Morgunblaðið - 30.04.1996, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Samstarfsáætlanir ESB á sviði lista og menningarmála
MOSFELLSKÓRINN.
ÍSLENDINGUM gefst á þessu ári
í fyrsta sinn kostur á að taka
þátt í samstarfsáætlunum Evr-
ópusambandsins á sviði lista og
menningarmála. Að sögn Þor-
geirs Ólafssonar deildarsérfræð-
ings í menntamálaráðuneytinu
opnast með þessu nýir möguleik-
ar fyrir íslenska listamenn, sam-
tök og stofnanir á samstarfi og
þátttöku í margvíslegri starfsemi
á þessu sviði. Mun menntamála-
ráðuneytið efna til kynningar-
fundar um áætlanirnar í húsa-
kynnum sínum í dag klukkan 16
og gefst áhugasömum kostur á
að fá þar upplýsingar og umsókn-
areyðublöð.
Þijár samstarfsáætlanir eru nú
á döfinni:
Kaleidoscope, sem hefur að
markmiði að efla samstarf á öllum
sviðum lista og menningar milli
Evrópuþjóða með því meðal ann-
ars að efla nútímalistir, gefa lista-
fólki aukin tækifæri til að vinna
saman, auðvelda samskipti og
samvinnu lista- og menningar-
stofnana og efla samvinnu við ríki
utan EES og alþjóðlegar stofnan-
ir, svo sem Evrópuráðið.
Ariane, sem er verkefni á sviði
bókmennta og er meðal annars
ætlað að auka áhuga almennings
á lestri bóka. Einkum er um að
ræða styrkveitingar vegna sam-
starfsverkefna er stuðla að því að
styrkja stöðu bókmennta, auk
styrlqa vegna þjálfunar og sam-
skipta þýðenda.
Raphael, sem veitir styrki til
samstarfsverkefna, er stuðla að
varðveislu menningarverðmæta.
Þá er einnig lögð áhersla á nám-
skeið, ráðstefnur og annað sem
auðveldar fagfólki að miðla af
Island
aðili í
fyrsta
sinn
reynslu sinni á þessu sviði.
Þorgeir segir að mest reynsla
sé komin á Kaleidoscope en form-
lega sé enn litið á hinar áætlanirn-
ar sem reynsluverkefni, þar sem
framkvæmdastjórn ESB og Evr-
ópuþingið hafi ekki komið sér
endanlega saman um framkvæmd
þeirra. Síðarnefndi aðilinn hafi til
að mynda í sumum tilvikum viljað
leggja meira fé í áætlanirnar en
framkvæmdastjórnin. Hefur
ástand þetta varað í fimm ár en
Þorgeir bindur vonir við að úr
muni rætast á þessu ári.
Aðilar frá minnst
þremur ríkjum
Þátttaka aðila frá minnst þrem-
ur aðildarríkjum ESB eða EES-
samningsins er skilyrði fyrir
styrkveitingum til samstarfsverk-
efna. Að sögn Þorgeirs eru íslend-
ingar þaulvanir samstarfi við hin-
ar Norðurlandaþjóðirnar á sviði
menningar og lista en nú sé kjör-
ið tækifæri til efnajafnframttil
samstarfs við aðrar þjóðir, líkt og
tekist hafi vel á öðrum vettvangi,
svo sem á sviði vísinda, mennta-
mála og kvikmynda.
Þorgeir gerir ráð fyrir að Is-
lendingar fari hægt af stað fyrsta
kastið enda sé umsóknarfrestur-
inn óvenju stuttur að þessu sinni
— renni út frá 15. maí til 30. júní
eftir þvi um hvaða áætlun sé að
ræða. Hann leggur hins vegar
mikla áherslu á að þeir kynni sér
möguleikana sem felist í sam-
starfsáætlunum þessum, ella gætu
fjölmörg tækifæri gengið þeim úr
greipum.
