Morgunblaðið - 07.05.1996, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Formaður VMSI um næstu kj arasamninga
Kaupmáttur verði eins o g
hjá grönnum okkar í EES
BJÖRN Grétar Sveinsson, formaður
Verkamannasambands íslands,
sagði að í umræðum um kjaramál á
sambandsstjórnarfundi VMSÍ um
síðustu helgi hefði komið fram það
sjónarmið, að í næstu kjarasamning-
um ætti að semja um að kaupmáttur
verkafóiks á íslandi yrði sá sami og
almennt væri á Evrópska efnahags-
svæðinu. Hann sagði að þessu mark-
miði yrði ekki náð nema með umtals-
verðri hækkun á kauptöxtum.
„Alþingi hefur tekið um það
ákvörðun að Island skuli vera aðili
að Evrópska efnahagssvæðinu. Þar
með hafa stjórnvöld tekið ákvörðun
um að við skulum vera hluti af því
lífsformi og lífskjörum sem er á
EES. Við horfum eðlilega einkum
til kaupmáttar í okkar nágranna-
löndum. Það er ljóst að það munar
mjög miklu á kaupmætti og það hlýt-
ur að vera eðlilegt að í næstu kjara-
samningum sé tekið alvarlegt skref
í þá átt að lífskjör hér á landi verði
þau sömu og í nágrannalöndunum,"
sagði Björn Grétar. Björn Grétar
sagði að menn horfðu að sjálfsögðu
á málin í heild við þennan samán-
burð, þ.e. skatta, vinnutíma o.s.frv.
Hann sagði að sambandsstjórnar-
menn myndu á næstu vikum og
mánuðum ræða undirbúning næstu
kjarasamninga í einstökum félögum
á þessum nótum. Hann sagði að inn-
an Verkamannasambandsins hefði
ekki verið mótuð formleg afstaða til
þess hvort samið yrði til lengri eða
skemmri tíma. Það færi eftir inni-
haldi samninga og trausti milli
samningsaðila.
Vinnumarkaðsfrum-
vörpum mótmælt
„Ég held, miðað við fyrri reynslu,
að fyrsta skrefið í jöfnun iífskjara
milli íslands og nágrannalanda okk-
ar mætti ekki varða til lengri tíma.
Við höfum bitra reynslu af því að
binda okkur til langs tíma. Við verð-
um fyrst að sjá hvort samningsaðilar
okkar eru í alvöru tilbúnir til að
stefna að hækkun kaupmáttar hér
á landi til samræmis við það sem
gerist í nágrannalöndum okkar."
Sambandsstjórnarfundurinn sam-
þykkti ályktun á fundi sínum þar
sem vinnubrögð stjórnvalda við
framsetningu og framlagningu
breytinga á lögum um starfskjör og
réttindi launafólks eru harðlega for-
dæmd. Fundurinn krafðist þess að
stjórnvöld hættu við þessar laga-
breytingar og samtökum launafólks
yrði gefinn kostur á að leiða málið
til lykta með samningum.
„Fundurinn áréttar að verkalýðs-
hreyfingin var tilbúin, og raunar
þegar komin í viðræður við atvinnu-
rekendur, til lausnar málsins. Það
var hins vega'r val stjórnvalda að
eyðileggja þá vinnu með framlagn-
ingu frumvarps til laga án samráðs
við verkalýðshreyfinguna. Vinnu-
brögð af þessu tagi sýna betur en
orð fá lýst hverjar eru áherslur
stjórnvalda gagnvart samtökum
launafólks."
Morgunblaðið/Kristinn
VOR VIÐ AUSTURVÖLL
AVaureen Fieminj & Companj
Lii9
h á t í A
&
í R e v k i a v í k
Miðasalan opin
Bankastræti 2
sími: 552 8588
96
Frelsi í fjarskipt-
um rætt áfram
ÁKVEÐIÐ var á fundi hjá Alþjóða-
viðskiptastofnun (WTO) í Genf á
þriðjudag að halda viðræðum um
frelsi í fjarskiptum áfram til 15. febr-
úar 1997. Til grundvallar verða lögð
bestu tilboð ríkja um fyrirkomulag
fjarskiptamarkaðar eins og þau lágu
fyrir hinn 30. apríl síðastliðinn þegar
viðræðunum átti að ljúka samkvæmt
fyrri ákvörðun.
