Morgunblaðið - 30.04.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sverrir
Myndlistamemar
á Strandir
NEMENDUR á fyrsta ári í skúlptúrdeild Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands brugðu út af vanan-
um rétt fyrir páska og héldu norður á Strandir
til að vinna með rekavið undir leiðsögn kennara
síns Önnu Eyjólfsdóttur myndlistarmanns.
„Við fórum í þriggja daga ferð á Strandirnar
gagngert til að vinna í rekavið. Við gistum á bæj-
um þarna og fórum i skoðunarferð um sveitina
þar sem við sáum hvað fólk er að hafast að í list
og listiðnaði," sögðu þær Ingibjörg Jóhannesdóttir
og Kristín Elva Rögnvaldsdóttir. Þær sögðu ferð-
ina hafa tekist vel og áður en haldið var heim á
leið fengu þau að velja sér rekavið til að fá sendan
til Reykjavíkur. Eins og meðfylgjandi mynd sýnir
fengu þau töluvert magn viðar sent sem ætti að
duga í ófá listaverk.
Jólasveinn á krossi
Einn nemandi, Högni Sigurþórsson, fór ekki með
í ferðina vegna undirbúnings við verk sem hann
reisti á föstudaginn langa á Asfjalli í Hafnarfirði.
Hann hafði mótað jólasvein í fullri stærð úr froðu-
plasti og fest á kross. Verkið stóð fram á páskadag.
Högni sagði ástæðu staðarvalsins fyrir verk sitt
vera tengingu heiðinna minna við staðinn. „Eg
ákvað að nota krossinn því hann vék burt ása-
trúnni hér á Iandi, sem staðsetningin stendur fyr-
ir, ogjólasveininn því hann er ímynd auglýsinga-
mennskunnar og nútíma þjóðfélags. Hann er á
góðri leið með að koma í stað krossins og kristninn-
ar,“ sagði Högni og bætti við að í austurlöndum
sums staðar þar sem jólasveinninn og jólin, sem
verslunarhátíð, væru búin að halda innreið sína
væri ímynd hans og hlutverk stundum svolítið á
reiki og dæmi væri um að hann væri lagður í jötu.
Á sýningu deildarinnar frá ferðinni var jólasveinn-
inn til sýnis auk ljósmynda frá framkvæmdinni.
Tónlistarskóli Hafnarfjarðar
LÚÐRASVEIT Tónlistarskóla Hafnarfjarðar
Vortónieikar
Lúðrasveitarinnar
V ORTÓNLEIKAR Lúðrasveitar
Tónlistarskóla Hafnarfarðar verða
í Víðistaðakirkju miðvikudaginn 1.
maí kl. 20. Á tónleikunum koma
fram yngri og eldri sveitir skólans,
alls um 50 nemendur.
Öflug starfsemi hefur verið í
sveitunum í vetur og m.a. var farið
í æfingabúðir þar sem æft var af
kappi heila helgi.
Stjórnandi hljómsveitanna er
Stefán Ómar Jakobsson. Aðgangur
er ókeypis.
Nýjar bækur
Oður til nýrrar aldar
„ÓÐUR til nýrrar aldar“,
spakmæli og þankabrot
eftir Gunnþór Guðmunds-
son, er komin út. Bókin
er gefin út í tilefni af átt-
ræðsiafmæli höfundarins
19. júní næstkomandi.
Áður er komin út eftir
höfundinn bókin „Óðurinn
til lífsins". Bókin skiptist
í níu kafla sem heita: Á
morgni mannlífs, Barnið,
Hin nýja öld, Til hinna stríðs-
hijáðu, Úr heimi stjórnmálanna,
Úr heimi trúarbragðanna, Jörðin
okkar, Æskan og framtíðin, Þanka-
brot.
Úlfur Ragnarsson læknir ritar
inngangsorð bókarinnar. Þar segir
meðal annars: „Það má
hverjum lesenda ljóst vera
að hér hefur athugull mað-
ur gengið sinn lífsveg og
margsinnis komið auga á
þráðinn gullna, svo sem á
því má sjá hve víða glittir
á hann í lesmálinu. En það
mun öllum sameiginlegt,
sem snert hafa hinn gullna
streng, að vilja láta aðra
njóta sömu auðlegðar og
þeim hefur fallið í skaut.“
Utgefandi er Hörpuútgáfan á
Akranesi. Bókin er 119 bls. Kápu-
mynd gerði Bjarni Jónsson listmál-
ari. Prentvinnsla: Steindórs-
prent/Gutenberg. Bókin fæst í
bókaverslunum og kostar 1.180 kr.
Gunnþór
Guðmundsson
Eftirmæli
umland
Nýjar bækur
Ljós-
hvolfin
ÚT er komin ljóðabókin Ljós-
hvolfin. Höfundur hennar er
Hjörtur Marteinsson fæddur
í Reykjavík 1957 og er þetta
hans fyrsta bók.
„Ljóðabókin skiptist í þrjá
hluta, er hafa að leiðarljósi
ólík viðfangsefni tengd hug-
leiðingum höfundar um skáld,
skáldskap, gengna listamenn
og samfélagið sem við lifum
í,“ segir í kynningu.
Ljóðabókin er til sölu hjá
höfundi í sýningarsalnum Við
Hamarinn, en þar stendur
yfir sýning hans, Fjöregg
fiska. Salurinn er opinn virka
daga nema mánudaga kl.
14-18.
Verð bókarinnar hjá höf-
undi er 1.000 kr. Einnig má
nálgast bókina í bókaverslun-
um Máls og menningar og
Eymundssonar.