Menningarmál voru tekin upp
sem samstarfssvið á vegum ESB
í 128. grein Maastricht-sáttmálans
árið 1993. Er þar lögð áhersla á
menningarlega sérstöðu hverrar
þjóðar og að hin mismunandi
menningarsvæði fái svigrúm til
að þróast hvert á sinn hátt. Hlið-
stætt viðbótarákvæði við EES-
samninginn tók gildi um síðustu
áramót. í fjárhagsáætlun ESB fyr-
ir árið 1996 eru 16 milljónir ECU
(um það bil 1,3 milljarðar króna)
til verkefna á sviði menningar-
mála og samkvæmt því mun fram-
lag íslands nema um 1,3 milljónum
króna.
Þorgeir segir að samstarf á
sviði lista og menningarmála á
vettvangi ESB sé ekki mjög viða-
mikið enn sem komið er, eins og
þessar upphæðir gefi til kynna.
Stafi það að einkum af því að hinn
lagalegi grundvöllur sé tiltölulega
nýr af nálinni. „Áhuginn virðist
hins vegar vera að aukast ef
marka má gríðarlegan fjölda um-
sókna sem berast ár hvert. Þær
skipta þúsundum fyrir hvert verk-
efni. Þetta samstarf á því örugg-
lega eftir að aukast á næstu
árum.“
Mosfellskórinn
í Hlégarði
MOSFELLSKÓRINN og hljómsveit
'halda vortónleika miðvikudaginn 1.
maí í Hlégarði kl. 20.30.
Einsöngvari með kórnum er Þor-
valdur Halldórsson og mun kórinn
syngja lög úr ýmsum áttum. Stjórn-
andi er Páll Helgason. Miðasala við
innganginn.
Vortónleikar
Kvennakórs
Suðurnesja
KVENNAKÓR Suðurnesja heldur
sína árlegu vortónleika í Ytri-Njarð-
víkurkirkju í kvöld kl. 20.30.
Á efnisskránni má m.a. nefna; Kór
úr La Traviata eftir Verdi og Kátu
ekkjunni eftir Lehar, Ave Maria eftir
Bach, auk margra alþýðu- og dægur-
laga.
Söngstjóri kórsins er Sigvaldi
Snær Kaldalóns. Hljóðfæraleikarar;
Ragnheiður Skúladóttir og Sigrún
Sævarsdóttir á píanó, Baldur Jósefs-
son á trommur og Magnús Einarsson
á bassagítar.
Einsöng með kórnum syngur
Steinn Erlingsson. Einnig koma frm
á tónleikunum Söngfélagar SVR sem
syngja bæði sér og með kvennakórn-
um.
Tónleikarnir verða endurteknir í
Fella- og Hólakirkju í Reykjavík,
fimmtudaginn 2. maí kl. 20.30.
Aríur o g dúett-
ar úr Brúðkaupi
Fígarós
FYRSTA starfsári Nýja Söngskólans
„Hjartansmál" er að ljúka eftir blóm-
íegt starf í vetur.
Nemendur syngja aríur og dúetta
úr óperunni Brúðkaupi Fígarós eftir
Mozart á fyrri vortónleikum skólans
sem haldnir verða að Ægisgötu 7 í
húsi Kvennakórs Reykjavíkur, mið-
vikudaginn 1. maí kl. 17. Þeir sem
fram koma fram eru; Kolbrún H.
Tryggvadóttir, Sigríður Anna Ein-
arsdóttir, Árný Albertsdóttir, Mar-
grét K. Frímannsdóttir, Þóra Passau-
er, Sævar Kristinsson og Kristján
Kristjánsson.
Síðari tónleikar skólans verða
laugardaginn 4. maí kl. 17 á sama
stað og verða þá sungin íslensk og
erlend sönglög.
Tvær sinfóníuhljóm
sveitir í Reykjavík
TONLIST
Neskirkja
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Sinfóníuhljómsveit áhugamanna
undir stjóm Ingvars Jónassonar og
Oliver Kentish fluttu verk eftir Moz-
art. Einsöngvari: Sólrún Bragadóttir.
Einleikari: Þórarinn Stefánsson.
