Morgunblaðið - 11.05.1996, Side 1

fHffrgmtltfafrlfe
• Bein Jónasar/2
• A svarthvítum nótum /3
• Þessimagnaðalykt/4
PRENTSMIÐJA MORG UNBLAÐSINS
MENNING
USTIR
LAUGARDAGUR 11. MAÍ 1996 BLAÐ{
Morgunblaðið/Þorkell
Otello aftur
í Háskólabíói
EITT nafntogaðasta verk óperubókmenntanna, Otello eftir Giuseppe
Verdi, verður á ný í brennidepli á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
íslands í Háskólabíói í dag kl. 17. Flytjendur með hljómsveitinni eru
einsöngvararnir Kristján Jóhannsson, Lucia Mazzaria, Alan Titus,
Antonio Marceno, Alina Dubik, Loftur Erlingsson, Jón Rúnar Ara-
son, Sigurður Skagfjörð Steingrímsson og Valdimar Másson, auk
Kórs íslensku óperunnar. Hljómsveitarstjóri er Rico Saccani.
Tríó Reykjavíkur tileinkar forseta
ÖrKtill þakk-
lætisvottur
• VERKeftirexpressjónistana
Willem de Kooning og Jackson
Pollock seldust fyrir háar upphæð-
ir á málverkauppboði Christie’s í
New York í vikunni. Seldist verk
de Koonings, „Póstkassi" fyrir
tæpar 250 milljónir ísl. kr., en
gert hafði verið ráð fyrir að um
165 miHjónir fengjustfyrir mynd-
ina. Þá seldist „Eitthvað úr fortíð-
inni“, sem Pollock málaði árið
1946, fyrir 158 miiy. ísl. kr.
• BANDARÍSK kvikmynd, sem
fjallar um eldlegan áhuga fiðlu-
leikarans Itzhaks Perlmans á
hefðbundinni gyðingatónlist,
hvort heldur hún er leikin á göt-
um Krakow í Póllandi eða neðar-
lega á austurhlið Manhattan í
New York, fékk helstu viðurkenn-
inguna á kvikmynda- og sjón-
varpshátíð í Montreaux í Sviss. I
umsögn dómstólsins, sem veitti
myndinni „Itzhak Perlman: I húsi
fiðlarans“ gullrósina, sagði að hér
væri á ferð „gáski og innblástur
einnar klukkustundar af klezmer-
tónlist, allt frá jiddískum lögum
til brúðkaupssöngva". Myndin var
framleidd fyrir sjónvarp.
• TOLL YFIRV ÖLD gerðu heið-
arlega tilraun til að koma í veg
fyrir að verk breska listamanns-
ins Damiens Hirsts yrði flutt inn
til Bandaríkjanna á þeirri for-
sendu að það bryti í bága við
bann við innflutningi bresks
nautakjöts, sem var sett eftir að
braust út ótti um að kúariða gæti
valdið heilahrörnunarsjúkdómn-
um Creutzfeldt-Jakob í mönnum,
að því er fram kom íi dagblaðinu
The Daily Express. í verkinu, sem
tollverðirnir bandarísku vildu
kyrrselja, notar Hirst tvær kýr,
sem skornar hafa verið í 12 bita
og fljóta í formalínfylltum geym-
um. Þeir komust hins vegar að
þeirri niðurstöðu að hér væri um
að ræða listaverk og væri þessi
innflutningur nautgripa því
undanþeginn innflutningsbann-
inu. Verkinu eftir Hirst var því
hleypt inn í Bandaríkin til sýninga
í New York. Umrætt verk nefnist
„Nokkur huggun fengin úr viður-
kenningu þess að líf er öllu eigin-
legt“.
TRÍÓ Reykjavíkur heldur tónleika í
Hafnarborg, menningar- og lista-
stofnun Hafnarfjarðar, annað kvöld
kl. 20. Eru þetta síðustu tónleikar
vetrarins í tónleikaröð tríósins og
Hafnarborgar en á efnisskrá verða
tri'ó í c-moll eftir Beethoven og tríó
í a-moll eftir Tsjajkovskíj, auk þess
sem frumflutt verður nýtt tríó eftir
Jónas Tómasson, 1 kyrrð norðursins.
Á tónleikunum koma fram Guðný
Guðmundsdóttir fiðluleikari, Gunnar
Kvaran sellóleikari og Peter Máté
píanóleikari. Hefur sá síðastnefndi
tekið sæti Halldórs Haraldssonar,
sem sagt hefur skilið við Tríó
Reykjavíkur vegna anna. Eru
kveðjutónleikar fyrirhugaðir í sept-
ember.
Segir Peter Máté samstarfið
leggjast vel í sig. Hefur hann marg-
sinnis komið fram sem gestur á tón-
leikum tríósins og er því flestum
hnútum kunnugur þar á bæ. „Þetta
er mjög spennandi en mér hefur því
miður ekki gefist tækifæri til að
starfa nógu mikið við kammertónlist
á undanfömum árum.“
Með tónleikunum annað kvöld
lýkur sjötta samstarfsári Tríós
Reykjavíkur og Hafnarborgar. Bera
þremenningarnir lof á tónleikastað-
inn. „Starf Tríós Reykjavíkur grund-
vallast á því að geta haldið tónleika
á jafn góðum stað og Hafnarborg
og vonandi verður framhald á þessu
farsæla samstarfi," segir Gunnar og
Guðný bætir við að aðstæður séu
þar ákjósanlegar, hljómburður góður
og aðsóknin yfirleitt góð. „Vonandi
er því að skapast hefð fyrir þessari
tónleikaröð í tónlistarlífi höfuðborg-
arsvæðisins."
