Morgunblaðið - 07.05.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 1996
ERLENT
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Stjórn José Maria Aznars eiðfest í gær
Vara við því að
skilja Spán eftir
utan EMU
Madrid. Reuter.
„Ljóð skulu
hljóma“
Ein uppákoma menningarársins í Kaupmanna-
höfn var ljóðahátíð, þar sem Einar Már
Guðmundsson og Sjón lásu úr verkum sínum
við góðar undirtektir. Sigrún Davíðsdóttir
leit þar inn og fregnaði eftir stöðu Ijóðsins
nú þegar ljóðabækur seljast lítið en fólk
flykkist á ljóðaupplestra.
NORRÆNA ljóðahátíðin í Hró-
arskeldu var enn ein stað-
festing á því sem hefur komið í
ljós hvað eftir annað undanfarin
ár. Fólk vill gjarnan heyra ljóð,
þótt ljóðabækur seljist kannski
ekki mjög vel. Þannig streymdi
að fólk í þijá daga til að hlusta á
norræna höfunda af yngri kyn-
slóðinni lesa upp úr verkum sínum
eða flytja á annan hátt.
Hálfklædd og
fullklædd skáld
Bæði Sjón og Einar Már voru
sammála um að hátíðin væri vel
heppnað framtak. „Ekkert verið
að dekra við skáldin," sagði Sjón.
„Ætlunin var að fá fólk á staðinn
og það hefur tekist, því mætingin
er góð. Skáldin fá að tala við fólk-
ið, en ekki bara hvert við annað.“
Svo var brugðið á leik með ljóðin.
Sum voru flutt við undirleik. Einn
daginn var fólki boðið á hestvagn,
þar sem skáld las upp á ieiðinni
og upplestrar voru víðar um bæ-
inn. Grænlenska skáldið Thue-
Martin Nuka Lyberth sönglaði ljóð
sín á grænlensku á reiki um sal-
inn, klæddur skikkju og efnislitl-
um selskinnsfötum.
Hvorki Sjón né Einar Már fóru
að hætti Grænlendingsins í klæða-
burði, heldur komu fram full-
klæddir. Sjón las „myrk ljóð fyrir
sólskinsdag“, segir hann sjálfur.
„Þau eiga það sameiginlegt að
vera myrk og trufluð." Ljóðin eru
frá síðustu ellefu árum og svo
nýtt efni á ensku, svo ljóðin las
hann í þetta skiptið öll á ensku,
þótt hann segist áður hafa notað
dönsku í Danmörku. Einar Már
hélt sig við danskar þýðingar ljóða
sinna, en skaut inn íslenska frum-
textanum á milli. Hann sagðist
ekki ákveða endanlega hvað hann
læsi fyrr en hann stæði frammi
fyrir áheyrendum. Ljóð eftir hann
koma út í Danmörku síðar í mán-
uðinum hjá Vindrosen eins og fyrri
bækur hans. Um er að ræða úrval
úr ljóðabókunum Klettur úr hafí
frá 1991 og Auga óreiðunnar sem
kom út á síðasta ári.
Eftir ljóðahátíðina beið Einars
Más óvenjulegt verkefni, því hann
átti að flytja fyrirlestur fyrir
landssamtök eldri borgara í Dan-
mörku, sem eru öflug samtök.
Efnið var Börn náttúrunnar, sem
Einar Már skrifaði handritið að.
Aheyrendur horfðu fyrst á mynd-
ina og á eftir ræddi Einar Már
Einar Már Sjón
um hugsunina að baki myndinni,
„um það að lifa í landinu og land-
ið í lífinu", útskýrði hann sposkur
á svip. Áður hefur Einar Már
haldið fyrirlestur út frá verkum
sínum í Danmörku og talaði þá
út frá Englum alheimsins um rit-
unarferli bókarinnar og félagsleg
og tilvistarleg málefni tengd
henni.