Fyrrgreind tilboð verða fryst til
15. janúar 1997 og segir Guðmund-
ur B. Helgason, sendiráðsritari og
varafastafulltrúi íslands hjá Al-
þjóðaviðskiptastofnuninni, að þá
fyrst gefist viðkomandi ríkjum fjög-
urra vikna tækifæri til að aðlaga
þau samningaviðræðunum. Er það
gert til að tryggja stöðugleika á
mörkuðum og koma í veg fyrir að
einhver tilboð verði dregin til baka.
Ákvörðunin breytir ekki fyrra sam-
komulagi um opnari fjarskiptamark-
að frá 1. janúar 1998, að Guðmund-
ar sögn.
Skekkja samkeppnisstöðu
Mikil óvissa ríkti um niðurstöðu
viðræðnanna fyrr í vikunni því
Bandaríkjamenn voru ósáttir við til-
boð ýmissa Asíuríkja, sem ekki
hugðust aflétta einokun á fjarskipta-
markaði heima fyrir í náinni fram-
tíð. Þá segir Guðmundur að ýmis
ríki Evrópusambandsins hafi sett
ákvæði um takmarkaða eignaraðild
erlendra á fjarskiptamarkaði heima
fyrir, sem ekki hafi heldur fallið
Bandaríkjamönnum í geð. Hafi þeir
talið að það myndi skekkja sam-
keppnisstöðu að opna sinn markað
frekar fyrir þessum ríkjum.
Viðræður um frelsi í fjarskiptum
hafa staðið í tvö ár og hafði verið
ráð fyrir gert að þeim yrði lokið 30.
apríl 1996. Guðmundur segir að
engin spjót hafi staðið á íslending-
um. „Við erum með mjög gott tilboð
á borðinu og erum á sama róli 0g
nágrannalönd í Skandinavíu og Evr-
ópu,“ segir hann. Breyti engu þar
um að í tilboðinu sé greint frá því
að einokunaraðstaða Pósts og síma
haldist þar til Alþingi ákveði annað
því samningurinn um Evrópska
efnahagssvæðið segir fyrir um opinn
samkeppnismarkað í fjarskiptum.
Samningahópi á vegum Álþjóða-
viðskiptastofnunar er gert að, halda
viðræðum áfram innan níutíu daga
frá því að fundi lauk hinn 30. apríl
síðastliðinn og segir Guðmundur að
tvíhliða viðræður milli ríkja haldi
jafnframt áfram fram á næsta ár.
Vandamál raddbandalausra
Framfarir síð-
ustu ár í þjálfun
og aðgerðum
Una Sigrún Jónsdóttir
ALAUGARDAG lauk
í Reykjavík þriggja
daga norrænni ráð-
stefnu Nýrrar raddar, félags
fólks sem géngið hefur und-
ir brottnám barkakýlis og
raddbanda. Ráðstefnuna
sátu 73 erlendir fulltrúar
ásamt formanni Evrópu-
sambands slíkra félaga, sem
íslenska félagið er aðili að.
Fimmtán íslendingar sátu
ráðstefnuna. Una Sigrún
Jónsdóttir er formaður
Nýrrar raddar á íslandi,
hvaða mál var efst á baugi
á ráðstefnunni á Grand Hót-
eli?
- Lífsmöguleikar þeirra-
sem gengist hafa undir
brottnám barkakýlis og
raddbanda voru mikið rædd-
ir. Talað var um áhættu-
þætti, svo sem reykingar,
matarræði, áfengisneyslu. Ef
reykingar og áfengisneysla fara
saman þá er fólk í tvöfalt meiri
hættu á að fá krabbamein í háls.
Mataræði getur líka haft áhrif, svo
sem mikil neysla á alls kyns auka-
efnum.
Lífsmöguleikar eru yfirleitt góð-
ir, einkum ef fólk kemur nægilega
snemma, áður en meinið nær að
breiðast út. Fólk er misjafnlega
undir svona áfall búið. Sumir fara
fljótlega út á vinnumarkaðinn og
lifa sínu lífi að mestu eins og áð-
ur, en aðrir hafa minni sálarstyrk,
reyna að loka sig af og geta ekki
nema með miklum stuðningi náð
fótfestu í umhverfinu á ný.
- Eru þetta erfiðar aðgerðir fyrir
sjúklinga?
- Þegar ég gekk í gegnum þetta
fyrir 25 árum var þetta erfið að-
gerð. í dag er þetta öðruvísi. Að-
gerðin tekur skemmri tíma en sál-
arlega er hún áreiðanlega jafn
erfið fyrir sjúklinginn og hún var.
