Morgunblaðið - 08.05.1996, Blaðsíða 12
12 MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Dæmt í máli fyrrum sölustjóra Áburðarverksmiðju
Fyrirvaralaus uppsögn
án launa var heimil
Morgunblaðið/Guðlaugur Tryggvi Karlsson
Hollvinasamtök
Háskólans stofnuð
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur hef-
ur sýknað Áburðarverksmiðju ríkis-
ins af kröfum fyrrverandi sölustjóra
fyrirtækisins, sem jafnframt var
umsjónarmaður Lífeyrissjóðs
starfsmanna verksmiðjunnar. Mað-
urinn taldi sig eiga rétt á 887 þús-
und króna bótum eftir að hann var
tekinn af launaskrá áður en upp-
sagnarfrestur var liðinn. Fyrirtækið
taldi manninn hafi brotið svo af sér
í starfi að réttlætt hafi fyrirvara-
lausa uppsögn án bótaskyldu.
Ætlaði í samkeppni
Stjóm fyrirtækisins greip til upp-
sagnar 24. október 1994 eftir að
hafa fengið spurnir af því að maður-
inn hefði um skeið staðið í samn-
ingaumleitunum við erlenda áburð-
arframleiðendur með eigin innflutn-
ing í huga. Lögvarinn einkaréttur
Áburðarverksmiðjunnar til inn-
flutnings á áburði féll niður 1. jan-
úar 1995.
Daginn eftir uppsögnina vaknaði
grunur um ólögmætar ráðstafanir
mannsins á meira en hundrað millj-
ónum af peningum lífeyrissjóðs
starfsmanna til ólöglegra skulda-
bréfakaupa.
Dæmdur í 12 mánaða
fangelsi
Vegna þeirra viðskipta, sem
Hæstiréttur hefur að hluta heim-
fært undir fjárdrátt, hefur maður-
inn verið dæmdur til 12 mánaða
fangelsisvistar, þar af 9 mánuði
skilorðsbundið.
Þremur dögum eftir uppsögn
sína, 27. október 1994, birti maður-
inn auglýsingu í Morgunblaðinu þar
sem skorað var á áburðarkaupendur
að binda ekki hendur sínar við kaup
á áburði vorið 1995 vegna fyrirætl-
ana mannsins um að flytja inn
áburð og bjóða á lægra verði en
Áburðarverksmiðjan hafði áður
gert.
Tekinn af launaskrá
eftir auglýsingu
í framhaldi af þessu skrifaði
Áburðarverksmiðjan manninum
bréf 1. nóvember 1994 þar sem
honum var tilkynnt að frá og með
þeim degi væri hann tekinn af
launaskrá og að fyrirtækið áskildi
sér rétt til skaðabóta úr hendi hans.
Maðurinn mótmælti riftun „á því
sem hann kallaði starfslokasamn-
ingi,“ eins og segir i dóminum og
gerði kröfu um laun í uppsagnar-
fresti, samtals 887 þúsund krónur,
eða 295.945 krónur fyrir hvern
ÍSLANDSMEISTARINN í mat-
reiðslu, Sturla Birgisson, mat-
reiðslumeistari í Perlunni, lenti í 3.
sæti í fyrsta Norðurlandameistara-
móti einstaklinga í matreiðslu sem
fram fór í Álasundi í Noregi dagana
2.-4. maí. Fulltrúi Norðmanna,
Trond Moi, lenti í 2. sæti en full-
trúi Svía, Rikard Nilson, er Norður-
landameistari í matreiðslu 1996.
Jakob Magnússon, veitingamað-
ur á Horninu og forseti Klúbbs
matreiðslumeistara á íslandi, er
þriggja mánaða í uppsagnarfresti
hans.
