Morgunblaðið - 09.05.1996, Blaðsíða 6

6 B FIMMTUDAGUR 9. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Bolungarvík
SuðureyriB* ® iísafjörður
rðurfjörður
Grenivík \y\
Bildudalur'
Tálknafjörður#g] *Q
Patrðksfjörður«Öa
Hóimái
IHDE-
ÍKirkjuból
Varmahlíð
Helluuaí
ifjarðames,
leskaupstaður
Eskjfjðrður
A þessu korti má sjá hvernig útibú banka og sparisjóða dreifast
um landið. Mikið hetur verið spáð í mögulega sameiningu banka að {.
undanförnu ítengslum við umræðuna um hagræðingu í bankakerfinu.
Hefurþar verið velt vöngum yfirþvíhvernig útibúanet bankanna passi
saman og þá hvaða banka væri hagkvæmast að sameina^ "
Ekki er gerð nein tölfræðileg úttekt á því hér, en eins og sjá má eru
fjölmargir smærri byggðarkjarnar á landinu þar sem tvær eða fleiri
bankastofnanir eru til staðar. Einnig er útibúanetið mjög þétt t.a.m.
á Suðvesturlandi og á Norðurlandi. Menn geta síðan í Ijósi þessa
velt því fyrir sér hvernig bankarnir passi saman til sameiningar.
□ • Fáskrúðsfjóröur
£3« Stöövarfjörður
Bfeiðdalsvík
Djúpivogur
REYKJAVIK '
OGOOODODODDOQODDO
DDCQDGCOO
ODODDDDDDDDDD
fösfellst
lavogur
earður'-S^
SandgerðiQ**®
KeflavíklíE
O0Q{8 Njarðvík
Grindavík
rolsvöllur
VIÐSKIPTI
Pankar á Islandi Bankar 09 sParisjóðir> útibú þeirra og afgreiðslur
Raufamofn
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
Faxnfloi \ Akr^nes
Seltjarnarnes
□ □H
Kópavogur
OHDDBE.
Garðabær
DD0
Hafnarfjörður
ED0DDHB
Mosfellsbær
OD
REYKJAVIK
Vestmannaeyiar
fDffl
Breiðafjörður /f"
Stykkishólmur
Ólafsvík GhWarfjörður
Hellissandur ■OQ ‘00
50 km
Afgreiðslustaðir
banka og sparisjóða
Landsbanki Bk
E3 Búnaðarbanki ($)
□ íslandsbanki ^
a Sparisjóðir
M
’IKIÐ hefur verið rætt um
hagræðingu í bankakerf-
inu á undanförnum mán-
uðum, m.a. í tengslum við áformaða
hlutafélagavæðingu ríkisbankanna
og mögulega sölu eða sameiningu
í kjölfarið. Flestum virðist bera
saman um að þörf sé á slíkri hag-
ræðingu og sjálfsagt munu ekki
margir halda því fram að afkoma
íslenskra banka hafi verið góð á
undanförnum árum.
Minna hefur þó verið rætt um
það af hverju þörf er á slíkri hag-
ræðingu. Slæm afkoma bankanna
á undangengnum árum er fyrst og
fremst rakin til mikilla útlánatapa,
en þau hafa dregist verulega saman
á undanfömum misserum.
Þau rök sem m.a. eru nefnd fyr-
ir því að hagræðing þurfi að eiga
sér stað innan íslenska bankakerfis-
ins byggjast fyrst og fremst á því
að ýmsir kostnaðarliðir séu hér mun
hærri en í nágrannalöndum okkar.
íslenskir bankar þurfi nú í auknum
mæli að keppa við banka í löndun-
um hér í kring, m.a. um útlán til
stærri fyrirtækja hér á landi, og til
þess að standast þá samkeppni
þurfi þeir að hagræða.
í dag era tæplega 2.600 stöðu-
gildi I íslenska bankakerfinu á 178
afgreiðslustöðum. Sé Reiknistofa
bankanna tekin með í reikninginn
eru stöðugildin tæplega 2.700.
Nokkur fækkun hefur
átt sér stað meðal
bankastarfsmanna og
hefur stöðugildum
fækkað um u.þ.b. 500
frá 1988 þegar þau
vóru flest, eða um tæp-
lega 16%.
Á sama tíma hefur félögum í
Sambandi íslenskra bankamanna
fækkað úr 3.800 í 3.240 eða um
tæp 15%. Frá 1990 nemur fækkun-
in röskum 7%. Skýringin á því að
félagsmenn sé svo mikið fleiri en
stöðugildi í bönkum er sú að auk
fjölmargra hlutastarfa í bönkunum
era starfsmenn ýmissa annarra fyr-
irtækja aðilar að SÍB, t.a.m. starfs-
Skurðarhnífurinn
á lofti í bönkunum
íslenska bankakerfið er vafalítið óhagkvæmara í rekstrí en banka-
kerfi hinna Norðurlandanna. Hér á landi hefur verið gengið nokk-
uð skemmra í hagræðingu eftir þau útlánatöp sem bankar á Norð-
urlöndunum hafa orðið fyrir á undanfömum árum. Hins vegar er
umræðan um þörfma á hagræðingu í bankakerfinu hér orðin meira
áberandi en áður, m.a. í tengslum við hlutafj árvæðingu ríkisbank-
anna. Þorsteinn Víglundsson kynnti sér hvað þarna liggur að baki.
Bankastarfs-
menn hlut-
fallslega fleiri
hérá landi
fólk greiðslukortafyrirtækjanna.
