Morgunblaðið - 18.05.1996, Page 1
• Heima er best/4
w
• Aznar stundar ljóðalestur/5
• Dansað inn í ellina/8
MENNING
LISTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 18. MAÍ 1996
VLADIMIR Horowitz við flygil sinn í Carnegie Hall árið 1965.
Morgunblaðið/Þorkell
LEIFUR H. Magnússon við flygil frá Steinway & sons.
Eldhús-
leikur
NÝJASTA verkið sem samið
var fyrir slagverksleikarann
heyrnarlausa, Evelyn Glennie,
heitir „Draumaeldhúsið mitt“
og er eftir Django Bates. „Hún
bað mig að ímynda mér eitt-
hvað skemmtilegt, sem gæti
haft persónulega þýðingu fyrir
hana,“ segir Bates. Tónlistin
er að mestu hefðbundin en
hljóðfærin ekki; Glennie leikur
á potta og pönnur, bakka og
skálar, tímamæli, rifjárn, ru-
slatunnu og hnífasett svo fátt
eitt sé nefnt. „Ég spurði hana
hvort það væri mögulegt að
hún eldaði eitthvað í þessu
„eldhúsi“ og hún játaði því, svo
fremi sem það innihéldi
súkkulaði," segir Bates.
Einkaflygill Horowitz
kemur til landsins
EINKAHLJÓÐFÆRI rúss-
nesk- bandaríska píanó-
leikarans Vladimirs
Horowitz mun koma hingað til
lands og verða til sýnis í Hljóð-
færaverslun Leifs H. Magnússon-
ar í Reylyavík í tvær vikur. Að
sögn Leifs er hljóðfærið flygill
af gerðinni Steinway & sons, sér-
smíðaður fyrir Horowitz. „Verk-
smiðjurnar gáfu honum og kon-
unni hans, Wöndu Toscanini
Horowitz, flygilinn í brúðkaupsg-
jöf árið 1933. Þegar Horowitz
lést árið 1989 gaf kona hans verk-
smiðjunum hljóðfærið aftur og
hefur það verið á sýningarferða-
lagi síðastliðin þijú ár vítt og
breitt um Evrópu, Bandaríkin og
Asíu. Nú síðast var það í Þýska-
landi þar sem það hefur farið á
milli borga og allsstaðar vakið
gríðarlega athygli. „Hér heima
veit ég að menn klæjar í puttana
að fá að leika á þetta hljóðfæri,"
segir Leifur.
Leifur segir að þessi flygill sé
ekki venjulegrar gerðar. „Hann
er ekki eins og aðrir konsertflygl-
ar frá Steinway & sons. Nótna-
þyngdin er helmingi minni en á
venjulegum Steinway-konsertfl-
ygli, að öllu jöfnu eru þær 52
grömm að þyngd en í þessum eru
þær 26 grömm. Ekki er vitað með
vissu hvers vegna svo var gert
en þetta varð til þess að Horow-
itz þurfti ávallt að taka þennan
flygil með sér á tónleikaferðalög,
hann hafði vanist því að leika á
léttari nótur en voru í öðrum
hljóðfærum."
Vladimir Horowitz var fæddur
árið 1904 i Rússlandi en hann
yfirgaf Sovétríkin árið 1925 og
settist að í Bandaríkjunum. Horo-
vitz var í hópi mestu píanósnill-
inga þessarar aldar og þótti af-
burðatúlkandi rómantískrar pía-
nótónlistar. Hann hóf feril sinn
sem einleikari árið 1921 og hélt
tónleika um allan heim til ársins
1953. Á árunum 1953 til 1965 lá
tónleikahald hans niðri en hann
lék inn á fjölda hljómplatna sem
margar hlutu eftirsótt verðlaun.
Horowitz fór í hljómleikaför um
Evrópu árið 1982 og um Sovétrík-
in árið 1986.
Sýningin á flyglinum verður
opnuð laugardaginn l.júní. Á
meðan á sýningunni stendur
verða stuttir tónleikar"á hveijum
degi þar sem íslenskir píanóleik-
arar munu leika á flygilinn, svo
sem Þorsteinn Gauti og Peter
Máté. Einnig verður til sýnis nýr
flygill frá Steinway & sons og
auk þess þverskurður af
Steinway-flygli svo gestir geti
skoðað hvernig slíkt hljóðfæri er
samansett.
Heimili Johanns Wolf-
gangs von Goethe opnað
EFTIR áratuga skeytingarleysi hafa
yfirvöld í Weimar í Þýskalandi nú
ákveðið að láta gera upp „Haus am
Frauenplan'1, heimili Johanns Wolfgang von
Goethe, eins þekktasta íbúa borgarinnar.
Áætlað er að verkinu ljúki árið 1999 er
Weimar verður menningarborg Evrópu.
Goethe fluttist til Weimar árið 1775 í
boði hertogans af Saxland-Weimar-Eis-
enach, varð einn af nánustu ráðgjöfum
hans og að lokum fjármálaráðherra. En í
húsinu í Weimar ritaði Goethe einnig mörg
af sínum þekktustu verkum, svo sem „Iphig-
enie auf Tauris“, hann endurskoði „Raunir
Werthers unga“, lauk við leikritin „Egm-
ont“ og „ Torquato Tasso, hóf að semja
„Wilhelm Meisters Theatralische Sendung"
og samdi nokkur af fegurstu ljóðum sínum
þar. Mörg þeirra voru tileinkuð Charlotte
von Stein en hann sendi henni alls um 1.500
bréf, stundum allt að fimm á dag. Talið er
að Goethe hafí að jafnaði skrifað um 3.000
orð_ á dag í sextíu ár.
Árið 1786 hélt Goethe til stuttrar dvalar
á Ítalíu og er hann sneri til baka, bjó hann
aðeins öðru hveiju í húsinu. Hann flutti inn
að nýju árið 1820 til að ljúka öðrum hluta
„Faust“. Sagði hann síðar á ævinni að tíma-
bært hefði verið að „snákurinn biti í hala
sinn, að öllu ljúki eins og það hefjist".
Menn hafa þegar hafíst handa við að
gera húsið upp og er lögð á það höfuðá-
hersla að hafa eingöngu til sýnis muni og
húsgögn sem fullvíst er að Goethe hafí átt
og að húsið verði sem líkast því sem var
er hann bjó þar. Fjölmörgum munum hefur
verið komið fyrir í húsinu frá því að hann
lést og verða þeir fjarlægðir. Er Goethe
flutti inn gaf hann húsgagnasmið hirðarinn-
ar þau fyrirmæli að smíða í húsið húsgögn
í gömlum stíl, „nokkuð einföld og fallega
löguð“. Hann vildi fremur einfalda stóla en
hægindastóla, bekki í stað sófa enda áttu
húsgögnin að vera óður til hins sígilda þýska
stfls.
Sumum aðdáendum Goethes hefur hins
vegar þótt löngun ferðamálayfirvalda til að
laða ferðamenn til Weimar draga úr gildi
endurbótanna á húsi hans en dæmi um það
eru verslanir með ódýra muni og matvæli
tileinkuð skáldinu sem sprottið hafa upp í
nágrenninu. Því hefur verið lagt til að byggð
verði nákvæm eftirlíking af húsinu, sem
ferðamönnum verði leyft að skoða, til að
minnka áganginn á því upprunalega. Einn-
ig hefur verið lagt til að koma á fót „sýndar-
veruleikasafni" þar sem menn geti virt fyr-
ir sér húsakynnin, kynnt sér verk Goethes
og heilsað upp á eftirmynd hans gerða í
tölvu.