í niðurstöðum Gretu Baldurs-
dóttur héraðsdómara segir að al-
menn skilyrði brottreksturs séu þau
að vanefndir starfsmanna á ráðn-
ingarsamningi séu verulegar, ann-
aðhvort vegna ásetnings eða stór-
köstlegs gáleysis. Með tilliti til trún-
aðarbrots mannsins og refsiverðrar
háttsemi þykja sakir hans það mikl-
ar og brot hans í starfi svo verulegt
að réttlætt hafí riftun á ráðningar-
samningi hans án fyrirvara. Því
hafi forsendur fyrir uppsögn með
þriggja mánaða fyrirvara verið
brostnar. Maðurinn hafi fyrirgert
rétti til að fá greidd laun í uppsagn-
arfresti.
Auk þess sem kröfum var hafn-
að var sölustjóranum fyrrverandi
gert að greiða Áburðarverksmiðj-
unni 170 þúsund krónur í máls-
kostnað.
forseti norrænu samtaka mat-
reiðslumeistara en Friðrik Sigurðs-
son, hótelstjóri á Hótel Hvolsvelli,
er ritari norrænu samtakanna. Jak-
ob var einn af sex dómurum í mót-
inu.
ísólfur Gylfi Pálmason, alþingis-
maður, var þátttakandi íslands í
pallborðsumræðum ásamt Jakobi
Magnússyni og öðrum fulltrúum
Norðurlandanna en efni pallborðs-
umræðnanna var: Er matur menn-
ing?
UM HELGINA var ákveðið í
Odda, húsi félagsvísindadeildar
og viðskiptadeildar Háskóla Is-
lands, að stofna Hollvinasamtök
Háskólans. Á fundinum var kjör-
in stjórn samtakanna og er hún
og þannig skipuð: Sigmundur
Guðbjarnason, prófessor formað-
ur, Guðrún Erlendsdóttir hæsta-
réttardómari, Skúli Helgason,
dagskrárgerðarmaður, Friðrik
Pálsson forstjóri og Lára Mar-
grét Ragnarsdóttir alþingismað-
ur. Sigríður Stefánsdóttir er
framkvæmdastjóri samtakanna.
Formlegur stofnfundur samtak-
anna verður 17. júní næstkom-
andi og skoðast allir, sem skrá
sig sem stofnaðila fram að þeim
degi til stofnfélaga samtakanna.
Á myndinni, sem tekin er að
loknum fundinum má sjá nokkra
hollvini Háskóla íslands, frá
vinstri, Víking Arnórsson, Þor-
björn Karlsson, Margréti Þor-
valdsdóttir, Pál Gíslason, Svein-
björn Björnsson, Ólaf Bjarnason,
Eddu Guðmundsdóttur og Árna
Björnsson.
------♦ ♦ ♦------
Tveir 11 ára
stálu áfengi
TVEIR ellefu ára drengir voru
staðnir að því að stela áfengisflösku
í Perlunni á sunnudag.
Drengirnir voru færðir á lög-
reglustöð og sóttir þangað af for-
eldrum sínum.
Lögreglan hefur nú tekið upp þau
vinnubrögð, að þegar þarf að hafa
afskipti af börnum og unglingum
vegna hnupls eða annarra þjófnaða
er viðkomandi færður á lögreglu-
stöð og síðan haft samband við
yfirvöld barnaverndarmála.
Sturla lenti í þriðja sæti
Þjóðminjaráði og fv.
starfsmanni safns stefnt
fyrir ærumeiðingar
HJÓNIN á Miðhúsum í Egilsstaða-
hreppi, Hlynur Halldórsson og Edda
Kr. Björnsdóttir, hafa stefnt Vil-
hjálmi Erni Vilhjálmssyni, fornleifa-
fræðingi, og þjóðminjaráði, fyrir
hönd Þjóðminjasafns Íslands. Til-
efnið er ómerking ærumeiðandi
ummæla um fund silfursjóðs í landi
hjónanna 30. ágúst 1980. Einnig
er farið fram á greiðslu skaðabóta,
vaxta og málskostnaðar.
í stefnunni er krafist ómerkingar
á átta ummælum í bréfi Vilhjálms
Arnar Vilhjálmssonar, sem þá var
starfsmaður Þjóðminjasafnsins, til
dr. James Graham Campbell, próf-
essors við Lundúnaháskóla,_ sem
dagsett er 27. febrúar 1994.1 bréf-
inu dregur Vilhjálmur Örn í efa að
hjónin á Miðhúsum hafi sagt satt
og rétt frá fundi silfursjóðs í landi
sínu 14 árum áður og biður prófess-
orinn að koma til landsins og skoða
hann.
