Morgunblaðið - 12.05.1996, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 12. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 5/5 11/5.

►HÆSTIRÉTTUR í Noregi
hefur staðfest dóm héraðs-
dóms í máli togaranna
Björgólfs og Ottars Birting,
sem staðnir voru að ólögleg-
um veiðum á fískverndar-
svæðinu við Svalbarða 1994.
Héraðsdómur Norður-
Tromsfylkis hafði dæmt
skipsljóra skipanna í sekt
og útgerðir skipanna til
greiðslu sektar og upptöku
afla og veiðarfæra.
►FÉLAG íslenskra bif-
reiðaeigenda á í viðræðum
við breska vátryggjandann
Ibex Motor Syndicate at
-Lloyd’s um tryggingar á
ökutækjum félagsmanna.
Viðræðumar eiga sér stað
fyrir milligöngu NHK vá-
tryggingamiðlunarinnar.
►Halldór Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra segir að sam-
kvæmt nýrri áætlun Þjóð-
hagsstofnunar verði hag-
vöxtur á árinu u.þ.b. 3% og
3 þúsund ný störf verði til.
Líklegt þykir að dragi úr
atvinnuleysi á árinu um 4%
og kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna aukist um 3,5-4%.
► ALLAR líkur era á að
breytingar verði gerðar á
nokkrum lgörstöðum í
Reykjavík við forsetakosn-
ingarnar 29. júní. Væntan-
lega verður kosið í Ráðhús-
inu í stað Miðbæjarskólans
og stefnt er að því að færa
kjördeildir, sem verið hafa
í Austurbæjarskólanum og
Sjómannaskólanum, á Kjar-
valsstaði.
Samningar tókust um
síldarkvóta
SAMNINGUR á milli íslands, Fær-
eyja, Noregs og Rússlands um veiðar
úr norsk-íslenska sfldarstofninum var
undirritaður í Ósló á mánudagsmorg-
un. Heildarafli landanna verður 1.107
þús. lestir í ár, og í hlut íslendinga
koma 190 þús. lestir. Samkvæmt
reglugerð sjávarútvegsráðuneytisins
fá öll skip sem sóttu um fyrir 26.
apríl leyfí til síldveiða. 59 nótaskipum
er heimilt að veiða 182 þús. lestir og
auk þess fá 19 togveiðiskip leyfi til
veiða á 8 þús. lestum. Veiðarnar hó-
fust 10. maí og voru þá um 40 síld-
veiðiskip komin á miðin við íslensku
lögsöguna í Noregshafi djúpt austur
af landinu.
Umferðarslys kosta
16,2-18,8 milljarða
KOSTNAÐUR samfélagsins vegna
umferðarslysa á íslandi er samtals á
bilinu 16,2-18,8 milljarðar króna,
samkvæmt niðurstöðum rannsóknar
Hagfræðistofnunar Háskóla íslands.
Þar af nemur einstaklingsbundið
slysatjón af völdum umferðarslysa
13-16 milljörðum króna og eignatjón
og annar beinn slysakostnaður nemur
rúmum 3 milljörðum króna. Samtals
nemur kostnaðurinn um 4-5% af
landsframleiðslu.
Miklar framkvæmdir
ÁRIN 1996 og 1997 gætu orðið með
mestu framkvæmdaárum á Kefla-
víkurflugvelli. Stefnir í að framkvæmt
verði fyrir um fjóra milljarða króna
hvort ár um sig.
Bensínverð hækkar
VERÐ á bensíni hækkaði til neytenda
um 1,90 kr. lítrinn, eða um 2,4 til
2,6%, á föstudag vegna hækkunar á
heimsmarkaðsverði. Fjármálaráðu-
neytið hefur ákveðið að lækka gjald
af bensíni tímabundið vegna verðþró-
unar bensíns á heimsmarkaði.
Afhroð Kongress-
flokksins
NARASIMHA Rao, forsætisráðherra
Indlands, ákvað á fímmtudag að
segja af sér í kjölfar afhroðs Kongr-
essflokksins í þingkosningum. Er
búið var að telja þriðjung atkvæða
var því spáð að flokkurinn fengi að-
eins 130-140 sæti og tveir flokkar,
Bharatiya Janata og bandalag
vinstriaflanna, yrðu báðir stærri.