Góður flutningur eykur
víddir ljóðsins
Sjón segist lengi hafa verið
hrifinn af danskri ljóðmenningu
og hátíðin staðfesti enn þessa
hrifningu hans. Hann hafði líka
frétt af því hve Ijóðaupplestrar
væru vel sóttir í Kaupmannahöfn,
þar sem upplestrar eru fastir liðir
yfir vetrarmánuðina. Sama segir
hann vera uppi á teningnum í
London, þar sem hann býr og
ýmsir freisti nýrra túlkunarleiða.
Þannig hafa til dæmis teknótón-
listarmenn tekið ljóð að sér. Hann
hafi því engar áhyggjur af fram-
tíð ljóðsins, þótt ljóðabækur selj-
ist ekki mikið. „Það er kall tímans
að ljóð skulu hljóma. Við lifum á
tímum þegar ljóð eru vinsæl sem
flutt mál, ekki sem prentað. Ég
sé ekkert neitkvætt við það og
þá er bara að bregðast við því,
til dæmis með því að gefa þau út
á geisladiskum á fallegan hátt,
finna þeim annað útgáfuform en
bækur.“
Sjálfur segist Sjón alltaf hafa
skrifað Ijóð sín með flutning í
huga og oft notað þau í gjörn-
inga. Sem stendur einbeitir hann
sér að nýjum möguleikum ljóðsins
í samvinnu við fólk, sem hann
hefur kynnst í Englandi. En þótt
vinsælt sé að skáld lesi upp ljóð
sín mátti marka af flutningi
skáldanna á ljóðahátíðinni að ekki
er bara nóg að skáldin lesi, held-
ur verða þau að geta gert það
vel. Þar voru íslensku skáldin
glæsilegt dæmi um hvernig góður
flutningur eykur í víddir ljóðsins.
NÝKJÖRIN ríkisstjóm Spánar, undir
forystu hægrimannsins José Maria
Aznar, lét til sín taka strax á fyrsta
starfsdegi og varaði ríki Evrópu við
afleiðingum þess, að Spánn yrði skil-
inn eftir utan fyrirhugaðs efnahags-
og myntbandalags (EMU) árið 1999.
Var haft eftir nýjum utanríkisráð-
herra, Abel Matutes, í tveimur helstu
dagbiöðum landsins og útvarpsfrétt-
um í gærmorgun, að hyggilegast
væri að bíða eftir því að Spánn upp-
fyllti skilyrði Maastricht-samkomu-
lagsins um aðild að myntbandalag-
inu.
Matutes kom fram í útvarpi
nokkrum klukkustundum áður en
Juan Carlos Spánarkonungur eið-
festi ríkisstjórnina. Lagt verður mat
á efnahagsástand í hugsanlegum
aðildarríkjum á næsta ári og sagði
utanríkisráðherrann að eins og mál-
um væri háttað væri ljóst að Spánn
gæti ekki uppfyllt skilyrði í tæka
tíð, þótt allir legðust á eitt.
Visby. Reuter.
SVIÞJÓÐ vill koma til móts við þarf-
ir Eystrasaltsríkjanna í öryggismál-
um með því að styðja það að ríkin
þijú fái aðild að Evrópusambandinu.
„Við lítum á það sem skyldu Sví-
þjóðar og annarra aðildarríkja Evr-
ópusambaiidsins ... að halda hags-
munum Eystra-
saltsríkjanna á
lofti í umræðum
innan Evrópu-
sambandsins um
stækkun sam-
bandsins,“ sagði
Pierre Schori, va-
rautanríkisráð-
herra Svíþjóðar á blaðamannafundi
í Visby á Gotlandi en þar lauk fundi
leiðtoga aðildarríkja Eystrasalts-
ráðsins á laugardag. Forsætisráð-
herrar aðildarríkja Eystrasaltsráðs-
ins, sátu fundinn auk þeirra Jaques
Santer, forseta framkvæmdastjóm-
ar Evrópusambandsins og Lamberto
Dini, forsætisráðherra Ítalíu en ítal-
ir fara með formesnnku í ESB nú
um stundir. Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra sat fundinn fyrir íslands
hönd en helsta umfjöllunarefnið var
framtíð Eystrasaltssvæðisins.
