Morgunblaðið - 08.05.1996, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ
MÍÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 1996 B1
AÐSENDAR GREINAR
Óbærilegnr
léttleiki
hræsninnar
ÁRIÐ 1992 játaði
séra James Porter
tugi atvika kynferðis-
legrar misnotkunar á
börnum í Massachu-
setts, Nýju Mexíkó og
Minnesota. Rúmlega
eitt hundrað konur og
karlar gáfu sig fram
og ákærðu séra Porter
um misnotkun er átt
hafði sér stað á árun-
um 1960 til 1974.
Flest fórnarlambanna
voru tíu, ellefu og tólf
ára þegar misnotk-
unin átti sér stað.
Fjöldi kæranna á
hendur séra Porter gerði málið að
því stærsta sinnar tegundar innan
rómversk-kaþólsku kirkjunnar
fyrr og síðar. Hneykslið var enn
viðurstyggilegra vegna þess, að
séra Porter hafði margoft verið
gripinn við sína leiðu iðju, settur
í meðferð og síðan falið nýtt
prestakall, þar sem hann tók strax
til við að þukla og misnota börn,
en málið hafði verið þaggað niður
um þriggja áratuga skeið.
í désember 1992 var komist að
samkomulagi um fébætur frá bisk-
upsdæminu í Fall River í Massa-
chusetts til 68 karla og kvenna
sem kölluðu sig „fórnarlömb séra
Porters“. í sama mánuði var séra
Porter dæmdur fyrir að misnota
fimmtán ára barnfóstru 1987.
(New York Times o.fl.)
í Danmörku var sóknarpresti
nýlega vikið úr starfi fyrir kyn-
ferðislega áreitni við sóknarbarn
í ölstofu. í konungsríkinu er kven-
semi ekki saknæm í sjálfri sér en
prestinum var vikið á dekorum-
reglu opinberra starfsmanna, sem
kveður á um að opinberir starfs-
menn njóti forréttinda en hafi
einnig skyldum að gegna. I dekor-
um-reglunni segir m.a.: „Hinn
opinberi starfsmaður þarf einnig
að uppfylla vissar siðferðisskyldur
í einkalífi sínu, skyldur sem bundn-
ar eru stað og stund og samfélagi
á hveijum tíma.“ (Peter Garde í
Fönix 1987/4.)
í Washington, DC, var öld-
ungardeildarþingmanninum Ro-
bert Packwood, þá 62 ára, vikið
eftir að hópur 17 kvenna ákærði
hann 1992 fyrir að hafa stundað
kynferðislega áreitni í árafjöld.
Packwood kvaðst ekki muna eftir
mörgum atvikum en baðst samt
afsökunar og taldi víst að þar með
yrði þrasinu lokið. Siðanefnd
þingsins ijallaði um málið og kvað
upp þann úrskurð að Packwood
skyldi brottrækur ger. Formaður
siðanefndar lýsti því yfir að
Packwood hefði notfært sér vald
sitt til að komast yfir tugi kvenna
sem á einhvern máta hefðu átt
undir hann að sækja. Einnig var
hann ákærður fyrir fjárhagssvindl
og að hafa misnotað vald sitt á
annan hátt. Packwood sagði
skömmu síðar af sér eftir 26 ára
þingmennsku án þess þó að viður-
kenna önnur brot en að hafa kysst
nokkrar konur og beitti þar „I am
not a crook"-vörninni sem landi
hans gerði víðfræga. (Mbl. 8.10
1995.)
