Morgunblaðið - 08.05.1996, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 1996 25
AÐSENDAR GREINAR
Miðbæjarskólinn
Forðumst slys
FYRIR nokkru var tekin sú
ákvörðun, án þess að hátt færi, að
starfsemi Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkur og Skólaskrifstofu
skyldi eftirleiðis hýst í Miðbæjar-
skólanum er ný
stofnun, svonefnd
Fræðslumiðstöð, tæki
við hlutverki þeirra.
Vera kann að mörgum
þyki þessi ákvörðun
litlum tíðindum sæta
og raunar líklegt að
flestir leiði lítt hugann
að svo fáfengilegum
atburðum, þó þykir
mér full ástæða til að
staldra við og íhuga
fáein atriði.
Lögmál
stjórnsýslunnar
Þegar ljóst virtist að
grunnskólann skyldi
flytja frá ríki til
sveitarfélaga var sýnt að því fylgdu
ýmsar breytingar á stofnunum er
tengjast skóla- og fræðslustarfi í
borginni.
Skólaskrifstofa Reykjavíkur hef-
ur árum saman verið til húsa á
Tjarnargötu og Fræðsluskrifstofa
við Túngötu. Eg minnist þess ekki
að hafa heyrt að þar væri þrengt
svo að starfsmönnum að til vand-
ræða horfði. Nú bregður hins vegar
svo við þegar Reykjavíkurborg yfir-
tekur grunnskólann að knýjandi er
að finna annað og hentugra hús-
næði undir væntanlega Fræðslu-
miðstöð. Það er í sjálfu sér skiljan-
legt að með nýju starfsskipulagi og
auknum verkefnum, sem fylgja
flutningi grunnskólans, sé nauðsyn-
legt að finna húsnæði sem betur
hæfir. Það virðist enda eitt af lög-
málum stjórnsýslunnar að þenjast
út. Hitt er mér og mörgum fleirum
með öllu óskiljanlegt að enginn álit-
legri kostur skuli finnast en ryðja
burt þeirri gróskumiklu starfsemi
sem fram fer í Miðbæj-
arskólanum til að finna
væntanlegri Fræðslu-
miðstöð hæfilegan
stað.
Lifandi mii\jar
Miðbæjarskólinn á
sér langa eins og
merka sögu. Hann var
reistur 1907 og er því
glæsilegur „minnis-
varði“ um fyrstu
fræðslulögin sem voru
samþykkt á Alþingi
það sama ár. Allar göt-
ur síðan hefur þetta
hús verið mennta- og
fræðslusetur. Fyrst
sem barna- og ung-
lingaskóli en á síðari árum hefur
hann orðið miðstöð fullorðins-
fræðslu í borginni. Þeir eru því
orðnir ærið margir sem sótt hafa
sér það veganesti í þetta hús sem
reynst hefur þeim hvað drýgst á
lífsleiðinni og eiga þaðan góðar
minningar.
Alþýðufræðsla
Námsflokkar Reykjavíkur hafa á
liðnum áratugum verið miðstöð al-
þýðufræðslu á Islandi og eru það
enn. Til námsflokkanna sækja
hundruð manna margvíslega
fræðslu ár hvert og yrði seint talið
allt hið fjölþætta kennslustarf sem
þar fer fram en þó má nefna sér-
staklega: nýbúafræðslu, lestrar-
kennslu fullorðinna og grunnnám
af ýmsu tagi. Starf námsflokkanna
fer fram í Miðbæjarskólanum en
þegar stærstur hluti kennsluhús-
næðisins þar verður lagður undir
skrifstofur er ljóst að starf þeirra
verður með öðrum hætti en áður
og því jafnvel stefnt í voða.
Hin hola skel
Auk þeirrar gagnmerku starf-
semi sem fer fram í Miðbæjarskól-
anum má benda á sögulegt gildi
hússins. Við íslendingar erum ekki
auðugir að minjum er tengjast
mennta- og skólasögu og óþarft að
fórna því sem þó er til. Að vísu
Engin gild rök haf a ver-
ið færð fyrir því, segir
Ársæll Friðriksson, að
Fræðslumiðstöð borgar-
innar megi ekki fínna
samastað annars staðar
en í Miðbæjarskólanum.
hafa þeir, sem mest er í mun að
hreinsa allt sem heitir skólastarf
úr Miðbæjarskólanum, bent á að
útliti hússins verði ekki breytt.