Öryggissamf élag
við Eystrasalt
Pierre Schori sagði að í stað
áratugalangra átaka og tor-
„Mér finnst ekki ósanngjarnt að
tefja framgang efnahags- og mynt-
bandalagsins um nokkra mánuði svo
fleiri ríki geti átt aðild. Það gæti líka
gerst enda er ólíklegt, að mínu mati,
að Frakkar vilji skilja ríki á borð við
Spán og Ítalíu eftir utan þess,“ sagði
ráðherrann. Vísaði hann til þess að
hætt sé við því að ríki sem ekki upp-
fylla skilyrði til aðildar að efnahags-
og myntbandalaginu grípi til gengis-
fellingar á gjaldmiðlum sínum svo
útflutningsvörur þeirra séu sam-
keppnishæfari og geri usla á mörkuð-
um Evrópu.
José Maria Aznar tekur við stjórn-
artaumunum eftir 13 ára valdatíð
sósíalista. Atvinnuleysi er tæp 23%,
skuldir ríkisins eru 65% af lands-
framleiðslu en miðað er við 60% í
skilyrðum Maastricht-sáttmálans.
Þá verður þrautin þyngri, að mati
stjórnmálaskýrenda, að skera fjár-
lagahallann niður um tæpan helm-
ing, eða úr 5,8% í 3% fyrir næsta ár.
tryggni, sem orsakaðist af því að
járntjaldið lá um Eystrasaltssvæð-
ið, vildu ríkin á svæðinu taka upp
friðsamlegt samstarf og skapa
raunverulegt öryggissamfélag.
„Við viljum leggja meiri áherzlu á
Eystrasaltið sem heimili fyrir torf-
ur af laxi en fyr-
ir flota af Viskí-
kafbátum,"
sagði Schori og
vísaði þannig til
þess er sovézkur
kafbátur af
Viskí-gerð
strandaði við
strendur Svíþjóðar fyrir fimmtán
árum.
Viðkvæmari mál, á borð við
NATO-aðild Eystrasaltsríkjanna,
voru ekki á dagskrá leiðtoga-
fundarins en búist var við þau yrðu
rædd í óformlegum samtölum. Hins
vegar vék Víktor Tsjernomyrdín,
forsætisráðherra Rússlands, að
hugsanlegri aðild ríkjanna þriggja
og varaði við afleiðingum hennar.
í lokaályktun fundarins er boðað
að aukið verði samstarf gegn
skipulagðri glæpastarfsemi og seg-
ir þar m.a. að það verði gert með
auknu samstarfi dómstóla og lög-
reglu. Þá er hvatt til aukinna fjár-
festinga á Eystrasaltssvæðinu.
Yaldakon-
ur þinga
ÁHRIFAKONUR um víða ver-
öld komu saman til þings í
Stokkhólmi á sunnudag. Þátt-
takendur eru um 70 talsins,
allt konur sem valist hafa til
forsetaembættis og forystu í
stjórnmálum eða hjá ýmiss
konar valdastofnunum. Meðal
gesta eru Birgitta Dahl forseti
sænska þingsins, Hanan Ashr-
awi fulltrúi á palestínska þing-
inu, Edith Cresson fyrrverandi
forsætisráðherra í Frakklandi,
Mary Robinson forseti írlands
og Vigdís Finnbogadóttir for-
seti íslands. Á myndinni sést
Vigdís forseti flytja ávarp sitt á
þinginu.
Lík Colbys
fundið
LÍK Williams Colby, fyrrverandi
forstjóra bandarísku leyniþjón-
ustunnar CIA, fannst í einni af
þverám Potomac-árinnar í gær
en hann hvarf hinn 27. apríl
síðastliðinn í kanóróðri. Líkinu
skolaði á land í 46 kílómetra
fjarlægð frá heimili Colby-hjón-
anna og bar eiginkonan kennsl
á maiin sinni Colby, var for-
stjóri CIA 1973-76 og 76 ára
þegar hann lést.