Nú víkur sögunni til Reykjavík-
ur, höfuðborgar elsta lýðveldis í
heimi. Þar hefur flokkur kvenna
sakað æðsta yfirmann kirkjunnar
um kynferðislega áreitni. Yfirmað-
urinn hefur brugðist hart við og
dregið sannsögli og æru kvenn-
anna í efa. Hann hefur einnig sent
frá sér yfirlýsingu um meiðyrða-,
skaðabóta- og saka-
málsókn á hendur
konunum og er líklega
ekkert við því að segja
að hann hafi af konun-
um ævisparnaðinn í
viðbót við; fyrst sjálfs-
virðinguna, sé sann-
leikskorn í ákærum
kvennanna, og svo
æruna fyrst þær
nenntu ekki að rogast
með hans leyndarmál
lengur. Obbi presta-
stéttar slær skjald-
borg um yfirmanninn
og kirkjumálaráð-
herra hefur ítrekað
lýst því yfir við fjölmiðla að hann
ætli sér ekki að koma nálægt
málinu. Aðrir til þess bærir aðilar
að hafa verkleg afskipti af málinu
þegja þunnu hljóði. Þannig er
æðsti yfirmaður íslensku kirkjunn-
ar kominn með carte blanche til
að haga málum að geðþótta, þótt
ákæran þyki alvarleg í þeim lönd-
Þótt við eigum sterkasta
manninn, fegurstu kon-
urnar og langbesta fisk
í heimi, segir Þórdís
Bachmann, hrekkur
allur farði og allt prjál
skammt þegar húsið er
byggt á sandi.
um sem við miðum okkur við að
öðru leyti, jafnvel þótt liðin séu
ár eða áratugir síðan hin meintu
atvik áttu sér stað.
Einstaka þjóð myndi rísa upp
og segja: Hingað og ekki lengra!
Þó er ekki hægt að ætlast til þess,
eftir aldalanga kúgun, að fólk sem
býr við ónýta verkalýðsforystu og
handónýtt menntakerfi rísi allt í
einu upp og geri kröfu um andleg-
an leiðtoga sem mark er á tak-
andi. Engin vanþörf er þó á and-
legri leiðsögn því hið siðferðilega
hrun sem átt hefur sér stað meðal
íslensku þjóðarinnar er engin til-
viljun. Alþjóð veit hvað höfðingj-
arnir hafast að og hinir ætla sér
leyfist það. Unglingar myrða og
annar hver maður svíkur út fé,
oft af bestu vinum sínum. Stór-
felldur eignamissir launafólks
hvert einasta ár undanfarinn ára-
tug. Fólksflótti á síðasta ári, hvers
líka hefur ekki getið síðan Vestur-
fararnir voru upp á sitt besta.
Engum getur dottið í hug að halda
fram að um tilviljun sé að ræða.
Nú hefur Reykjavík sóst eftir
að verða menningarborg Evrópu
og mun tjalda sínu fegursta i list-
um og menningu fyrir þá útlend-
inga sem koma til með að streyma
til sögueyjunnar. Hin eiginlega
menning felst þó ekki í snotrum
uppsetningum hæfileikafólks,
jafnvel þótt hæfileikarnir séu ótví-
ræðir. Hin eiginlega menning er
siðmenning og felst í virðingu fyr-
ir náunganum, lýðræðislegum
leikreglum og því að vernda minni
máttar. Þótt við eigum sterkasta
manninn, fegurstu konurnar og
langbesta fisk í heimi hrekkur ali-
ur farði og allt pijál skammt þeg-
ar húsið er byggt á sandi.
Höfundur hefur sagt sig
úr Þjóðkirkjunni.
Þórdís
Bachmann
Dr. Kristján Guðmunds-
son öðlingameistari
SKÁK
Skákmiöstööin,
Faxafcni 12
SKÁKMÓT ,fÖÐLINGA“
FYRIR 40 ÁRA OG ELDRI
Dr. Kristján Guðmundsson sigraði
á öðlingamótinu sem lauk 1. maí
með 5 'h vinning af 7 mögulegum.
13. mars—1. maí
ÓLAFUR Ásgrímsson, alþjóð-
legur skákdómari, hefur staðið fyr-
ir þessum mótum fyrir 40 ára og
eldri allt frá upphafi þeirra. Mótin
eru mun rólegri en venjuleg kapp-
mót og sérstaklega sniðin fyrir þá
sem tefla sér eingöngu til ánægju.