Talþjálfun hefst fljótlega eftir að
sárið er gróið eftir aðgerðina. Þá
tekur talmeinafræðingur við sjúkl-
ingnum og fer að kenna honum
að tala upp á nýtt. Þar sem radd-
böndin eru farin verður að nota
vélindað til þess að tala með. Mað-
ur gleypir loft og þrýstir því upp,
notar raunverulega ropa til að
mynda orð. Það er einstaklings-
bundið hve fljótt fólk kemst upp
á lag með þetta.
I dag eru komnar nýrri aðferð-
ir. Sett er „protensa", lítið stykki,
á milli vélindans og lungnapípu,
þetta auðveldar sjúklingnum að
ná upp loftinu og hann byrjar fyrr
að tala en áður gerðiát. Sumir ná
ekki að læra að tala með þessari
aðferð. Þá er notaður „vibrator"
sem er settur undir kverkina, þá
myndast eins konar rafrödd, vel
skiljanleg.
- Hafa miklar framfarir orðið að
öðru leyti í meðferð þessara sjúkl-
inga?
- Á ráðstefnunni var m.a. kynnt
sérstök sía sem sett er yfir opið á
hálsinum. Hún heldur
mátulegum raka í
hálsinum sem er mik-
ilvægt því lungnapíp-
unum hættir til að
þoma upp éf ekki er
rétt rakastig á loftinu
sem fólk andar að sér. Einnig var
rætt um mikilvægi þess að fólk
sem hefur gengist undir svona
aðgerð sinni þeim sem nýlega hafa
verið skornir og segi þeim frá
reynslu sinni og reyni að leiðbeina
þeim. Hér á landi er rætt við sjúkl-
inginn fyrir aðgerð og á eftir og
hann látinn vita að hann geti haft
samband við einhvem úr félaginu
► Una Sigrún Jónsdóttir er
fædd á Siglufirði árið 1931.
Eftir skyldunám hóf hún störf
á hinum almenna vinnumark-
aði. Hún starfaði nokkur ár við
fiskvinnslustörf. Árið 1952
flutti hún til Reykjavíkur og var
fyrst í vist þar og vann sveita-
störf á sumrin. Síðari árin hefur
hún stundað framreiðslustörf.
Frá árinu 1984 hefur hún verið
matráðskona hjá Krabbameins-
félagi íslands. Maður hennar
var Friðþjófur Þorsteinsson,
forstjóri Efnagerðarvals. Hann
er látinn. Þau eignuðust þrjú
börn en tvö börn átti Una fyrir.
- Hve margir eru í Nýrri rödd hér
á íslandi?
- Félagið var stofnað 22. des-
ember 1980. í dag eru félagar
fimmtán en að jafnaði hafa þeir
verið í kringum tólf. Félagið á
aðild að evrópusambandi slíkra
félaga, Norðurlönd hafa sameinast
um einn fulltrúa þar. Enginn ís-
lendingur hefur gegnt því starfi
enn sem komið er. Þessi félög eru
miklu stærri erlendis og starfa af
meiri krafti, þess vegna er mikill
ávinningur fyrir okkur hér að fá
svona margt fólk hingað og heyra
hvað helst er á döfinni í öðrum
löndum í þessum efnum. Þetta er
í fyrsta sinn sem slík ráðstefna
er haldin hér á landi en við höfum
sent fulltrúa á ráðstefnur erlendis
þriðja hvert ár.
- Hvernig tekur umhverfíð við því
fólki sem hefur gengist undir
svona aðgerð?
Það tekur misjafnlega við því.
Sumir veigra sér við að tala við
okkur sem höfum ekki lengur
raddbönd til að tala með. Aðrir
skilja okkur illa. Þeim sem fyrir
þessu verða hættir þá til að draga
sig til baka og fyllast vanmáttar-
kennd. Við þessu hefur verið reynt
að bregðast með aukinni fræðslu.
T.d. hefur fulltrúi frá
Nýrri rödd farið á nám-
skeið hjá þeim sem eru að
hætta að reykja hjá
Krabbameinsfélagi
Reykjavíkur og einnig hef-
ur verið útbúið myndband
þar sem tveir sjúklingar segja frá
reynslu sinni og ræða um skaðsemi
reykinga. Þetta myndband er sýnt
í skólum en það þyrfti að fara víð-
ar.
Það þarf að fræða fólk í þjóðfé-
laginu enn betur um vandamál
þeirra sem missa raddböndin, þá
yrði auðveldara fyrir fólkið að að-
lagast samfélaginu eftir að hafa
Kynna þarf
vanda þeirra
sem missa
raddböndin
hvenær sem hann vill.
gengist undir aðgerð.