Morgunblaðið - 12.05.1996, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
SUNNUDAGUR 12. MAÍ 1996 13
Franjo Tudjman. Josip Broz Tító. Ante Pavelic.
Drauga-
gangnr
í Króatíu
Franjo Tudjman Króatíuforseti hefur uppi
hugmyndir um að láta grafa upp „bestu
syni“ þjóðarinnar og leggja þá til hvílu í
króatískri mold.
FRANJO Tudjman, hinum
þjóðernissinnaða forseta
Króatíu, hefur tekist að
blása nýju lífi í gamalt og sérlega
andstyggilegt deilumál sem eitrað
hefur öll samskipti þjóðanna er
byggja fyrrum Júgóslavíu. Hann
hefur sett fram þá hugmynd að
„bestu synir“ Króatíu, kommún-
istaleiðtoginn Josip Broz Tító og
stríðsglæpamaðurinn Ante Pavelic,
verði grafnir upp og fluttir heim
til hvílu í króatískri mold.
Þjóðernishyggja Tudjmans hef-
ur löngum verið mönnum nokkuð
áhyggjuefni en nú hefur honum
tekist að magna efasemdir um
ágæti stjórnarhátta sinna um allan
helming. Enn hafa þó stuðnings-
menn hans erlendis á borð við
stjórnvöld í Þýskalandi og Banda-
ríkjunum, ekki tjáð sig um þetta
nýjasta útspil forsetans.
„Alla þá Króata sem á einhvern
hátt hafa skarað fram úr og varið
hafa lífi sínu til að vinna að hags-
munum Króatíu ber að leggja til
hinstu hvílu í króatískri mold,“
sagði forsetinn í blaðaviðtali fyrr
í þessum mánuði. Hann bætti við
að hann sæi enga ástæðu fyrir því
að þetta ætti ekki einnig við um
Ante Pavelic. Hugmyndir hans um
ríki Króata hefðu verið háleitar en
sjálf framkvæmdin hefði brugðist.
Fjöldamorðingi
Aðrar þjóðir en Króatar í fyrrum
Júgóslavíu telja að Pavelic hafí
verið ómennskt skrímsli og raunar
eru margir Króatar einnig þeirrar
skoðunar. Pavelic var leiðtogi
Ustasja-hreyfingarinnar og fór
fyrir ríkisstjórn sem gerðist sek
um einhver verstu grimmdarverk,
sem framin voru á árum síðari
heimsstyijaldarinnar. Framin voru
fjöldamorð á Serbum, gyðingum
og króatískum stjórnarandstæð-
ingum. Verði draumur Tudjmans
að veruleika og Pavelic borinn á
ný til grafar í Króatíu má ætla að
það veki viðbrögð á alþjóðavett-
vangi.
Króötum svíður að sá máður
sem lagði grunninn að nútímaríki
þeirra skuli hafa verið stríðsglæpa-
maður og fjöldamorðingi. Það er
af þessum sökum sem mörg kraft-
birtingarform þjóðernishyggju,
hversu saklaus sem þau annars
kunna að vera, eru oft kennd við
„Ustasja“.
Tudjman forseti var sjálfur í
andspyrnuhreyfíngunni sem barð-
ist gegn Þjóðveijum og Ustasja á
árum síðari heimsstyijaldarinnar.
Svo virðist sem hann hyggist
freista þess að sameina tvenns
konar arfleifð sem löngum hefur
klofíð króatíska þjóðernissinna;
„Ustasja-arfleifðina“ og „Partisan-
arfleifðina", endurminninguna um
þá sem börðust fyrir frelsi þjóðar-
innar undan oki nasista og lepp-
stjórnar þeirra.