Aðeins er teflt einu sinni í viku,
umhugsunartíminn er ein og hálf
klukkustund á 30 leiki, en síðan
er hálftími til að ljúka skákinni.
Dr. Kristján Guðmundsson, lið-
stjóri íslenska Ólympíuliðsins um
árabil, sigraði í ár eftir að hafa
tapað óvænt fyrir Ellerti Ólafssyni
í fyrstu umferð. Fjórir skákmenn
urðu jafnir í öðru sæti, þeir Sæ-
björn Guðfinnsson, Jóhann Örn
Siguijónsson, Hermann Ragnars-
son og Júlíus Friðjónsson. Skák
Kristjáns og Sæbjörns í síðustu
umferð réð úrslitum en þar gerði
gæfumuninn að Sæbjöm hafði ekki
kynnt sér nýjustu vendingar í
drekaafbrigðinu í Sikileyjarvörn
Hraðskákmót öðlinganna er í
kvöld kl. 20, miðvikudaginn 8.
maí, og er opin öllum 40 ára og
eldri, ekki bara þeim sem tefldu í
aðalmótinu.
Röð efstu manna varð þessi,
gert hefur verið upp á milli sex
efstu með stigaútreikningi:
1. Kristján Guðmundsson 5'/2 v.
2. Sæbjörn Guðfinnsson 5 v.
3. Jóhann Orn Sigurjónsson 5 v.
4. Hermann Ragnarsson 5 v.
5. Júlíus Friðjónsson 5 v.
6. Ögmundur Kristinsson 4'/2 v.
7—8. Sverrir Norðfjörð, Hafsteinn
Blandon og Gunnar Gunnarsson 4 v.
10—14. Lárus H. Bjarnason, Harald-
ur Haraldsson, Sveinn Kristinsson,
Hörður Garðarsson og Kári Sól-
mundarson 3 '/2 v. o.s.frv.
Leynigestur á skemmtikvöldi
Það verður nýstárleg uppákoma
á skemmtikvöldi skákáhugamanna
á föstudagskvöldið. Leynigestur
mætir og sýnir eigin vinningsskák
gegn sjálfum Bobby Fischer. Dag-
skráin hefst kl. 20 og er líklega
öruggara að mæta snemma.
Islandsmót grunnskólasveita
Mótið hefst föstudaginn 10. maí
kl. 19 í Skákmiðstöðinni, Faxafeni
12, og verður fram haldið laugar-
dag og sunnudag. Sveitir utan höf-
uðborgarsvæðisins eru sérstaklega
veikomnar til leiks. Upplýsingar
eru veittar hjá Skáksambandi Is-
lands virka daga frá kl. 10-13 í
síma 568 9141.
Byrjar FIDE HM 1. júní?
Rússinn Kirsan Ilumsjínov, um-
deildur bráðabirgðaforseti FIDE,
sendi skáksamböndum heims
dreifibréf fyrir helgi. Hann heldur
fast við þá áætlun sína að halda
heimsmeistaraeinvígið heima hjá
sér í Elista, höfuðborg sjálfstjórn-
arlýðveldisins Kalmykíu, þar sem
hann er sjálfur forseti. Það á að
hefjast 1. júní næstkomandi, þrátt
fyrir hörð mótmæli Gata Kamskys,
sem er áskorandi Anatólí Karpovs,
FIDE heimsmeistara. Ilumsjínov
hefur hækkað verðlaunin upp í 2
milljónir bandaríkjadala og komið
þannig til móts við fjárkröfur Kam-
skyfeðga.