Engum dylst þó er kynna sér málið
að verulega þyrfti að breyta ýmsu
í þessu húsi, innréttingum, lögnum
og öðru ef þar ættu að vera skrif-
stofur enda mun ætlunin að leggja
fáein hundruð milljóna króna til
þess verks. Útlitið mun verða
óbreytt áfram, hin hola skel, en
kjarninn sjálfur horfinn.
Það getur hvorki talist sérstök
ráðdeild hjá stórskuldugu sveitarfé-
lagi að leggja út í slíkar fram-
kvæmdir að þarflausu né vitnis-
burður um virðingu fyrir menning-
Ársæll
Friðriksson
Mannúð í verki
ALÞJÓÐAHREYFING Rauða
krossins og Rauða hálfmánans hef-
ur að undanförnu staðið fyrir víð-
tækri kynningu um allan heim á
því hve mikil ógn mannkyninu staf-
ar af jarðsprengjum og hvílík nauð-
syn er á að banna notkun þeirra
með öllu. Þetta átak Rauða krossins
er einstakt og má rekja til biturrar
reynslu margra starfsmanna Rauða
krossins sem þurfa að hlynna að
og hjúkra fórnarlömbunum sem
nær alltaf eru saklausir borgarar,
oft börn. Starfsmenn og sjálfboða-
liðar Rauða krossins þekkja þær
þjáningar sem jarðsprengjur valda
saklausu fólki og Rauði krossinn
lítur á þessi ógnarvopn sem eina
helstu vá sem steðjar að mannkyn-
inu á okkar tímum. Rauði krossinn
tekur ekki pólitíska afstöðu en hef-
ur það að markmiði að vera hlut-
laus og óhlutdræg mannúðarhreyf-
ing sem reynir að koma í veg fyrir
og létta þjáningar fólks hvar sem
það er statt. Því er óvenjulegt að
Rauði krossinn gangi svo einarðlega
fram í máli sem svo sannarlega
hefur mikla pólitíska þýðingu.
Engin hernaðarleg rök
Ástæða þessa er einföld. Fæstar
þeirra 100 milljóna jarðsprengna
sem eru í jörðu í yfir 60 löndum
hafa nokkurt hernaðarlegt gildi
lengur ef þær þá höfðu það nokk-
urn tíma. Nú eru það fátækir bænd-
ur sem eru að byrja að yrkja jörð-
ina á ný, oft eftir langvarandi hörm-
ungar styrjaldar, konur að safna
eldiviði í skóginum eða lítil börn
að leik sem óvænt verða fórnarlömb
jarðsprengna. Hernaðarleg rök geta
ekki réttlætt þær þjáningar sem
jarðsprengjur valda.
Ánægjulegt er að æ fleiri ríki eru
sömu skoðunar og Rauði krossinn
og styðja bannið. ísland er þeirra
á meðal og er ástæða til að þakka
ríkisstjórninni ótvíræð-
an stuðning hennar við
bann. Island er í hópi
8 af 16 NATO ríkjum
og 15 af 25 OECD ríkj-
um sem styðja algert
bann.
Bann nauðsynlegt
Bannið gegn jarð-
sprengjum var meðal
umræðuefna á alþjóða-
ráðstefnu Rauða
krossins með fulltrúum
ríkisstjórna í Genf í
desember síðastliðn-
um. Mjög eftirtektar-
vert var hve oft var
erfitt að greina mun á málflutningi
fulltrúa ríkisstjórna og Rauða kross
félaga. Var sem allir töluðu einum
Bændur, sem eru að
byrja að rækta jörðina
eftir hernaðarátök,
verða oft, segir Guðjón
Magnússon, fórn-
arlömb jarðsprengna.
rómi þegar rætt var um hve háska-
leg þessi vopn eru og hve nauðsyn-
legt er að leggja við þeim blátt
bann. Góðar líkur eru því á að
markmiðinu verði náð með áfram-
haldandi kynningu og umræðu.
Krafan um algjört bann við fram-
leiðslu og notkun á jarðsprengjum
er eðlileg og sjálfsögð krafa alþjóða-
hreyfingar sem hefur það að leiðar-
Ijósi að koma í veg fyrir og létta
þjáningar fólks hvar sem það er
statt. Krafa um að sýna mannúð í
verki með því að koma í veg fyrir
ótímabæran dauða eða
ævilanga örkumlun.
