Morgunblaðið - 16.05.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 1996 B 7
VIÐSKIPTI
og við fiskveiðar og -vinnslu. Allt
bendir til þess að sams konar
mælingarerfiðleika gæti gagnvart
þjónustugreinum hér og í öðrum
iðnríkjum og áhrifin eru rík hér
vegna þess hve stór hluti mannaf-
lans starfar við þær greinar. Það
er því engan veginn rökrétt að
bera saman 10% hagvöxt í Kína,
í Austur-Þýskalandi og Póllandi
eða öðrum nýiðnaðarríkjum við 3%
hagvöxt á íslandi.
I fyrrnefndu ríkjunum er stór
hluti mannaflans bundinn við störf
sín á heimilum rétt eins og var á
íslandi á fyrri hluta aldarinnar.
Sá hluti framleiðslunnar er eðli
málsins samkvæmt utan við opin-
berar mælingar eða skráningu á
landsframleiðslu. Smám saman
færist vinna á heimilum yfir til
markaðshagkerfisins og þar með
inn í mælingar og leiðir um leið
til umtalsverðrar aukningar í fram-
leiðslu, en aðeins einu sinni við til-
færsluna. í stað þess að þvo þvott-
inn heima notar fólk sér þjónustu
þvottahúsa. I stað þess að kaupa
í matinn og elda hann heima kaup-
ir fólk tilbúinn mat til að borða
heima eða borðar jafnvel á veit-
ingahúsum, svo að aðeins tvo dæmi
séu nefnd um tilfærslu
þjónustu frá heimilum á
almennan vinnumarkað.
Önnur skýring á miklum
mismun á hagvexti í ný-
iðnaðarríkjum og iðnríkj-
um er síðan að umfang þjónustu-
greina er mun meira í þeim síðar-
nefndu eins og áður hefur verið
rakið með tilheyrandi hættu á van-
mati á framleiðslu.
Sérkennum hverrar þjóðar er
ekki æskilegt að breyta í einu
vetfangi
Samkeppnisstaða íslendinga
gagnvart viðmiðunarríkjunum lítur
því betur út núna eftir að hagvöxt-
ur hér náðist í svipað horf og .í
iðnríkjunum. Til að standa sig sem
best (og þegar öllu er á botninn
hvolft er árangurinn ennþá metinn
aðallega á mælikvarða framleiðslu-
eða tekjuaukningar á mann) er
hverri þjóð mikilvægt að hyggja
að sérstöðu sinni og nýta sér hana
til fulls. Með þessu er ekki átt við
fiskimið og orkulindir íslendinga
sem vissulega eru mikils virði eða
mannauð Dana sem engar aðrar
sérstakar náttúruauðlindir eiga.
Hér er átt við sérkennin í atvinnu-
uppbyggingu hverrar þjóðar,
stjórnarhætti, eignarhald og
stjórnun fyrirtækja, og þær leiðir
sem færar eru til að bregðast við
nýjungum, framþróun í tækni og
vísindum eða í þjóðfélagsmálum.
Aðeins liðlega tvö og hálft ár
í Evró þann 1. janúar 1999
Þessum sérkennum þjóða sem
hafa orðið til í tímans rás, stundum
á áratugum eða öldum, verður
ekki breytt í einu vetfangi. Mark-
aðskerfi Bandaríkjamanna með
stóran hlutabréfamarkað og mikið
fijálsræði í viðskiptum hefur gefist
þeim vel og leitt til þess að stund-
um vegnar þeim betur
en öðrum þjóðum. Þrí-
hliða samráðskerfi Þjóð-
veija þar sem atvinnu-
rekendur, launþegar og
stjórnvöld hafa náð að
starfa saman, marka stefnu til
framtíðar og finna lausnir á við-
fangsefnum hefur gefist vel hjá
þeim. Japanir búa síðan við enn
annað kerfi, Danir við allt annað,
Bretar við sitt eigið o.s.frv.