SAGAN endurtekur sig og fyrir
nokkrum áratugum var Sinfóníu-
hljómsveit íslands í sömu sporum
og Sinfóníuhljómsveit áhugamanna
hvað snertir kunnáttu
og fjárhag. Hvort Sin-
fóníhljómsveit áhuga-
manna á eftir að hafa
bolmagn til að greiða
hljóðfæraleikurum fyrir
vinnuframlag þeirra og
gera þar með meiri
kröfur en nú, skal látið
ósagt en þar skilur í
millum áhugamanna og
þeirra sem trúðu á að
um síðir yrði SÍ fullgild
atvinnumannahljóm-
sveit. SÁ hefur aðeins
starfað í sex ár og þeg-
ar orðið mikið ágengt,
því tónleikarnir í fyrra,
þegar flutt var 5. sin-
fónía Beethovens og Mozart tónleik-
arnir núna, verður að telja furðu
góðan árangur.
Tónleikarnir í Neskirkju hófust á
forleiknum að óperunni Cosi fan
tutte, er var furðu vel leikinn og þar
eftir söng Sólrún Bragadóttir óperu-
söngkona tvær aríur úr þessari óperu,
nefnilega Come Scoglió immoto resta
og Per pieta, ben mio, báðar glæsileg-
ar aríur með tónlesívafi, sem Ingvar
Jónasson tókst að láta hljómsveitina
„accompanera" mjög vel. Sigrún
Bragadóttir er frábær söngkona og
söng þessar erfiðu aríur af glæsibrag.
Píanókonsert í A-dúr K.488 var
næstur á efnisskránni og var einleik-
ari Þórarinn Stefánsson. Hann er
ekki enn svo í stakk búinn að geta
komið fram sem einleikari, því bæði
var hann á köflum óviss í samspili
og gaf verkinu ákafiega lítið, þó á
stundum væri leikur hans skýr, eink-
um í lokakaflanum.
Sólrún Bragdóttir söng þar næst
þá frægu aríu, Dove sono, úr Brúð-
kaupi Figarosar og gerði það meist-
aralega vel. Upphafið á þessari
óperuaríu hefur ávallt vakið undirrit-
uðum undrun, því hún hefst á „do
re do tí, do - mí mí fa mí re mí“
og eftir að hafa leitað í stefjaskrá
Mozarts, fannst þessi tónskipan að-
eins í Agnus Dei þætti krýningar-
messunnar, K.317.
Trúlega hefur ekkert
annað tónskáld en Moz-
art vogað sér að byrja
tónsmíð á svona ein-
földu stefjaefni. Fyrir
bragðið er þetta upphaf
orðið eins konar ein-
kennisstef meistarans,
á sama hátt og þrí-
hljómaupphafið í Litla
næturljóðinu. Til að
gullbrydda einfaldleik-
ann átti Mozart það til
að leika sér með tón-
málið á þann hátt, að
samtímamönnum hans
þótti nóg um. G-moll
sinfónían K.183 er
glæsileg tónsmíð og ekki hægt að
merkja, að höfundurinn var aðeins
17 ára gamall. Verkið var einkar
skemmtilega flutt undir líflegri
stjóm Oliver Kentist.
Fyrir undirritaðan var þetta eitt
besta framlag Sifóníuhljómsveitar
áhugamanna og þó hljóðfæraleikar-
anir ættu sínar erfiðu stundir hér
og þar var heildarsvipurinn ótrúlega
góður og stundum meira en það.
Ingvar Jónasson og Oliver Kentish
og þá ekki síður félagarnir í SÁ
hafa unnið hér gott starf og von-
andi tekst félögunum að efia hljóm-
sveitina, svo að á næstu árum verði
starfandi tvær góðar hljómsveitir í
Reykjavík.
Jón Ásgeirsson
MYNDLIST
Listhorn
Sævars Karls
INNSETNING
Einar Már Guðvarðarson.
Opið á tima verzlunarinnar.
Til 1. maí. Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ fer ekki á milli mála, að
Einar Már Guðvarðarson hefur til-
finningu fýrir hörðu efni handa á
milli, og höggmyndalist
með upprunalega laginu,
þó svo verk hans séu fjarri
því að geta talist gamal-
dags. Hann fer heldur ekki
bil beggja né er með mál-
amiðlanir, frekar að hann
haldi sér við hefðina um
leið og hann er með báða
fæturna í samtímanum.