116 drukkna
AÐ MINNSTA kosti 116
manns drukknuðu þegar bát
hvolfdi undan strönd Sierra
Leone á mánudag. Fjöldi barna
var meðal farþega en talið er
að 200 manns hafi verið um
borð í bátnum.
Neita fjölda-
morðum
ISAIE Nibizi ofursti, talsmaður
varnarmálaráðuneytis Búr-
úndí, vísaði í gær á bug fréttum
þess efnis, að stjórnarherinn
hefði framið fjöldamorð á 235
óbreyttum Hútúum fyrir 10
dögum. Heimildarmenn úr röð-
um líknarsamtaka í Búrúndi,
sem vildu ekki að nöfn þeirra
yrðu birt af ótta við hefndir,
skýrðu frá því fyrir helgina, að
stjórnarhermenn hefðu drepið
136 konur, 87 börn og 12 karl-
menn í þorpinu Buhoro 26.
apríl sl.
Mafíuforingi
handtekinn
ÍTALSKA lögreglan handtók á
sunnudag mafíuforingjann Sal-
vatore Cucuzza sem verið hafði
á flótta undan réttvísinni til
fjölda ára. Hann var einn af
fjórum leiðtogum Sikileyjarm-
afíunnar og stjórnaði aðgerðum
hennar í Palermo, höfuðstað
eyjunnar. Cucuzza hefur verið
eftirlýstur um nokkurra ára
skeið fyrir aðild sína að mafíu-
starfsemi og morðum. Hann
veitti enga mótspyrnu við
handtökuna.
• TVÆR nýjar óperur, sem
byggðar eru á sígildum
bandarískum bókmennta-
verkum, eru nú í burðarliðn-
um. Metropolitan-óperan í
New York hefur fengið John
Harbison til að semja óperu
byggða á skáldsögunni „Hin-
um mikla Gatsby“ eftir F.
Scott Fitzgerald. André Pre-
vin er nú á samningi hjá San
Francisco-óperunni við að
semja „Sporvagninn Girnd“
eftir samnefndu leikriti Ten-
nessee Williams.
• JAMES Levine hefur nú
stjórnað Metropolitan-óper-
unni í New York í aldarfjórð-
ung og telst hljómsveitin með
þeim fremstu í heimi. Þessum
áfanga stjórnandans var
fagnað með mikilli óperu-
veislu, sem hófst klukkan sex
síðdegis og lauk ekki fyrr en
átta klukkustundum síðar.
Reyndar vantaði Ceciliu Bar-
toli, Marilyn Horne og Luc-
iano Pavarotti, en Birgit Nils-
son, Roberto Alagna og Carlo
Bergonzi voru meðal þeirra,
sem heiðruðu Levine.
Reuter
Leiðtogafundur Eystrasaltsráðsins
LEIÐTOGAR aðildarríkja Eystrasaltsráðsins á fundinum á Got-
landi. Frá vinstri til hægri í efri röð:Wlodzimierz Cimoszewicz
frá Póllandi, Tiit Váhi frá Eistlandi, Paavo Lipponen frá Finn-
landi, Len Hjelm-Wallen, utanríkisráðherra Svíþjóðsar og forseti
ráðstefnunnar, Davíð Oddsson, Mindaugas Stankevicius frá Lithá-
en. Neðri röðdamberto Dini frá Ítalíu, Víktor Tsjernomyrdín, for-
sætisráðherra Rússlands, Helmut Kohl kanslari Þýskalands, Göran
Persson frá svíþjóð, Gro Harlem Brundtland frá Noregi, Paul
Nyrup Rasmussen Danmörku og Jaques Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnar ESB.
Svíar styðja
Eystrasaltsríkin

EVRÓPA^