Tríó Reykjavíkur tileinkar forseta
íslands, frú Vigdísi Finnbogadóttur,
tónleikana sem „örlítinn þakklætis-
vott fyrir hið mikla starf sem hún
hefur unnið fyrir þjóðina í forsetatíð
sinni og fyrir hinn mikla stuðning
sem hún hefur ávallt sýnt menningu
og listum í landinu."
Kyrrð og ró
Jónas Tómasson samdi í kyrrð
norðursins árið 1994 fyrir Tríó
Reykjavíkur sem kýs að frumflytja
að minnsta kosti eitt íslenskt tríó á
hverjum vetri. Segir hann verkið
einkennast af kyrrð og ró, líkt og
nafnið gefi til kynna. Annars lýsi
Ein athyglisverð-
asta skáldsaga
Finna á sænsku
„NORRÆNUM les-
endum gefst bráðum
kostur á að kynnast
einni athyglisverð-
ustu skáldsögu sem
samin hefur verið á
finnsku. Alastalon
salissa eftir Volter
Kilpi. Rithöfundur-
inn Thomas Warbur-
ton hefur nýlokið við
að þýða bókina á
sænsku og má telja
þýðinguna, Isalen pá Alastalo,
mikið afrek,“ segir í frétt frá
finnska sendiráðinu.
Volter Kilpi (1874-1939) gaf
út þetta tveggja binda verk
1933 eftir að hafa unnið að
því í 6 ár. Á rúmlega 900 síð-
um er sagt frá því þegar
bændur i sókn einni í skerja-
garðinum koma saman til að
þinga um að smíða skip.
„Setningar eru langar og
margslungnar, inn í eru flétt-
aðar einræður, endurminn-
ingar, nákvæmar lýsingar
smáatriða, draumar um frægð
og frama og hugrenningar
einstaklingaþærsex
klukkustundir sem
fundurinn stendur í
stofunni hjá bóndan-
umAlastalo.
Mörgum hefur við
lesturinn orðið hugs-
að til Marcel Proust
eða James Joyce. Bók-
menntafræðingurinn
Kai Laitinen telur aft-
ur á móti að Kilpi
hafi einn og sjálfur
mótað sér þessa tækni i sam-
ræmi við eigin listrænar kröf-
ur. Hversdagsstíllinn nægði
honum ekki.
Málið á sögunni er svo erf-
itt, svo merkileg glettni þess,
svo djúpur hugarheimur þess
að þýðandi einn sagði nýlega
að verkið væri óþýðandi á
ensku!“ segir jafnframt í kynn-
ingu.
Skáldsagan Alastaion salissa
var við atkvæðagreiðslu 1992
talin athyglisverðasta bók-
menntaverk sem samið hefði
verið á finnsku frá því að land-
ið öðlaðist sjálfstæði.
Volter Kilpi
íslands lokatónleika starfsársins
Morgunblaðið/Árni Sæberg
GUÐNÝ Guðmundsdóttir og Gunnar Kvaran ásamt Peter Máté,
sem genginn er til liðs við Tríó Reykjavíkur.
ekkert verkinu jafn vel og flutning-
urinn.
Fyrstu tónsmíðar Ludwigs von
Beethovens, þtjú píanóverk, voru
gefin út í einu lagi árið 1794. Tríó
í c-moll er síðast í röðinni, tileinkað
Carl von Lichnowsky fursta. „Er það
jafnframt stórbrotnast og dýpst
verkanna þriggja," segir Gunnar
Kvaran og bætir við að þegar verkin
hafi verið frumflutt í Vínarborg hafi
mikil spenna legið í loftinu enda
Josef Haydn, lærifaðir Beethovens,
á vettvangi.
„Haydn kvað þá upp þann dóm
að tvö fyrri tríóin væru skínandi góð
en hið þriðja væri alltof flókið og
yrði því aldrei flutt. Þótti Beethoven
þetta súrt í broti enda fannst honum
þriðja tríóið best. Er ég honum sam-
mála en verkið sýnir glöggt hversu
góðum tökum Beethoven var búinn
að ná á forminu, rúmlega tvítugur,"
segir Gunnar.
Þegar pennavinkona og aðdáandi
Pjotrs Tsjajkovskíjs, Nadasda von
Meck, ynnti tónskáldið eftir því
hvers vegna það hefði aldrei samið
píanótríó, svaraði Tsjajkovskíj því til
að sú samsetning hljóðfæra færi í
taugamar á sér. Þegar náinn vinur
hans, píanóleikarinn Nikolaj Rubin-
stein, lést ákvað hann hins vegar
að bijóta odd af oflæti sínu og glíma
við þetta form. Utkoman varð tríó
í a-moll, ein merkasta tónsmíð sinn-
ar tegundar frá rómantíska tíman-
um, að því er fram kemur í máli
Gunnars Kvarans. Var verkið frum-
flutt árið 1882.
- t uurv;!**.: