Morgunblaðið - 21.04.1996, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 21. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ásdís
JÓN Steingrímsson stjórnarformaður og Rafn Rafnsson framkvæmdastjóri GKS.
UMBROTA-
TÍMARAl) ISAKl
mssnpmmumiF
Á SUIMIMUDEGI
►RAFN B. Rafnsson er 37 ára rekstrarhagfræðingur.
1985 hóf hann störf sem ráðgjafi hjá Hannarr en keypti
sig inn í rekstur Stáliðjunnar árið 1987 og hefur síðan starf-
að I húsgagnaiðnaði. Hann hefur verið formaður Félags
húsgagna- og innréttingaframleiðenda frá 1989.
►JÓN Steingrímsson er 36 ára viðskiptafræðingur. 1984-
1989 starfaði hann sem fjármálastjóri og aðstoðarfram-
kvæmdastjóri í Plastprenti en frá 1989 hefur hann rekið
eigið fyrirtæki, Árstíðirnar hf. Hann hóf afskipti af hús-
gagnaiðnaði með þátttöku í endurskipulagningu Stálhús-
gagnagerðar Steinars árið 1989.
eftir Pétur Gunnarsson
ORSVARSMENN GKS
ehf. telja að fyrirtækið
hafi nú um 45% hlutdeild
á markaði með húsgögn
fyrir stofnanir og fyrirtæki hér á
landi.
í núverandi mynd rekur fyrirtæk-
ið sögu sína til ársins 1992 þegar
formlega var rekinn endahnútur á
þau umbrot á húsgagnamarkaði
sem leiddu til samruna frjögurra
rótgróinna húsgagnaframleiðslu-
fyrirtækja undir merkjum GKS. Þau
umbrot hófust í kjölfar mikils sam-
dráttar á húsgagnamarkaði.
Rafn B. Rafnsson, framkvæmda-
stjóri, og Jón Steingrímsson, stjóm-
arformaður, segja margra ára vam-
arbaráttu nú að baki og bjartari
tíma framundan.
Fyrirtækin fjögur, sem mnnu
saman í GKS, voru Bíró hf, Steinar
stálhúsgagnagerð, Gamla kompaní-
ið og Kristján Siggeirsson.
Tvö síðasttöldu fyrirtækin voru
landsþekkt fyrir framleiðslu viðar-
húsgagna. Gamla kompaníið hafði
starfað frá 1908 og Kristján Sig-
geirsson frá 1919. Þessi fyrirtæki
sameinuðust undir heitinu GKS árið
1989.
Steinar og Bíró vom leiðandi á
markaði með stálhúsgögn. Steinar
var stofnað árið 1960 og Bíró 1987,
utan um hluta af starfsemi Stáliðj-
unnar, sem einnig hafði starfað frá
1960. Bíró og Steinar höfðu sam-
einast í félagi sem bar nafn beggja
árið 1989.
Það fyrirtæki og GKS runnu í
eitt árið 1992 undir heiti GKS, sem
bréfhaus fyrirtækisins ber með sér
að sé skammstöfun fyrir Gamla
kompaníið, Kristján Siggeirsson og
Steinar stálhúsgagnagerð. Þar með
höfðu leiðandi fyrirtæki í tveimur
megingreinum húsgagnaframleiðsl-
unnar hér á landi sameinast í eitt.
40-50% samdráttarskeið
Hvatinn að þessari miklu samein-
ingu var gífurlegur samdráttur á
markaðnum, sem Rafn B. Rafnsson
segir að hafi numið 50-60% á tíma-
bilinu 1983-1993.
Rafn segir samdráttinn hafa átt
sér ýmsar ástæður. Ein sé endalok
þensluskeiðisins í lok níunda ára-
tugarins. „A þeim tíma sáum við
fólk iðulega henda út tiltölulega
nýjum húsgögnum. Það hlaut að
koma að því að þetta mundi breyt-
ast. Þess vegna m.a. fórum við að
stað með aðgerðir til að mæta
breytingum sem við vorum sann-
færðir um að mundu verða á mark-
aðnum.“
Jón Steingrímsson segir að við lok
þensluskeiðsins hafí dregið úr eyðslu-
semi fyrirtækja og stofnana.
„Viðskiptavinirnir brugðist við
samdrættinum með því annað hvort
að fresta endurnýjun eða þá að leita
ódýrari lausna. Hvort tveggja hefur
áhrif þegar markaðurinn minnkar
og umsvif fyrirtækja í greininni
minnka fyrir vikið.“
Hann segir að þær breytingar
sem stjórnendur fyrirtækjanna
höfðu búist við hafi gengið eftir. Á
árunum 1990-1992 hafi gjald-
þrotaumræðan verið orðin áberandi
í þjóðfélaginu, aðhaldssemi ríkjandi
í rekstri fyrirtækja og skuldsettra
sveitarfélaga.