Ef litið er á sambærilega þróun
á hinum Norðurlöndunum má sjá
að félögum í samtökum danskra
bankamanna hefur fækkað um 5%
á sama tíma. í Svíþjóð nemur fækk-
unin 12,2%, og í Noregi 20%. Í Finn-
landi hefur félögum í samtökum
bankamanna hins vegar
aðeins fækkað um tæp 2%
en rétt er að geta þess að
þeim fór fjölgandi þar í
landi allt fram til ársins
1993. Á undanförnum
...... tveimur árum hefur þeim
fækkað um 5,5%.
í raun er svipaða sögu að segja
af Dönum, en þar fór félögum 5
samtökum bankamanna ekki að
fækka fyrr en árið 1993. Af þessu
má sjá að starfsfólki í bönkum hef-
ur farið fækkandi á undanförnum
árum á öllum Norðurlöndunum, en
svo virðist sem þróunin hér á landi
ætli að verða nokkuð hægari en í
nágrannalöndum okkar.
Þess ber þó að gæta að atvinnu-
lausir bankamenn era inni í þessum
tölum, a.m.k. þar til þeir fá störf í
bönkum að nýju. Skráð atvinnuleysi
meðal bankamanna á hinum Norð-
urlöndunum er öllu meira en hér á
landi, sér í lagi þar sem fækkun
starfsmanna í bönkum hefur verið
hvað mest á undanförnum árumj
þ.e. í Danmörku og Finnlandi. I
Finnlandi voru t.a.m. tæplega 16%
allra félagsmanna atvinnulausir ár-
ið 1994.1 Danmörku varþetta hlut-
fall rúm 6% og 5,5% í Svíþjóð. Hér
á landi er þetta hlutfall hins vegar
3% og því greinilegt að fækkun
bankastarfsmanna á hinum Norð-
urlöndunum er enn meiri en ofan-
greindar tölur gefa til kynna.
Starfsmönnum fjölgað hjá
Búnaðarbanka og sparisjóðum
Islandsbanki og Landsbanki hafa
á undanförnum áram verið að
fækka starfsfólki umtalsvert. Frá
því að Iðnaðarbanki, Útvegsbanki,
Alþýðubanki og Verzlunarbanki
voru sameinaðir í íslandsbanka árið
1990 hefur starfsfólki bankans
fækkað um 25%.
Starfsfólki Landsbankans hefur
einnig fækkað umtalsvert á undan-
förnum misseram, m.a. í kjölfar
þess að bankinn þurfti að taka rúm-
lega 4 milljarða króna
víkjandi Ián árið 1993
til þess að styrkja
eiginfjárstöðu sína. í
samningi sem bankinn
gerði við ríkið vegna
þessa var það skilyrði
sett að hann myndi fækka starfs-
fólki og útibúum í tengslum við
þessar aðgerðir.
Fækkun starfsfólks bankans frá
1990 nemur nú um 17% og voru
þeir um 950 talsins í upphafi þessa
árs. Útibúum bankans hefur fjölgað
um eitt frá 1993. Starfsmönnum
Búnaðarbanka og sparisjóða hefur
hins vegar fjölgað lítillega á undan-
förnum árum.
Hlutfjárútboð
draga úr
lánsfjár-
eftirspurn
Þrátt fyrir fækkun bankastarfs-
manna hér á landi á heildina litið
er hún hægari en á hinum Norður-
löndunum og bankastarfsmenn hér
á landi eru umtalsvert fleiri sem
hlutfall af íbúafjölda en á hinum
Norðurlöndunum. Þar kemur smæð
landsins inn í reikninginn en engu
að síður er þetta hlutfall rúmlega
helmingi hærra hér á landi en í
Svíþjóð og í Noregi, þar sem hvað
mestur árangur hefur náðst í hag-
ræðingu í bankakerfinu.
Mun minni fækkun starfsfólks
Fækkun starfsfólks í bönkum
segir þó ekki alla söguna því þar
sést einungis að einhver hagræðing
hafi átt sér stað en ekki hversu
mikillar hagræðingar sé þörf. Sam-
anburður ýmissa annarra stærða
er íslendingum óhagstæðari. Þar
má meðal annars nefna fjölda ban-
kaútibúa sem hlutfall af íbúafjölda.
Eins og sjá má í meðfylgjandi
töflu hefur íbúum að baki hveiju
útibúi á hinum Norðurlöndunum
fjölgað verulega undanfarin 10 ár
á meðan að þetta hlutfall hefur lít-
ið breyst hér á landi. Raunar hefur
íbúum að baki hveiju útibúi fækkað
miðað við 1980 en þeim hefur fjölg-
að á ný miðað við stöðuna eins og
hún var árið 1990.
Á sama tímabili hefur bönkum
fækkað verulega á hinum Norður-
löndunum. Dönskum bönk-
um hefur þannig fækkað
um þriðjung og finnskum
bönkum um nær helming.
Norskir bankar eru 60%
færri nú en þeir voru fyrir
—— 16 árum og í Svíþjóð er
fækkunin mun meiri því þar í landi
hefur bönkum fækkað úr tæplega
600 í 107, eða um 82%.
Svipaða sögu er að segja af útibú-
um á hinum Norðurlöndunum en í
öllum tilfellum hefur þeim fækkað
umtalsvert. Fækkunin er einna
minnst í Noregi, eða um 15%, en í
Svíþjóð, Finnlandi og Danmörku
hefur útibúum fækkað um u.þ.b.
þriðjung á undanfömum 5 áram.