í stefnunni segir ennfremur að
bréf Vilhjálms hafi orðið tilefni
blaðaskrifa. „Hinn 25. júní 1994
og vikurnar á eftir birtust í helstu
fjölmiðlum landsins ásakanir á
hendur [hjónunum] þess efnis að
þau hefðu blekkt [Þjóðminjasafnið]
og alla þjóðina á sínum tíma með
fundi silfursjóðsins."
„Svik af ásettu ráði“
Hinn 11. júní 1994 skrifaði dr.
James Graham Campbell skýrslu
um Miðhúsasilfrið þar sem segir
að athugun hans leiði til „skynsam-
legs vafa um uppruna". Bendi það
til þess að Þjóðminjasafnið „hafi
verið beitt svikum af ásettu ráði“.
Árið 1995 kannaði danska Þjóð-
minjasafnið silfrið og var niðurstað-
an sú að sjóðurinn væri í heild ósvik-
inn víkingaaldarsjóður, með einni
undantekningu, hring nokkrum sem
talinn var geta verið yngri.
Hinn 30. júlí 1995 ritaði þjóð-
minjaráð menntamálaráðuneyti
bréf þar sem greint er frá niðurstöð-
unum og sagt að „rannsókn sjóðsins
gefi ekki tilefni til að álykta að
blekkingum hafi verið beitt í tengsl-
um við fund hans“ segir ennfremur
í stefnunni.
Þá segir að þjóðminjaráð hafi
sent hinum stefndu samhljóða bréf
sama dag, en að hjónunum á Mið-
húsum hafí ekki verið send afsökun-
arbeiðni. Auk þess hafí Vilhjálmur
Örn og fleiri honum sammála ve-
fengt niðurstöðu danska Þjóðminja-
safnsins í fjölmiðlum eftir þetta og
haldið fram að skýrsla dr. Grahams
Campbell væri enn í fullu gildi.
Ekki hægt að afmá
sögulegar heimildir
Kröfur hjónanna um ómerkingu
ummæla og bótagreiðslur af hálfu
hinna stefndu eru byggðar á því að
í þeim felist aðdróttanir þess efnis
að þau hafi vísvitandi beitt blekk-
ingum; komið silfrinu fyrir sjálf,
kallað til fornleifafræðinga frá
Þjóðminjasafni íslands og sagt
rangt frá um fundinn. „Ekki er
vafi á því að aðdróttun þessi að
[hjónunum á Miðhúsum] er virðingu
þeirra til hnekkis... Að sjáifsögðu
mun aldrei takast að afmá þessar
sögulegu heimildir...“ segir jafn-
framt í stefnunni.
Málið hefur verið þingfest og hafa
stefndu, Vilhjálmur Öm Vilhjálms-
son og þjóðminjaráð, nokkurra vikna
frest til að skila greinargerð.
Athugasemdir Tómasar I. Olrich í skýrslu starfshóps
um endurskoðun á útvarpslögum
Gjald á auglýsingatekjur RUV renni
til dagskrárgerðar einkastöðva
í SKÝRSLU starfshóps um end-
urskoðun á útvarpslögum gerir
Tómas I. Olrich, alþingismaður
og einn nefndarmanna, fyrirvara
við tillögu nefndarinnar um að
Ríkisútvarpið dragi sig út af aug-
lýsingamarkaðinum. Leggur
hann til að samkeppnisstaða
einkarekinna sjónvarps- og út-
varpsstöðva verði bætt með því
að leggja sérstakt gjald á auglýs-
ingatekjur RÚV sem renni til
dagskrárgerðar á vegum einka-
rekinna ljósvakamiðla, og að
stofnaður verði sérstakur sjóður
til að styrkja innlenda dagskrár-
gerð.