Það er af þessum sökum sem
forsetinn vill breyta minnismerkinu
um fórnarlömb Ustasja, sem er að
finna í Jasenovac þar sem voru ill-
ræmdar fangabúðir á stríðsárun-
um. Hann vill nú að þetta þekkta
minnismerki verði til heiðurs öllum
þeim sem létu lífið í heimsstyijöld-
inni og vill einnig að þar verði lagð-
ir á ný til hvílu fallnir Ustasja-lið-
ar. Þetta hefur vakið hörð viðbrögð
og andstæðingar forsetans hafa
líkt þessu við að jarðsetja leifar
þýskra SS-manna við hlið fórnar-
lamba þeirra.
Beinin heim frá Belgrad
Tudjman vill einnig að Josip
Broz Tító, kommúnistaleiðtoginn
og „faðir Júgóslavíu", verði endur-
reistur og grafinn upp til að unnt
verði að jarðseta hann á ný í króa-
tískri mold. Tító er grafinn í
Belgrad, höfuðborg Serbíu, en
Tudjman vill að beinin verði flutt
til heimabæjar hans, Kumrovec í
Króatíu.
Þessi flutningur á jarðneskum
leifum Títós gæti mælst ágætlega
fyrir í röðum serbneskra þjóðemis-
sinna. Alltjent sagði einn þeirra,
Vojislav Seselj, leiðtogi hægri
öfgamanna í Serbíu og meintur
stríðsglæpamaður úr Bosníu, ein-
hveiju sinni að það væri „frekleg
svívirðing við allt það sem serb-
neskt er“ að Tító skyldi vera graf-
inn í Belgrad. Tudjman segir fyrir
sitt leyti að hann hafi með árunum
lært að meta Tító á nýjan leik.
„Hann er mikilhæfasti stjórnmála-
maðurinn í sögu Króatíu.“
Þessi orð koma ef til vill á óvart
ekki síst þar sem Tudjman var
dæmdur til fangelsisvistar í tíð
Títós. En forseti Króatíu hefur
sýnilega fyrirgefíð og telur sig
geta lært mikið af stíl og stjómar-
háttum leiðtogans gamla.
Byggt á Aftenposten.
IAOS Hagstofa íslands
Alþjóðleg ráðstefna um opinbera hagskýrslugerð
Hagstofa íslands boðar til 5. ráðstefnu Alþjóðasamtaka um opinbera hagskýrslugerð
(Intemational Association for Official Statistics) í Reykjavík 2,- 5. júlí 1996.
Fundarstaður: Scandic Hótel Loftleiðir
Dagskrá
1. Bókhalds- og upplýsingakerfi fyrirtækja notuð til gagnaöflunar
Fjallað verður um hvernig létta megi byrði fyrirtækja af upplýsingagjöf til hagskýrslugerðar en
tryggja um leið stöðuga gagnasöfnun með því að tengja hana upplýsinga- og bókhaldskerfum þeirra.
Skipuleggjandi: Ad Willeboordse, Hagstofu Hollands
Fundarstjóri: Willem de Vries, aðstoðarhagstofustjóri, Hollandi
Fyriríesarar frá Astralíu, Bretlandi, ESB, Hollandi, Kanada og Þýskalandi
2. Gæðavandamál við notkun stjórnsýsluskráa til hagskýrslugerðar
Rætt verður um tvo þætti sem upp korna þegar meta á hvernig stjórnsýsluskrár nýtist til
hagskýrslugerðar; aðferðir við að mæla gæði skráa til þessara nota og aðferðir við leiðrétta
niðurstöður með tilliti til þekktra skekkna í skránum.
Skipuleggjandi og fundarstjóri: Ib Thomsen, Hagstofu Noregs
Fyrirlesarar frá Alþjóðavinnumálastofnuninni, Bretlandi, Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð
3. Samtenging gagna úr könnunum og stjórnsýsluskrám
Fjallað verður um aðferðir við að tengja saman gögn úr könnunum og stjórnsýsluskrám til að setja
saman hagskýrslur sem eru áreiðanlegri og víðtækari en ef aðeins önnur aðferðin er notuð svo og til
að unnt sé að koma við gæðamati.
