Morgunblaðið - 25.04.1996, Blaðsíða 4
4 B FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
4
VIÐSKIPTI
Veðjað á uppsjávarfiska
Borgey hf. á Höfn seldi
frá sér togara og kvóta
og hætti bolfískfryst-
ingu til þess að losa sig
út úr miklum fjárhags-
erfíðleikum og þrátt fyr-
ir vantrú ýmissa heima-
manna veðjuðu stjórn-
endur félagsins á síld
og loðnu. Síðan hefur
félagið verið rekið með
hagnaði og virðist vera
komið út úr erfiðleikun-
um. Helgi Bjarnason
segir frá endurreisn
Borgeyjar hf. með sam-
tölum við framkvæmda-
stjóra og stjómarmenn.
BORGEY hf. á Höfn í
Homafirði var komið í
þrot í árslok 1992, aðeins
nokkrum mánuðum eftir
að fyrirtækið varð til í núverandi
mynd. Það gekk í gegnum mikla
ijárhagslega endurskipulagningu
með greiðslustöðvun og nauða-
samningum á árinu 1993 þar som
seinni togari félagsins var seldur
ásamt kvóta. Margir misstu trúna
á félaginu eftir þessar ráðstafanir
en stjómendur þess sáu fyrir sér
nýja framtíð í vinnslu uppsjávar-
fiska og veðjuðu á sfld og loðnu.
Frá því félagið kom út úr greiðslu-
stöðvun hefur það grætt á tá og
fingri. Á síðasta aðalfundi var í
fyrsta skipti ákveðið að greiða al-
mennum hluthöfum arð og mikil
ásókn var í hlutabréf sem boðin
voru út í kjölfar fundarins. Þá hef-
ur verð hlutabréfa hækkað mjög á
Opna tilboðsmarkaðnum. Stjóm
Borgeyjar stefnir að því að fá félag-
ið skráð á Verðbréfaþingi íslands á
næstu árum.
Áætlanir Borgeyjar gera ráð fyr-
ir 97 milljóna kr. hagnaði á þessu
ári. Félagið hefur verið að auka
afkastagetu sína í loðnufrystingu
og fékk mjög góða loðnuvertíð. Á
fyrstu þremur mánuðum ársins var
framleitt fyrir jafnháar fjárhæðir
og áætlað var á sex mánuðum. Er
útlitið því gott, að sögn stjórnenda
Borgeyjar, og er nú beðið eftir
þriggja mánaða uppgjöri sem von-
ast er til að verði enn eitt „gróða-
uppgjörið".
Endur skipu lagni ng
sjávarútvegsrekstrar
Útgerðarfélagið Borgey hf. var
stofnað fyrir fímmtíu ámm af
Kaupfélagi Austur-Skaftfellinga og
nítján einstaklingum. Reksturinn
gekk misjafnlega vel en að lokum
varð félagið nokkuð stöndugt út-
gerðarfélag, að stærstum hluta í
eigu KASK og gerði út tvo togara
og tvo vertíðarbáta. Á sama tíma
byggði kaupfélagið upp öfluga fisk-
vinnslu í eigin nafni. „Stofnun
Borgeyjar var táknræn fyrir það
hvernig kaupfélagið stóð að málum,
það var ávallt stutt við bakið á ein-
staklingum sem höfðu dug og þor
til að reyna fyrir sér í útgerð,“ seg-
ir Halldór Ámason, framkvæmda-
stjóri Borgeyjar hf.
Á árinu 1991 var kaupfélagið
orðið mjög illa statt fjárhagslega,
einkum vegna áfalla í sjávarútvegs-
rekstri þess og dótturfélaga, að
sögn Pálma Guðmundssonar kaup-
félagsstjóra. Var ákveðið í ársbyij-
Morgunblaðið/Sverrir
BORGEY er með gamalgróna og öfluga saltfiskverkun þó bolfiskfrystingu hafi verið hætt og áherslan
lögð á vinnslu uppsjávarfiska.
un 1992 að sameina alla sjávarút-
vegsstarfsemi kaupfélagsins og
dótturfélaga undir nafni Borgeyjar
hf. en kaupfélagið einbeitti sér að
verslun, þjónustu og landbúnaði.
Borgey keypti sjávarútvegseign-
imar af kaupfélaginu og cók nýja
Borgey til starfa 1. júlí 1992. Það
gerði út tvo togara, Þórhall Daníels-
son og Stokksnes, þijá vertíðar-
báta, Hvanney, Lyngey og Hrísey
og réð alls yfir um 6.000 þorskígild-
istonnum í kvóta. Það var með stórt
og öflugt frystihús og saltfiskverk-
un. Einnig var það með saltsíldar-
verkun í Fiskimjölsverksmiðju
Hornafjarðar.
