Morgunblaðið - 12.05.1996, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 12. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Bandaríski kvikmyndaleikstjórinn Spike Lee
hefur á þessum áratug sent frá sér níu myndir,
sú nýjasta er „Clockers“. Helsta einkenni
Spikes Lees sem leikstjóra eru
sterkar andstæður, myndimar
sýna allar harðan
raunvemleikann sem ungt
svart fólk í Bandaríkjunum þarf að fást við, en
á móti harðneskjunni teflir hann mjúkum húmor
og gríni. Dagur Gunnarsson hitti hann að
máli þegar Spike Lee var í London til að kynna
myndina sem Háskólabíó sýnir nú.
OFBELDIÐ er aldrei langt
undan í myndum Spike
Lee, en það er ekki upp-
hafið sem eitthvað eftir-
sóknarvert, heldur er það fordæmt
og því beitt til að gefa mjög raun-
verulega sýn á umheiminn. Hingað
til hafa allar myndir hans fjallað
um samskipti kynjanna og kynþátt-
anna á mjög hráan hátt. Þennan
hráa og grófa stíl hefur Spike Lee
pússað upp fyrir Clockers, þökk sé
auknum fjárráðum og aukinni
reynslu og árangurinn er stórgóð-
ur. Myndin er mjög „stíliseruð" án
þess að vera tilgerðarleg, hún er
töff og svöl en hreyfir samt við
manni.
Spike Lee hefur alla tíð skrifað
sjálfur handritin að sínum myndum,
„Clockers" er sú fyrsta þar sem
hann vinnur með öðrum að gerð
handrits, en það er byggt á metsölu-
skáldsögu eftir Richard Price. Upp-
haflega ætlaði Martin Scorsese að
gera myndina með Robert De Niro
í aðalhlutverki, en ákvað að gera
„Casino" í staðinn og Spike Lee
fékk verkefnið í sínar hendur. Spike
Lee gerði miklar breytingar á hand-
ritinu, hann færði fókusinn frá hinni
miðaldra löggu sem er að leysa enn
eitt dópsalamorðið í Bro- ________
oklyn yfir á unga dópsal-
ann sem er grunaður um
morðið.
„Clockers" er slangur
yfir dópsalana sem eru
neðst í metorðastiganum
og eru því úti að selja allan sólar-
hringinn; stimpla sig aldrei út.
Myndin fjallar um tvo bræður
sem ólust upp saman í fátækra-
hverfinu, en eru jafn ólíkir og svart
og hvítt. Victor, sem er leikinn af
Isaiah Washington, er fjölskyldu-
maður í tveimur vinnum að reyna
að skrapa saman til að komast
burt úr hverfinu. Yngri bróðirinn,
Strike, sem er Ieikinn snilldarvel
af Mekhi Phifer, er verkstjóri dóp-
salanna í hverfinu. Strike er að
vinna sig upp metorðastigann eins
og Victor, en er bara röngu megin
við lögin, enda þénar hann tífalt
meira en bróðirinn. Þegar keppi-
nautur Strikes er myrtur stígur inn
á sjónarsviðið Harvey Keitel í hlut-
verki Rocco rannsóknarlöggu, sem
hefur verið í morðdeildinni í tutt-
ugu ár og er því vel sjóaður, honum
til aðstoðar er Larry sem er leikinn
af John Turturro. Það kemur öllum
á óvart þegar góði bróðirinn, Vict-
or, játar á sig morðið, Rocco er
ekki sáttur við þau málalok og fer
að kanna málið nánar. Margir kar-
akterar koma við sögu málsins, en
kjarni myndarinnar snýst um þann
kattar- og músarleik^ sem þeir
Rocco og Strike leika. Ahorfandinn
veit ekki hveiju skal trúa og Strike,
sem er burðarásin í myndinni, gef-
ur aldrei upp hver hans innri mað-
ur er. Spike Lee tekst vel upp í
þeim línudansi að sýna Strike í
mannúðlegu ljósi án þess að gera
hann að sjarmerandi glæpamanni
eða sakleysingja, sem er leiksoppur
örlaganna, því Strike hefur sjálfur
valið sína hálu braut.
Ég ræddi við Spike Lee í tilefni
frumsýningarinnar á „Clockers" í
London. Spike hefur ______________
orð á sér fyrir að vera
stuttur i spuna við
blaðafólk og kemur
yfirleitt sínum skila-
boðum til skila í stutt-
um ræðum í upphafi
viðtala og síðan svarar hann spurn-
ingum með einsatkvæðis orðum,
jafnframt þessum orðstír hefur
hann lofað að tala aldrei framar
við hvíta blaðasnápa, en hér er ég
samt kominn, hvítingi norðan frá
eyju sem ber hvítara nafn en nokk-
urt annað land.
Nú tókstu við myndinni úr hönd-
um Scorseses og gerðir töluverðar
breytingar á handritinu; voru þetta
breytingar breytinganna vegna eða
var einhver önnur ástæða?
„Ég gerði breytingar á upphaf-
Iega handritinu, en mitt handrit er
eigi að síður unnið úr skáldsög-
unni. Sagan af dópsalanum Strike
höfðaði miklu meira til mín, mér
fannst vera meiri ástríða og tilfinn-
ingahiti í hans sögu og ég hafði
Ofbeldi er ekki
eitthvað eftir-
sóknarvert
eða töff
Stoltur að
geta veitt
hæfileikaríku
fólki tækifæri
ekki áhuga á að gera enn eina
„lögga-í-krísu-af-því-að-hún-er-
miðaldra“-mynd, það hefur verið
gert milljón sinnum. Mér fannst það
ekki þjóna myndinni að sýna prívat-
líf löggunnar... Harvey [Keitel]
fannst það, en ekki mér.“
Hvers vegna ekki?
„Mér fannst að það væri ekkert
á því að græða, að við myndum
ekki læra neitt á því að sjá Rocco
vera heima í stofu hjá sér með
krakkanum eða að rífast við konuna
sína, mér persónulega fannst það
ekki bæta neinu við, eða gera neitt
fyrir söguþráð myndarinnar."
Hvað fannst Harvey Keitel um
málið?
„Hann var ósammála mér, en það
var bara af því að atriðunum hans
fækkaði, minni tími á tjaldinu,
maður!“
Hvert var þitt markmið með
myndinni?
„í fyrsta lagi vildi ég sýna að
ofbeldi er ekki eitthvað eftirsóknar-
vert eða töff, ég vildi gera bjart-
sýna mynd, sem sýnir hiutina eins
og þeir eru, og jafnframt koma á
framfæri gagnrýni á afþreyingar-
menningu svo sem tölvuleiki, tón-
listarmyndbönd og rapptexta, sem
upphefja ofbeldi og eitur-
lyf. Ég vildi sýna fram á
að það væru aðrar lausn-
ir, það er hægt að hefja
nýtt líf og að tækifærin
eru fyrir hendi og það er
þetta sem ég er að reyna
að segja í lok myndarinnar.
Núna er „Clockers" drifin áfram
af söguþræðinum í meiri mæli en
þínar fýrri myndir, var það áskorun
fyrir þig að takast á við öðruvísi
form?
„Já, ég myndi að vísu vilja undan-
skilja Malcolm X, sú mynd var líka
drifin áfram af söguþræðinum að
miklu leyti, en það er rétt það var
áskorun að takast á við þetta verk-
efni. í fyrsta lagi af því að myndin
er byggð á efni, sem er ekki komið
frá mér sjálfum, það var líka áskor-
un að vinna með leikurum eins og
Mekhi Phifer, sem hefur aldrei leik-
ið áður og það var áskorun að vinna
með kvikmyndatökumanni, sem
hefur aldrei tekið leikna kvikmynd
í fullri lengd. Þetta voru áskoranir,
sem gerðu það að verkum að ég
hlakkaði mikið til að vinna að þess-
ari mynd.“
Hvernig vildi það til að þú settir
jafn ungan og óreyndan leikara í
aðalhlutverkið?
„Það bar þannig til að við buðum
uppá svokallað „opið viðtal“, þ.e.a.s.
allir sem vildu gátu mætt í stutt
inntökupróf til að sýna Ieiklistar-
hæfileikana. Mekhi mætti til að
kanna málið, frændi hans hafði
sagt honum frá þessu og fólkið, sem
var að skipa í hlutverkin fyrir mig,
benti mér á hann. Ég fékk hann
til að koma í fleiri viðtöl, ég held
að hann hafi komið einum tíu sinn-
um til að lesa upp úr handritinu.
Mér þótti mikið til þess koma að
hann var ekkert feiminn við stór-
stjömuna Harvey Keitel, ég lét þá
lesa nokkur atriði saman þar sem
kastast í kekki milli þeirra tveggja
og Mekhi var hvergi banginn og
_____ stóð uppí hárinu á honum."
Mér fannst margt í bygg-
ingu myndarinnar minna á
mynstrið í sígildum harm-
leikjum, er þetta eitthvað,
sem þú hafðir í huga við
. gerð myndarinnar?
„Nei, ekki beinlínis, ég held að
ef að þú hafir séð þetta út úr mynd-
inni, þá sé það eitthvað sem hefur
flotið með úr skáldsögunni hans
Richard Price.“
Þú færð gjarnan ungt og óreynt
fólk til að vinna að myndunum þín-
um, er þetta ákveðin stefna sem
þú hefur tekið?
„Já, að sjálfsögðu, ég er stoltur
af því að geta veitt hæfileikaríku
fólki tækifæri til að sýna hvað það
getur og geri mitt besta til að styðja
við bakið á fólki, sem er að hefja
sinn feril, eins og t.d. kvikmynda-
tökumaðurinn Malik Hassan Saye-
ed, sem hefur aldrei tekið mynd í
fullri lengd áður.“
Nú er myndatakan allsérstök í
„Clockers", myndin er ekki öll tekin