Alþjóðadagur
Rauða krossins
í dag, 8. maí, er al-
þjóðadagur Rauða
kross hreyfingarinnar,
fæðingardagur Sviss-
lendingsins Henry
Dunant, stofnanda
hreyfingarinnar. Dag-
urinn er helgaður
mannúðarstarfi og
mannréttindum víðs
vegar um heiminn. Á
70 ára afmæli Rauða
kross íslands í desem-
ber 1994 var ákveðið að stofna sjóð
til styrktar rannsóknum á mann-
réttindum og minnast jafnframt
stofnanda og fyrsta formanns
Rauða kross íslands, Sveins Björns-
sonar forseta, með því að kenna
sjóðinn við hann. Rannsóknir á
mannréttindum eru lykilatriði í því
að halda uppi þekkingu á mannrétt-
indum, til dæmis hvort allir njóti
þeirra jafnt og hvernig þau megi
best efla. Rannsóknir geta aukið
skilning á mannréttindum og þann-
ig stvrkt stöðu þeirra sem minnst
mega sín. Stuðningur við rannsókn-
ir á mannréttindum er því um leið
stuðningur við hugsjónir og mann-
úðarstarf Rauða krossins.
Það er því einkar ánægjulegt að
nú í dag, á alþjóðadegi Rauða kross-
ins, verður fyrst úthlutað styrkjum
úr Minningarsjóði Sveins Björns-
sonar og er það von okkar að fram-
lög sjóðsins til rannsókna megi
verða til þess að efla mannréttindi
og auka skilning á eðli þeirra og
nauðsyn.
Höfundur er rektor og formnður
Rauða kross íslands.
Guðjón Magnússon
arverðmætum að gjörbreyta þessu
einstæða húsi.
Ónýt rök
Engin gild rök hafa verið færð
fyrir því að Fræðslumiðstöð borgar-
innar megi ekki finna annan sama-
stað en Miðbæjarskólann. Sigrún
Magnúsdóttir, formaður skólamála-
ráðs, hefur að vísu bent á að starfs-
mönnum skrifstofunnar muni fjölga
verulega og að Miðbæjarskólinn
liggi vel við öðrum stjómsýslustofn-
unum borgarinnar. Þetta eru ein-
faldlega ekki nægileg rök fyrir því
að stefna starfsemi gróskumikillar
menntastofnunar í tvísýnu og um-
breyta öllum innviðum þessa merka
húss, því enginn hörgull mun vera
á auðu skrifstofuhúsnæði í borginni
og staðsetning getur varla ráðið svo
miklu á tímum öflugrar upplýsinga-
og samskiptatækni.
Leyfist mér?
Að lokum langar mig að beina
fáeinum spurningum til þeirra sem
nú skipa meirihluta borgarstjórnar
í Reykjavík. Er líklegt að hvergi
finnist skrifstofuhúsnæði í borginni
sem hentar Fræðslumiðstöð til
frambúðar? Ber það vott um mikla
umhyggju fyrir sögulegum minjum
eða vilja til að varðveita þær að
umturna öllum innviðum þessa
gamla húss? Er það skoðun ykkar
að starf Námsflokka Reykjavíkur
sé svo lítilfjörlegt að því megi varpa
fyrir róða? Finnst ykkur stætt á því
að tala fjálglega um nauðsyn þess
að efla alþýðufræðslu, varðveita
sögulegar byggingar og gæta ráð-
deildar í opinberum rekstri en sýna
annað í verki? Er það í samræmi
við viðhorf ykkar til lýðræðislegra
vinnubragða að þröngva þessari
ákvörðun fram í krafti þess að ykk-
ar sé mátturinn og dýrðin?
Mér er ljóst að störfum ykkar
fylgir margháttaður vandi og að
þið viljið framar öllu láta gott af
ykkur leiða. í trausti þess vona ég
að þið berið gæfu til að breyta þeirri
ákvörðun að leggja Miðbæjarskól-
ann undir skrifstofur heldur leyfið
þeirri öflugu starfsemi sem þar er
að dafna áfram og vaxa svo þetta
gamla skólahús megi áfram þjóna
upprunalegum tilgangi sínum.
Höfundur er kennari.