Hæpið væri fyrir íslendinga að
reyna að taka upp eitthvað af fyrir-
komulagi einhverrar viðskiptaþjóð-
ar þótt það kunni að freista hér
eins og víðar þegar einhverri þeirra
gengur sem best. íslendingar búa
við sitt eigið stjórnarfyrirkomulag
í atvinnumálum og þjóðmálum og
best er að vinna út frá því og þró-
un þess í tímans rás. Með sívax-
andi breytingahraða kann þó að
þurfa að skerpa verkfærin og taka
viðfangsefni lítið eitt öðrum tökum
vegna breyttra tíma. Fjölmörg
stórmál eru til umræðu og úrlausn-
ar hjá grannþjóðunum en í minna
mæli hér. Meðal þeirra er ekki síst
að nefna sameiginlega mynt Evr-
ópusambandsþjóðanna og þær
breytingar í stjórn peningamála í
álfunni sem af henni leiða en nú
er aðeins um 31,5 mánuður til 1.
janúar 1999.
Nefna mætti það sérstaka við-
fangsefni íslendinga hvernig unnt
er að auka framleiðni í atvinnu-
rekstri í ljósi þess að samkeppni á
markaði er minni hér en víðast.
Hlutur þjónustu- og samgöngu-
greina í atvinnulífinu hér er um
62% sem er ekki fjarri því sem
gerist hjá nágrannaþjóðunum en á
Islandi er um þriðjungur mannaf-
lans bundinn í atvinnugreinum,
bæði framleiðslu- og þjónustu-
greinum, sem eru án eðlilegrar og
fijálsrar samkeppni.
Þá mætti nefna að hér
er tekið að örla á vanda-
máli sem betur er þekkt
hjá sumum viðskipta-
þjóðanna. Kaupmáttur
hefur hækkað nokkuð
síðustu misserin en líkur eru á því
að tekjudreifing hafi raskast. Þótt
atvinnuleysi hafi aðeins minnkað
nú með vorinu fjölgar þeim sem
hafa verið án atvinnu lengi. M.ö.o.
tekjur þeirra sem eru betur stadd-
ir aukast meira en þeirra sem hafa
lág laun og þeim sem eru utan
vinnumarkaðs fjölgar.
Loks mætti nefna eignarhald og
stjórnun í atvinnurekstri í ljósi
þeirra miklu breytinga sem orðið
hafa í fjármálum þjóðarinnar síð-
asta áratuginn og eru í vændum
á þeim næsta. Allur langtíma-
sparnaður einstaklinga að heita
má rennur nú í gegnum opinbert
lífeyriskerfi landsmanna. Lengi
voru þessir fjármunir einkum
ávaxtaðir með lánum til sjóðsfé-
laga og kaupum á skuldabréfum
ríkisins eða íbúðalánasjóða. Smám
saman rennur þó meira og meira
fé til atvinnufyrirtækja, innlendra
og erlendra, eftir því sem tæki-
færi gefast á markaði.
Líkur eru á miklum
breytingum í atvinnumálum
næstu tvo áratugina
Á næstu einum til tveimur ára-
tugum er líklegt að hluti af þeim
mikla atvinnurekstri sem nú er í
höndum ríkis og sveitarfélaga (t.d.
fjármálafyrirtæki, fyrirtæki í
orkuframleiðslu og -dreifingu, fyr-
irtæki á fjarskiptamarkaði (Póstur
og sími), í samgöngum (hafnir og
flugvellir) og jafnvel í heilsugæslu
og fræðslumálum) færist til ann-
arra eigenda. Til að fjármagna
slíkar eignabreytingar er þörf á
hluta af eftirlauna-
sparnaði landsmanna
auk fjármuna frá inn-
lendum fyrirtækjum og
erlendum fjárfestum.
Margar af nágranna-
þjóðunum hafa þegar gengið í
gegnum slíkar breytingar eða eru
í miðjum klíðum og mikilvægt er
að hefja umræðuna hér til að unnt
sé að fylgjast með í almennri þró-
un atvinnumála.
Höfundur er framkvæmdastjóri
VIB - Verðbréfamarkaðs Islands-
banka hf.