í athugasemdum Tómasar
Inga segir hann að ef það skref
verði stigið að takmarka eða af-
nema rétt Ríkisútvarpsins til að
selja auglýsingar verði sú ráð-
stöfun að þjóna einhverju öðru
og meira hlutverki en að bæta
rekstrarmöguleika einkastöðv-
anna.
„Það getur þótt ákjósanlegt
markmið í sjáifu sér að bæta
rekstrarstöðu þessara stöðva, en
sú ráðstöfun hefur ekki sérstakt
íslenskt menningargildi, nema
tryggja megi með einhverjum
hætti að það svigrúm, sem skap-
ast, verði nýtt til innlendrar dag-
skrárgerðar. Vitað er að metnað-
ur einkastöðvanna er misjafn-
lega mikill. En einsýnt er að það
er ekki mikill fengur í því að
styrkja stöðu sjónvarpsstöðvar á
auglýsingamarkaði, sem hefur
naumast annan metnað en sýna
erlent textað efni og selja aug-
lýsingar. Það hlýtur að vera akk-
ur í því einkum að veita þeim
svigrúm sem sýna raunveruleg-
an áhuga á innlendri dagskrár-
gerð,“ segir hann í athugasemd-
um sínum.
Telur ekki rétt að afnema
auglýsingar í RÚV
Tómas Ingi segist ekki hafa
sannfæringu fyrir því að rétt sé
að afnema auglýsingar í Ríkisút-
varpi/sjónvarpi. Hins vegar telji
hann rétt að samkeppnisstaða
einkarekinna sjónvarpsstöðva
verði bætt með því að leggja sér-
stakt gjald á auglýsingar í Ríkis-
útvarpi/sjónvarpi og veita þannig
fjármunum til dagskrárgerðar í
einkareknum ljósvakamiðlum og
á vegum sjálfstæðra framleið-
enda dagskrárefnis.
Hann telur að því takmarki
að skapa svigrúm fyrir þá einka-
miðla, sem vilja sinna innlendri
dagskrárgerð verði best þjónað
með starfsemi dagskrárgerðar-
sjóðs, sem fjármagnaður yrði
annars vegar af gjaldi á auglýs-
ingar og hins vegar af sérstökum
beinum opinberum framlögum.
Hlutverk sjóðsins verði annars
vegar að veita viðurkenningar
fyrir vel unnin verk, en hins
vegar að styrkja verkefni í
vinnslu eða á frumstigi vegna
þeirra hugmynda sem þar liggi
að baki.
Innflutningsgjöld á
hljóðvarps- og sjónvarpstæki
Hvað varðar innstreymi í dag-
skrárgerðarsjóðinn segir Tómas
Ingi æskilegt að þar verði um
tvenns konar fjármagn að ræða.
Annars vegar er um að ræða ,
beinan opinberan stuðning, og
kæmi þar til greina einhvers kon-
ar innflutningsgjald á hljóðvarps-
og sjónvarpstæki ef slíkt gjald
teldist standast lagaramma og
alþjóðlega samninga. Á hinn bóg-
inn væri um að ræða að lagt
yrði gjald á auglýsingasölu ljós-
vakamiðla, og væri þeirri gjald-
töku þannig háttað að hún jafn-
aði stöðu einkarekinna ljósvaka-
miðla og tæki sérstakt tillit til
þess hve háðar einkareknar hljóð-
varspsstöðvar eru auglýsinga-
tekjum.
„Dagskrárgerðarsjóðurinn
veitti viðurkenningarstyrki og
framleiðslustyrki einkareknum
ljósvakamiðlum og sjálfstæðum
framleiðendum dagskrárefnis.
Með þessum hætti væri komið
upp tæki til að jafna aðstöðumun
á ljósvakanum, virkja betur
þekkingu og færni sem þjóðin
býr yfir á sviði menningar og
lista í víðasta skilningi þess hug-
taks, styrkja innlenda dagskrár-
gerð og greiða götu þeirra einka-
rekinna ljósvakamiðla, sem
sýndu metnað í dagskrárgerð,“
segir Tómas Ingi Olrich í at-
hugasemdum sínum.