Einar Már klappar bæði
í steininn eða marmarann
jafnhliða því að vinna hann
í vélum og eru fyrmefndu
vinnubrögðin næsta sjald-
gæf er svo er komið. Sjást
þó einmitt á sýningum
ýmissa framsækinna nú-
listamanna, sem sætta sig
ekki við hugmyndafræðina
eina. Fortíðinni verður ekki
hafnað á nokkrum áratug-
um og hið sígilda mun halda
áfram að standa fyrir sínu,
sömuleiðis munu menn
áfram verða að grípa til
hamarsins og meitilsins til
að virkja innra flæði tilfinn-
‘ ingá er vakna einungis við
bein átök við efnið.
Verk Einars Más hafa
einmitt vakið athygli fyrir
formræna glímu við efnið
handa á milli, en á sýningu
sinni í listhorni Sævars
Karls, er það sjálf innsetn-
ingin sem er aðalatriðið, þótt öll
verkin sex séu sjálfstæðar eining-
ar. Verkið nefnir listamaðurinn
„Bið“ og samanstendur af fimm
einfalt mótuðum og lóðréttum
skúlptúrum, sem mynda hring
kringum aflanga skál með vatni í.
Sjálfur segir listamaðurinn: „Biðin
sem ég reyni að tjá með þessum
sex verkum í „nero marqunia“
marmara frá San Sebastian er til-
vísanabiðin. Hún er þögul og kyrr,
staðföst og æðrulaus. Hún byggir
á einlægu trúnaðartrausti, er mark-
viss án þess að beinast að ein-
hveiju ákveðnu marki. Hún er bið
kynslóðanna en einnig hverrar
manneskju. Biðin eftir því sem lífið
lofar: Frelsinu, hamingjunni, al-
gleymi sjálfsins - dauðanum. Hún
nærir drauminn um varanleika en
er sprottin af reynslunni af hverful-
leika alls. Hún er bið þess átrún-
aðar sem hýsir efann. Hún býr í
arfmyndum mennskunnar og er
eins og þær sammannleg reynsla,
óháð uppruna og tíma. Hún er
okkar allra en tilheyrir engum. Og
eins og draumurinn er hún veru-
leiki þegar við skynjum mátt henn-
ar. Hún er í ætt við steininn og
vatnið."
Verkin tileinkar Einar Már öllum
þeim sem bíða átekta, þar á meðal
Böskum, Pólínesum, Kúrdum, Pal-
estínumönnum, öðrum þjóðum,
þjóðarbrotum og einstaklingum
sem þrá frelsi og sjálfsákvörðunar-
rétt - réttinn til að lifa sinn draum.
Það er gott að hafa þessa útskýr-
ingu í malnum er á sýninguna er
komið, því hún varpar ljósi
á þá óræðu tímalegu þögn
sem umlykur verkið. Hér er
um ákaflega sterka og lát-
lausa innsetningu að ræða
í hið sérstaka rými og minn-
ist ég þess ekki að hafa séð
aðra áhrifameiri á staðnum,
eða jafnformhreina og af-
dráttarlausa...
Bragi Ásgeirsson
Leiðrétting
Varðandi rýni mína í sýn-
inu Jónasar Hallgrímssonar
í listhúsinu Úmbru urðu mér
og sýnanda á nokkur mi-
stök. Svo er mál með vexti
að tilgreint er með smáu
letri á framhlið sýningar-
skrár, að Sara María Skúla-
dóttir sé gestur sýning-
arinnar. Olli það mér satt
að segja nokkrum heilabrot-
um því .ekkert var merkt
henni á sýningunni er mig
bar að, og taldi ég helst að
það væri huglægs eðlis, eða
þá frekar í sambandi við
hljóðgjörninginn. En svo hef
ég verið upplýstur á því, að
það er hluturinn á sýning-
unni sem er verk Söru Mar-
íu. Veðraður hlutur úr járni
eða blýi, eins konar „ready
made“ skúlptúr, sem ég
sagði vera til mikillar prýði fyrir
sterka formræna vísan. Þetta álit
mitt er að sjálfsögðu óhaggað, en
hér er komið enn eitt dæmi þess
að farsælast er að hafa allt á hreinu-
varðandi merkingar listaverka og
jafnframt hefði ég átt að fá vafa-
atriðið upplýst í stað þess að láta
getspekina ráða, sem eru að sjálf-
sögðu forkastanleg vinnubrögð.
Sólrún
Bragadóttir
EITT verka Einars Más.