KVIKMYNPIR
Iláskólabíó
NEÐANJARÐAR („UND-
ERGROUND") ★ ★ ★
Leikstjóri Emir Kusturica. Handrits-
höfundar Dusan Kovacevic og Emir
Kusturica, byggt á leikriti þess fyrr-
nefnda. Kvikmyndatökustjóri Vilko
Filac. Tónlist Goran Bergovic. Aðal-
leikendur Miki Mai\jlovic, Lazar
Ristovski, Miijana Jokovic, Slavko
Stimac, Ernst Stötzne. Frakk-
land/Þýzkaland/Ungveijaland. CiBy
2000/Pandora/Novo 1995.
EFTIR ófarir vestur í Arizona er
leikstjórinn Emir Kusturica komin
aftur til síns heima. Neðanjarðar,
Gullpálmaverðlaunamyndin á Can-
nes í fyrra, er allegoría um síðustu
50 árin í sögu heimalands hans,
Júgóslavíu. Myndin hefst undir
sprengjuregni nasista á Belgrad
1941. Aðalpersónurnar fjórar eru
Peter Popar - „Svartur" (Lazar
Ristovski), vinur hans Markó (Miki
Manjlovic) Ivan dýragarðsvörður
(Slavko Stimac) bróðir hans, og
leikkonan Natalija (Miijana
Jokovic). Vinirnir Svartur og Markó
eru smákrimmar og föðurlandsvinir
sem berjast gegn hersetunni með
þeim afleiðingum að þeir verða að
fara huldu höfði í undirheimum
borgarinnar ásamt sínum nánustu.
Báðir hrífast þeir af Nataliju, Svart-
ur rænir henni frá þýskum herfor-
ingja til að missa hana í hendur
Markós sem nær henni með brögð-
um. Markó, sem verður einn af leið-
togum kommúnista og voldugur
svartamarkaðsmangari, spinnur
laglega sinn lygavef, telur undir-
heimabúum trú um að uppi á yfir-
borðinu geisi eilíft stríð við Þjóð-
veija og fær þá til að keppast við
framleiðslu hergagna - sem hann
á ekki í vandræðum með að selja.
Þannig líða tveir áratugir. Markó
spilar í sífellu Lili Marlene í bland
við drynjandi sprengjuárásir og sír-
enuvæl fyrir hrekklausa vopnasmið-
ina, sem bíða eftir lokaútkallinu frá
félaga Tító. Þá komast loks kjall-
arabúar fyrir tilviljun uppá götur
Belgrad, þar sem verið er að gera
kvikmynd um atburði stríðsáranna.
Svo allt virðist við sama heygarðs-
hornið.
Næstu áratugina safnar Markó
auði á hermangi, Svartur berst með
einu þjóðarbrotinu af mörgum sem
berast á banaspjót ásamt föðurland-
inu, en lokakaflinn hefst í Berlín
er eini sakleysinginn sem við sögu
kemur, dýragarðsvörðurinn Ivan,
kemst að sannleikanum um blekk-
ingarvef bróður síns og hrun föður-
landsins.
Fyrir galdur tekst Kusturica að
leika línudans á ójarðneskum mörk-
um draums og veruleika, harmleiks
og farsa, alla myndina út í gegn.
Tekst endrum og eins að glæða
vitglóru inní fjölleikahús ófriðar,
lyga og almennrar btjálsemi. Líkt
og meistari Fellini skapar hann sína
eigin veröld og persónur, íklæðir
raunveruleikann búningi fáránleik-
ans því undir niðri blundar mark-
viss ádeila. „Stríð verður ekki að
stríði fyrr en bróðir ræðst á bróð-
ur“, eitthvað á þessa leið segir ein
persónan og sá er kjarni myndar-
innar. Endalok föðurlandsins, upp-
lausn landsmanna í fjölmörg stríð-
andi þjóðarbrot þar sem bræður
beijast, er sá skelfilegi raunveru-
leiki sem íbúar fyrrum Júgóslavíu
hafa mátt horfast í augu við. Þó
er jafnan grunnt á biksvörtu skop-
skyninu. Það hefur heldur ekki veitt
af því undir Tító, er þegnar hans
flestir létu sem þeir hefðu það sko
fínt - á meðan þeir voru blekktir
og heftir - eins og neðanjarðarbú-
arnir hans Kusturica. Svo kom ap-
inn og frelsaði heiminn. Trylltur
dans er stiginn undir mögnuðum
söng og hljóðfæraslætti. Blóðið
dunar og blásararnir villtir. Þannig
þraukar þetta fólk af í einangrun-
inni, í blekkingum og lygum og
ekki tók betra við er út var komið.
Hvílíkt frelsi.
Leikaramir eru stórkostlegir,
einkum Ristovski í hlutverki Svarts
og Manojlovic sem Markó. Þá er
Miijana Jokovic athyglisverð sem
hin eftirsótta Natalija, hún er ein
af sterkustu þáttunum í sirkusnum
hans Kusturica þar sem ekkert er
sem sýnist. Umhverfíð dimmt og
drungalegt í undirheimunum (hér
koma við sögu sömu listrænu
stjómendurnir og sköpuðu útlit
Delicatesserí), uppi á yfirborðinu
ríkir meiri léttleiki og litagleði -
þrátt fyrir allt. Neðanjarðar er af-
skaplega löng, krefst þolinmæði og
athygli áhorfandans sem uppsker í
staðinn einstaka, sjónræna og vits-
munalega kvikmyndaveislu.
Sæbjörn Valdimarsson