Með stofnun nýju Borgeyjar var
kaupfélagið að losa sig við mjög
þungan rekstur, miklar eignir og
jafnframt gífurlegar skuldir. „Við
stóðum frammi fyrir því að kaup-
félagið, langstærsta atvinnufyrir-
tækið hér á staðnum, var komið á
hnén og miklir erfiðleikar framund-
an,“ segir Sturlaugur Þorsteinsson
bæjarstjóri um þátt bæjarins í
stofnun Borgeyjar. „Til okkar var
leitað um hlutafjárframlag til að
unnt væri að skilja sjávarútvegssvið
kaupfélagsins frá öðmm rekstri
þess. Ákveðið var að kaupa hlutafé
fyrir 100 milljónir. Þetta var mjög
þungbær ákvörðun. Bæjarstjómar-
menn telja að bæjarfélagið eigi ekki
að standa í atvinnurekstri. Aðstæður
voru hins vegar þannig að við urðum
að koma þama til skjalanna. Annars
hefði ekki tekist að koma fyrirtæk-
inu af stað,“ segir Sturlaugur.
Strax í þrot
Halldór Árnason kom til starfa
sem framkvæmdastjóri félagsins
við þessar breytingar og nýir menn
voru ráðnir í flestar lykilstöður.
„Þær áætlanir sem við vorum með
á þessum tíma sýndu að fyrirtækið
gæti gengið, en þá yrði líka allt að
ganga upp. Það var ekkert borð
fyrir báru,“ segir Halldór.
Ýmislegt fór öðruvísi en ætlað
var fyrstu mánuðina. Verð á afurð-
um féll og kvótinn skorinn niður.
Fyrirtækið var ekki nógu vel útbúið
til síldveiða og varð því alger afla-
brestur á síld fyrsta haustið. Þetta
þoldi reksturinn ekki og var kominn
í þrot í árslok, aðeins nokkrum
mánuðum eftir eftir sameininguna.
Borgey byrjaði með um 200 milljóna
kr. eigið fé en meginhluti þess
brann upp á árinu. Þótt félagið
ætti eignir á móti skuldum söfnuð-
ust upp vanskil og það komst í
greiðsluþrot.
800 milljóna kr.
endurfjármögnun
„Þetta tók ekki lengri tíma og
það var úr vöndu að ráða,“ segir
Halldór Ámason. Fyrirtækið fékk
greiðslustöðvun og gekk í gegn um
nauðasamninga til að endurskipu-
leggja Ijármálin. „Við settum fram
áætlun í fjórum þáttum og fylgdum
henni síðan út í ystu æsar,“ segir
hann. Enduríjármögnunin fólst í því
að seldar voru eignir, alls að fjár-
hæð 345 milljónir kr. þar sem mest
munaði um togarann Stokksnes
með aflaheimildum sem Lands-
bankinn tók. Við sameininguna
hafði hinn togarinn, Þórhallur Daní-
elsson, verið seldur til Dalvíkur.
Leitað var eftir því við kröfuhafa
að þeir breyttu skuldum í hlutafé
og þannig lækkuðu skuldimar um
225 milljónir. Nýir aðilar komu inn
með hlutafé að ijárhæð 107 milljón-
ir kr. Loks fengust felldar niður
skuldir að fjárhæð 130 milljónir kr.
Endurfjármögnunin var því upp á
liðlega 800 milljónir kr. í heild
Halldór segir að hlutur Lands-
bankans í enduríjármögnuninni hafi
verið mikilvægur. „Þegar bankinn
ákvað að kaupa togara félagsins
var bjöminn unninn. Þá var ljóst
að Borgey myndi lifa. Einnig skipti
sköpum krafa Landsbankans um
að hann þyrfti ekki að afskrifa
skuldir. Hún leiddi til þess að kröfu-
höfum var boðið að breyta skuldum
í hlutafé og njóta þannig ávinnings-
ins ef vel tækist til. Með þessu var
brotið blað í nauðasamningum hér
á landi,“ segir Halldór.
Komast vel frá sínu
Erfiðast var að selja nýtt hluta-
fé, að sögn Halldórs, en inn í félag-
ið þurftu að koma að minnsta kosti
100 milljónirtil þess að nauðasamn-
ingar næðu fram að ganga. Kaupfé-
lagið, Hornafjarðarbær og Lífeyris-
sjóður Austurlands keyptu megin-
hluta þess hlutafjár sem til þurfti
og einnig komu þar inn VIS, Olíufé-
lagið, Samvinnulífeyrissjóðurinn og
smærri aðilar og alls söfnuðust 107
milljónir kr. „Það er athyglisvert
að nú tveimur ámm síðar er ákveð-
ið að bjóða út hlutafé að fjárhæð
60 milljónir kr. á genginu 1,25 og
keyptu hluthafarnir það allt og vildu
raunar kaupa fyrir 170 milljónir,“
segir Halldór.