Skipuleggjandi og fundarstjóri: Tirn Holt, hagstofustjóri, Bretlandi
Fyrirlesarar frá Astralíu, Frakklandi, Noregi, Slóveníu og Svíþjóð
4. Landfræðileg upplýsingakerfi og hagskýrslugerð
Rætt verður um hagnýtingu landfræðilegra upplýsingakerfa í tengslum við hagskýrslugerð, mögulei-
ka hennar og takmarkanir. Sýnd verða ýmis dæmi um notkun slíkra kerfa við gerð, framsetningu og
dreifingu hagtalna.
Skipuleggjandi og fundarstjóri: Asta Manninen, Upplýsingamiðstöð Helsinki
Fyrirlesarar frá Bretlandi, Danmörku, Finnlandi, Hollandi, íslandi, Noregi, Spáni og Svíþjóð
5. Hagskýrslugerð sniðin að þörfum notenda
Fjallað verður urn hvemig móta megi störf stofnana sem vinna að hagskýrslugerð til þess að þær
þjóni sem best þörfum mismunandi notenda; hins opinbera, fyrirtækja og almennings.
Skipuleggjandi: Len Cook, hagstofustjóri, Nýja Sjálandi
Fundarstjóri: Louis Kincannon, forstöðumaður hagskýrsludeildar OECD
Fyrirlesarar frá Ástralíu, Brasilíu, Frakklandi, Hollandi, Nýja Sjálandi og Tékklandi
6. Nýjungar í miðlun hagtalna: Internetið - möguleikar þess og vandamál
Rætt verður um hversu langt skuli gengið í að hagnýta Internetið til að miðla hagtölum og afla
gagna, hvað geti áunnist og hvað tapast, um öryggi gagna, sölu upplýsinga og um höfundarrétt.
Skipuleggjandi og fundarstjóri: John Cornish, Hagstofu Ástralíu
Fyrirlesarar frá Bandaríkjunum, Brasilíu, Bretlandi, Hollandi og Kanada
7. Nýjungar í miðlun hagtalna: Heildarskipulag samkvæmt þörfum notenda
Fjallað verður um möguleika á að koma á heildstæðu kerfi til að miðla opinberum hagtölum til mis-
munandi hópa notenda. Einnig verður fjallað urn hvaða miðlunartækni beri að velja miðað við gerð
upplýsinganna og þarfir notenda.
Skipuleggjandi og fundarstjóri: Lars Thygesen, aðstoðarhagstofustjóri, Danmörku
Fyrirlesarar frá Ástralíu, Bandaríkjunum, Belgíu, Danmörku, Hollandi og Italíu
Aðrir efnisflokkar
Auk ofnagreindra efnisflokka verður haldinn sérstakur fundur um hagskýrslugerð fyrir einstök
landsvæði og þéttbýli. Loks verður opinn fundur þar sem flutt verða erindi um ýmis efni sem falla
utan hinna skipulögðu efnisflokka ráðstefnunnar.
Ráðstefnan er opin öllum þeim sem starfa við opinbera hagskýrslugerð, nota hagtölur eða hafa
áhuga á efni ráðstefnunnar. Fyrirlestrar og umræður fara fram á ensku og frönsku og verða túlkaðar
jafnharðan á hvort málið um sig.
Ráðstefnubæklingur, skráningareyðublað og nánari upplýsingar
fást á Hagstofu íslands, sími: 560 9841 eða 560 9879, bréfasími: 562 8865, netfang:
hagstofa@hag.stjr.is og hjá KOM, Kynningu Og Markaði, sími: 562 2411, bréfasími: 562 3411, net-
fang: gbgkom@ismennt.is Þátttökutilkynningar og ráðstefnugjöld sendist KOM eigi síðar en 20.
maí næstkomandi.
Allar upplýsingar og skráningarblað er að finna á heimasíðu ráðstefnunnar:
http://www.stjr.is/statice/iaos/