Matreiðslumaður
ársins
Sturla Birgisson
P E R L A N
SUMARTÍMI
2. maí
til
15. sept.
opnum við
kl. 800 og
lokum
kl. ló00
I
I
•a
Aukið lang-
tímaatvinnu-
leysi
Góðar horfur í
heimsbú-
skapnum
geislaprentara
MÍKItÓ ehf., hefur kynnt nýjan
og fyrirferðalítinn geislaprentara
frá OKI, OKIPAGE 4w fyrir
Windows stýrikerfi. Ný sam-
skiptatækni milíi tölvu og prent-
ara tryggir fljóta útprentun og
600 dpi prentgæði.
Míkró ehf. hefur selt yfir 11
þúsund OKI tölvuprentara á þeim
14 árum sem þeir hafa verið seld-
ir á íslandi. í frétt frá Míkró kem-
ur fram að OKI tölvuprentarar
eru þekktastir sem nótu- og bók-
haldsprentarar, en fyrirtækið hef-
ur á undanförnum árum haslað
sér völl á sviði geislaprentara og
faxtækja. OKI er talið meðal 300
stærstu fyrirtækja í heimi. Það
þróaði sína eigin geislatækni í
stað hinnar venjulegu leisigeisla-
tækni. í stað einstaks geislagjafa
með einum hreyfanlegum spegli
þá byggir OKI geislaprentara sína
á LED (light emitting diode) þ.e.
2.500 ljósdíóður sem lýsa allar í
einu á ljósnæma hluta tromlunn-
ar. Þetta er sagt tryggja meira
rekstraröryggi og býður OKI fyr-
irtækið 5 ára ábyrgð á LED ein-
ingunni.
OKI tölvuprentarar fást hjá
tölvufyrirtækjum um land allt
þ.á.m, Tæknivali, BT tölvum,
ACO, Heimilistækjum, Einari J.
Skúlasyni, Hugver, Tölvutækni,
Bókval á Akureyri, Tölvuþjón-
ustunni á Akranesi, Bókabúð Jón-
asar á ísafirði o.fl.

V
4
y.
Hagkvæmur
valkostur
í fjármagnsflutningum
Póstgíró kynnir nýja, hraðvirka, örugga og ódýra
leið til fjármagnsflutninga milli landa
Eurogiro
Eurogiro veitir fyrirtækjum og einstaklingum nýjan valkost (fjármagnsflutningum milli landa.
Þessi valkostur byggir á þeirri hagkvæmni sem samstarf aðildarríkja Eurogiro leiðir af sér.
Tölvukerfi þeirra er samtengt þannig að fjármagn og upplýsingar eru sendar með hraðvirkum,
ódýrum og öruggum hætti milli landanna.
Allar kostnaðarupplýsingar er hægt að-fá gefnar fyrirfram, þannig að sendandi og viðtakandi
viti hvaða gjöld á að greiða ( báðum löndum.
Eurogiro er hlutafélag 16 evrópskra póststjórna og póstbanka með um 50 milljón
póstgíróreikninga um alla Evrópu. Japan er auk þess aðili að Eurogiro sem þýðir 2 milljónir
póstgíróreikninga til viðbótar. ( ár munu Chase Manhattan bankinn og bandaríska
póstþjónustan gerast aðilar að Eurogiro. Það samstarf mun breiða þjónustunet Eurogiro
um allan heim.
Póstgíró er 25 ára á þessu ári og hefur því öðlast aldarfjórðungs reynslu (fjármagnsflutningum,
bæði innanlands og utan. Póstgíró leggur ríka áherslu á að bjóða hagkvæma þjónustu
varðandi alla almenna fjármagnsflutninga sem jafnframt er einföld og þægileg fyrir viðskiptavini.
Fjölmargir þeirra hafa opnað póstgtróreikning, eingöngu til að geta valið ólíkar lausnir,
t.d. Eurogiro. Þeir halda hins vegar öðrum viðskiptum við sinn helsta viðs
kiptabanka óbreyttum. Til einföldunar og
þæginda fyrir viðskiptavini millifærir Póstgíró
yfir á bankareikning þeirra eins oft og óskað
er og þar af ókeypis tvisvar í viku.
i2z'i
® y ivr
ara
1971-1996
post giro
Armúla 6,150 Reykjavík. Slmi: 550 7497 Fax: 568 0121