Enginn flokkur fær meirihluta á þingi
og gætu óháðir þingmenn og smá-
flokkar því komist í oddaaðstöðu.
Njósnamál í
Rússlandi
RÚSSAR sökuðu á mánudag breska
sendiráðsmenn um njósnir og sögðust
íhuga að vísa níu manns úr landi
vegna málsins. Voru Bretar sagðir
hafa reynt að kaupa upplýsingar af
Rússa sem starfaði á stjórnarskrif-
stofum.
Norsk skýrsla
vekur deilur
SKÝRSLA þingskipaðrar nefndar í
Noregi um starfsemi leyniþjón-
ustunnar undanfama áratugi hefur
valdið hörðum deilum í Noregi. í ljós
kom að nokkrir starfsmenn Verka-
mannaflokksins söfnuðu upplýsing-
um um tugi þúsunda manna, aðallega
kommúnista, og afhentu leyniþjón-
ustunni, einnig var beitt hlerunum.
Fullyrt er að Haakon Lie, sem lengi
var aðalritari Verkamannaflokksins,
hafi hvatt til þessarar samvinnu.
Torbjöm Jagland, leiðtogi flokksins,
bendir á að ekki hafí fundist neinar
vísbendingar um tengsl við leyniþjón-
ustuna frá 1970.
►BORÍS Jeltsín Rússlands-
forseti vísaði því harkalega
á bug í vikunni að til greina
kæmi að fresta forseta-
kosningunum sem eiga að
verða í júní. Yfirmaður líf-
varðar Jeltsíns og fleiri
ráðamenn hafa hvatt for-
setann til að fresta kosn-
ingunum.
►TTRKNESKA þingið
samþykkti á fímmtudag
nýja tillögu flokks hehtrú-
armúslima um að meint
fjármálaspilling Tansu CiU-
er, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, yrði rannsökuð.
Er talin hætta á að sam-
steypustjóm hægrimanna
springi vegna málsins.
►STJÓRNLAGAÞING
Suður-Afríku samþykkti á
miðvikudag nýja, lýðræðis-
lega stjóraarskrá og studdi
Þjóðarflokkur F.W. de
Klerks samþykktina. Dag-
inn eftir ákvað flokkurinn
að hætta þátttöku í sam-
steypustjórn með Afríska
þjóðarráðinu, samtökum
Nelsons Mandela forseta.
►ÍSRAELAR gagnrýndu á
miðvikudag skýrslu SÞ um
árásina á Qana og sögðu
tilhæfulaust að ráðist hefði
verið af ásettu ráði á flótta-
fólkið.
► STRÍÐSGLÆP ARÉTT-
ARHÖLD hófust í Haag á
þriðjudag yfír Serba sem
grunaður er um morð,
nauðganir og pyntingar í
Bosníu. Króatar og múslim-
ar munu einnig koma fyrir
réttinn.
FRETTIR
Vamarliðið dregur úr viðbúnaði vegna þíðunnar í heimsmálum
Morgunblaðið/Baldur Sveinsson
F-15A Eagle þota frá 101, flugsveit þjóðvarðliðsins ekur til baka í „alert“ skýlið 11. maí 1995.
Tímabilið frá 2. apríl til 30. júní 1995 var í fyrsta skipti sem þjóðvarðliðið sá um vamir íslands.
101. flugsveit er hluti af þjóðvarðliði Massachusestts og er venjulega staðsett á Otis-flugvelli.
Viðbragðsskýlið á Kefla-
víkurflugvelli lagt niður
V amarliðið á Keflavíkurflugvelli hefur hætt
notkun svokallaðs viðbragðsflugskýlis, en
það er sú bygging á landinu sem hefur
verið gætt einna best af öryggisvörðum.
Baldur Sveinsson segir sögu þessa mann-
virkis, sem þíðan í heimsmálum hefur gert
óþarft.
ÞAÐ var fyrstu dagana í
apríl sem bandaríski flug-
herinn á Keflavíkurflug-
velli hætti að nota viðbragðsskýlið
(„alert hangar“) sem stendur
sunnan við vesturenda aust-
ur/vestur brautarinnar eða 11-29
eins og hún heitir á flugmanna-
máli.