Hann segir einnig athyglisvert
að skoða stöðu þeirra kröfuhafa
sem breyttu skuldum sínum í hlut-
afé. Þar var Landsbankinn stærsti
aðilinn ásamt KASK en einnig áttu
Hornafjarðarbær, Olíufélagið hf. og
Vátryggingafélag íslands þar um-
talsverðar fjárhæðir. „Á síðasta
aðalfundi var ákveðið að greiða 10%
arð af hlutafé og á Opna tilboðs-
GLAÐIR yfir góðu gengi. Pálmi Guðmundsson kaupfélags-
stjóri, stjórnarformaður Borgeyjar hf., Halldór Árnason fram-
kvæmdastjóri og Sturlaugur Þorsteinsson bæjarstjóri, varafor-
maður stjórnar.
Með stuðningi stórra hluthafa
stóð Halldór þá af sér háværar
kröfur um að rétt væri að skipta
um kallinn í brúnni.
„Eg hef fremur reynt eftir
bestu getu að leysá þau verkefni
sem ég hef staðið frammi fyrir.
Auðvitað finnur maður að allt
orkar tvímæiis þá gert er,“ segir
Halldór spurður að því hvort
hann finni til mikillar ábyrgðar
að hafa ekki einungis allt starfs-
fólkið og hluthafana á bakinu
heldur einnig nánast allt bæjar-
félagið. „Það var viss ótti meðal
starfsmanna með þessar ráðstaf-
anir. Það er stundum svo að þeg-
ar menn finna fyrir einhverri
ógn þá trúa þeir frekar því verra.
Maður fann að fólk var ekki
sannfært um að við værum að
gera rétt og kynnum að stefna
fyrirtækinu í voða. Eg skynjaði
það auðvitað að ég var ekki vin-
sælasti maðurinn á staðnum.
Þetta hefur horfið enda hefur
aðgerðin tekist vel,“ segir Hall-
dór.
Fólkið trúir
frekar hinu verra
HALLDÓR Árnason var ráðinn
framkvæmdastjóri Borgeyjar hf.
á miðju ári 1992 þegar allur sjáv-
arútvegsrekstur KASK var sam-
einaður undir merkjum Borgeyj-
ar. Á þessum stutta tíma hefur
félagið farið í gegn um ævintýra-
legar sveiflur, fyrst niður á botn-
inn og svo upp aftur.
Halldór er 45 ára gamall,
fæddur og uppalinn í Reykjavík.
Hann á margt skyldfólk á Höfn
og hafði ávallt mikið samband
við það, var í sveit í Hornafirði,
í verkamannavinnu og á sjó.
Hann er lærður sútari og að
loknu háskólanámi í efnafræði
og hagfræði gerðist hann iðnráð-
gjafí á Egilsstöðum og vann síðan
í sjávarútvegsráðuneytinu hjá
Halldóri Ásgrímssyni, frænda
sínum, meðal annars við að
kanna möguleika á þátttöku ís-
lendinga í sjávarútvegsverkefn-
um erlendis. Hann var forstöðu-
maður Rikismats sjávarafurða í
fimm ár og vann Ioks að sam-
starfsverkefni þriggja stórra
sjávarútvegsfyrirtækja að gæða-
málum áður en hann tók við
Borgey hf.
Hann viðurkennir að það hafi
verið töluverð viðbrigði að ger-
ast framkvæmdastjóri Borgeyjar
eftir að hafa verið ríkisstarfs-
maður meginhluta starfsævinn-
ar. Einnig hafi reynslan nýst
vel. „Á þessum tíma var starf-
semi Ríkismatsins stokkuð upp
og löguð að nútímanum og
starfsfólki fækkaði úr 105 í 30 á
meðan ég var fiskmatsstjóri. Rík-
ismatið sá um allt útflutningsmat
á síld og síldarafurðum og í starfi
mínu þar mótuðust margar af
þeim hugmyndum sem við höfum
verið að vinna að hjá Borgey,“
segir hann.
Borgey er langstærsta at-
vinnufyrirtækið á Höfn og
ákvarðanir stjórnenda þess geta
haft mikil áhrif á bæjarfélagið.
Halldór hefur ekki farið varhluta
af gagnrýninni. Var þetta áber-
andi í upphafi þegar hann valdi
sína nánustu samstarfsmenn,
menn töldu að heimamenn kæm-
ust ekki að hjá honum. Hann
gekk í gegnum annað erfitt tíma-
bil þegar Stokksnesið var selt
með kvótanum til þess að koma
Borgey hf. aftur á réttan kjöl.