GKS brást við samdrættinum
með því að leggja áherslu á að bjóða
ódýrari skrifstofuhúsgögn og Rafn
segir það hafa náð að lækka verð
á vinnustöðvum sínum um 25-30%
á nokkrum árum.
Rafn segir að í dag skilgreini
eigendurnir GKS ekki lengur sem
framleiðslufyrirtæki heldur sem
hönnunar- og markaðsfyrirtæki á
húsgagnamarkaði fyrir stofnanir
og fyrirtæki. Hagstæðustu fram-
leiðsluvalkosta sé stöðugt leitað hjá
fyrirtækinu.
Um 30 manns starfa hjá GKS,
„en það eru um 70-80 ársverk
tengd þessu fyrirtæki", segir Rafn
og vísar þar til nokkurra fyrirtækja
sem framleiða þá hluti sem húsgögn
GKS eru framleidd úr.
Þar ber hæst tvö fyrirtæki sem
rekin eru í nánum tengslum við
GKS; Stáliðjuna, sem framleiðir
m.a. teina í Stacco-stóla Péturs
Lútherssonar, sem eru ein þekkt-
asta vara GKS, og Tréiðjuna, sem
GKS stofnaði ásamt AXIS árið
1993 til að framleiða hluti í viðar-
húsgögn.
Hjá þessum fyrirtækjum tveimur
starfa um 40 manns en einnig eru
Folda áklæðagerð og Blindrafélagið
meðal samstarfsaðila GKS.
11.000 m2 minna húsnæði
Hagræðingar og spamaðarað-
gerðir aðstandenda GKS hafa náð
til allra þátta í rekstri fyrirtækis-
ins. Frá árinu 1989 hefur húsnæði
þess verið minnkað um 11.000 fer-
metra. Á sama tímabili hefur starfs-
mönnum GKS fækkað að sögn
Rafns B. Rafnssonar úr liðlega eitt-
hundrað. Frá sameiningunni 1992
hefur fastur kostnaður GKS verið
lækkaður um um það bil 55 milljón-
ir króna á ári að sögn Rafns, en
til samanburðar má nefna að rekstr-
artekjur fyrirtækisins hafa á þeim
tíma dregist saman úr um 400 m.kr.
árið 1992, í 363 milljónir árið 1994
og í um 321 milljón króna á liðnu
ári. Áætlanir ársins í ár gera ráð
fyrir að botni sé náð og rekstrar-
tekjur aukist.
Frumkvæði fyrirtækjanna
Húsgagna- og innréttingaiðnað-
urinn er langt í frá eina atvinnu-
greinin á íslandi sem gengið hefur
í gegnum umbrot og sammna á
undanförnum árum en þróunin hef-
ur þó nokkra sérstöðu, að mati
Rafns.
„I þessari iðngrein hefur aðlögun
að breyttum aðstæðum átt sér stað
að frumkvæði fyrirtækjanna og án
aðstoðar eða fyrirgreiðslu opinberra
sjóða eða lánardrottna. Eins og
kunnugt er hafa margar aðrar iðn-
greinar sem lent hafa í sambærileg-
um aðlögunarvanda gengið í gegn-
um nauðasamninga eða gjaldþrota-
meðferð."
Eins og fram kemur á meðfylgj-
andi mynd ber þróun efnahags GKS
frá sameiningunni þess merki að
fyrirtækið hefur selt eignir og
minnkað við sig skuldir. Skuldir
fyrirtækisins lækkuðu verulega á
síðasta ári eða úr 251 í 116 milljón-
ir króna.
Meginástæðan var sú að húseign
fyrirtækisins á Smiðjuvegi 2 í Kópa-
vogi var seld í ársbyrjun og sölu-
hagnaður vegna þess nam um 28
milljónum króna. „Með því að selja
húsnæðið gátum við lækkað skuldir
og fjármagnsgjöld verulega. Við
leigjum nú sama húsnæði og er það
mun hagkvæmari kostur fyrir
reksturinn," sagði Rafn.
1993
1992
1994 1995 1996
Hagnaður eftir skatta
millj. kr. árin 1992-1996
20
15
10
5
0
-5
-10
-1.5
-20
-25
þróun nokkurra rekstrarstærða árin 1992-1996
Rekstrartekjur, eignir, skuldir og eigið fé
árin 1992 -1995
Áætlaðar rekstrartekjur '
-------—B i áriðl996:328 millj. kr. j |

8
§ ss
. §
O K.
ctf rC
1992
1993
1994
1995
Starfsmannafjöldi
'89 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96
Skipting hlutafjáreignar
Hömlurhf 22,11%
Rafn B. Rafnsson 22,05%
Árstíðirnar ehf. 19,67%
j Þórhallur Þorláksson 8j76%
íspakk ehf. 8,67%
Helgi Halldórsson 7,70%
Þróunarfélag íslands hf. 3,02%
Hjalti G. Kristjánsson 2,24%
Aðrir 5,78%
Samtals 100%
I
>
>
►
>
I
t
I
I
\
I
I