Þetta væri í sjálfu sér ekkert
merkilegt nema vegna þess að
skýli þetta hefur, frá þeim tíma
sem það var tekið í noktun, verið
sú bygging á landinu sem öiyggis-
verðir gættu einna best og einung-
is sjálfra vopnageymslanna er
jafnvel gætt. Ástæða þess að skýl-
ið er tekið úr notkun er spamaður
sá sem lýst er í nýstaðfestu sam-
komulagi íslands og Bandaríkj-
anna um vamir landsins. Skýlið,
sem almennt gekk undir nafninu
„alert“ var tekið í notkun 1955.
Tilgangur þess var að skapa að-
stöðu fyrir þá menn sem vöktu
yfir lofthelgi íslands þegar talin
var þörf á slíkri bráðavakt. Þar
sátu allt fram undir lokun þess
flugmenn í viðbragðsstöðu, tilbún-
ir til að fara á loft og mæta hvaða
ógn sem var í hvaða veðri sem var.
Stuttur viðbragðstími
Lengst af var leyfður viðbragðs-
tími aðeins 5-10 mínútur, þ.e.a.s.
vélamar urðu að vera komnar á
loft 10 mínútum eftir að útkallið
barst. Því sátu flugmenn að mestu
tilbúnir í búningum sínum, flugvél-
arnar voru tilbúnar og yfirfarnar,
ekkert eftir nema að klára að
klæða sig, hlaupa niður stigann,
setjast upp í, tengja súrefni, tal-
stöðvar og fallhlífar, ræsa hreyfl-
ana og bruna út, allt á innan við
10 mínútum. Akstursbrautin frá
skýlinu að braut 11 var sveigð
þannig að hægt var að aka á mikl-
um hraða út á brautina og fara
rakleitt á loft ef með þurfti.
Skýlinu fylgdi eins og áður
sagði mikil öryggisgæsla. Þeir sem
voguðu sér eða villtust innfyrir
girðingar eða rauðu strikin sem
máluð eru á akstursbrautir urðu
lengi framan af fyrir þeirri óhugn-
anlegu reynslu að vera látnir leggj-
ast á jörðina með hendur fyrir
aftan hnakka og bíða þess að þeir
væru annaðhvort fangelsaðir eða
að íslenska lögreglan leysti þá úr
haldi ef um íslendinga var að
ræða. Urðu af þessu ýmis vand-
ræðamál á árum áður, t.d. þegar
iðnaðarmenn sem sjá um að við-
halda raflögnum og ljósum fóru
metra of langt í vinnugleði sinni.
Stórmál þegar vélar
villtust inn á svæðið
Einnig villtust flugvélar stund-
um inn á akbrautina. Vandræða-
legasta málið var þegar flugmenn
DC-8 þotu, sem var nýlent á braut
29 til vesturs, misskildu fyrirmæli
flugumferðastjóra og ók inn á
akbrautina að „alert“ skýlinu. Ör-
yggisverðir umkringdu vélina og
tóku í raun flugmennina fasta.
Mikið mál var að koma vélinni í
burt og fékk hún ekki að aka fyr-
ir eigin vélarafli, heldur var hún
dregin burt. Ljósmyndarar voru
ekki í uppáhaldi hjá öryggisvörð-
um nálægt „alert“ skýlinu og oftar
en einu sinni var undirritaður
stöðvaður og honum sagt að
óheimilt væri að taka myndir þar
sem skýlið sæist, fyrir nú utan að
óheimilt væri að taka myndir í
herstöðvum. Öll þau mál leystust
þó á farsælan hátt.
Viðbragðstími
lengdur
Nú er komin önnur tíð og síð-
ustu ár hefur viðbragðstíminn ver-
ið lengdur verulega. Því er ekki
lengur nauðsyn á þeim kostnaði
sem felst í að viðhalda og hita upp
þetta gamla skýli. Viðbragðsstaða
getur því auðveldlega verið í stein-
steyptu hertu flugskýlunum sem
byggð voru 1985-86 á sömu slóð-
um og nú standa flest auð.
ÞANN 16. júlí 1995 búa aðstoðarmenn sig undir að draga F-15C
þotu frá 58. flugsveit inn í eitt af hertu skýlunum. Þoturnar
era dregnar afturábak inn í skýlin með vindum sem eru innst
1 þeim. 58. flugsveit er ein þriggja fíugsveita 33. deildar sem
staðsett er á Eglin-flugvelli í Florida.