Það er rétt að ítreka að rúss-
neska skáksambandið styður II-
umsjínov alls ekki og bauð hann
ekki fram sem forseta á þingi FIDE
í París í nóvember. Fulltrúar á
þinginu héldu að það væri sendi-
herra Rússa í París sem mælti með
honum, en það var aðstoðarmaður
Uumsjínovs sjálfs. Meðmælabréfið
sem hann hafði meðferðis frá Bor-
is Jeltsín, náði einungis til þess að
Jeltsín studdi umsókn hans um að
halda Ólympíuskákmótið árið 1998
í Elista. Einn helsti hvatamaðurinn
að kjöri Ilumsjínovs sem bráða-
birgðaforseta var Anatólí Karpov,
FIDE-heimsmeistari.
Vestræn skáksambönd kunna
Karppv litlar þakkir fyrir það fram-
tak. Á fundi þeirra, Rússa og fleiri,
í Hollandi fyrir viku var samþykkt
að hætta að greiða lögbundin gjöld
til FIDE þangað til Ilumsjínov færi
að virða lög og reglur samtakanna.
Margeir Pétursson
Islands-
mót í
skólaskák
Eyrarbakka
ÍSLANDSMÓTIÐ í skólaskák var
haldið 2-5 maí 1996 í samkomu-
húsinu Stað á Eyrarbakka. Á þessu
móti kepptu þeir einstaklingar sem
sigrað höfðu í hveiju kjördæmi
landsins 0g flestar höfðu því einnig
sigrað á sýslumótum í sínu héraði.
Hér voru því samankomnir 24 af
bestu íslendingunum í skák á aldr-
inum 7-16 ára.
Yngsti keppandi á mótinu var
Pálmar Jónsson frá Eyrarbakka,
nýorðinn 10 ára. Á þessu móti
kepptu þrír úr Ólympíumeistaraliði
íslands í unglingaflokki eða Ólymp-
íumeistararnir Jón Viktor Gunnars-
son, Bragi Þorfinnsson og Berg-
steinn Einarsson. Tefldar voru 11
umferðir með 1 klst. umhugsunar-
tíma.
Mótsstjórar voru þeir Haraldur
Baldursson og Baldvin Gíslason.
Af hálfu heimamanna sá Tómas
Rasmus um undirbúning og fram-
kvæmd mótsins að öðru leyti.
Sérstakir styrktaraðilar að þessu
móti voru: Eyrarbakkahreppur,
Fiskiver sf., Alpan hf., Landsbank-
inn á Eyrarbakka Landsbankinn á
Selfossi, íslandsbanki Selfossi ,
Mjólkurbú Flóamanna, Árvirkinn á
Selfossi, Bílfoss á Selfossi , Selfos-
sveitur bs. og Kaupfélag Árnesinga.
Skákþing Norðlendinga
Rúnar Sigurpálsson frá Akureyri
vann báða titlana í karlaflokki
Morgunblaðið/Óskar Magnússon
SIGURVEGARAR í eldri flokki.
SIGURVEGARAR í yngri flokki.
Siglufirði - Keppni í skákþingi
Norðlendinga var haldin dagana
26.-28. apríl á Siglufirði. Skák-
meistari Norðlendinga varð Rúnar
Sigurpálsson, Akureyri, í öðru sæti
varð Þór Valtýsson einnig frá Akur-
eyri og í þriðja sæti Smári Sigurðs-
son, Siglufirði. í kvennaflokki sigr-
aði Anna K. Þórhallsdóttir, Akur-
eyri, og í unglingaflokki varð Orri
Freyr Oddsson, Húsavík, efstur.
Egill Ö. Jónsson, Akureyri, sigraði
í barnaflokki.
Hraðskákmeistari Norðlendinga
varð Rúnar Sigurpálsson oj
kvennameistari í hraðskák van
Anna Kristín Þórhallsdóttir. Kepp
endur voru samtals 38. Styrktarað
ilar mótsins voru Sparisjóður Siglu
fjarðar, íslandsbanki Siglufirði 0|
bæjarstjórn Siglufjarðar.