Morgunblaðið - 23.05.1996, Blaðsíða 8

8 B FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
i
MERK tímamót verða í
ellefu ára sögu Þróun-
arfélags íslands hf. í
dag þegar félagið býð-
ur út hlutabréf á almennum mark-
aði í fyrsta sinn frá stofnun að
nafnvirði 43 milljónir króna. Félag-'
ið er nú að stærstum hluta í eigu
lífeyrissjóða og fjárfestingarlána-
sjóða. Markmiðið með útboðinu er
að breikka hluthafahópinn veru-
lega og fjölga hluthöfum um a.m.k.
150. Þar með mun félagið uppfylla
skilyrði fyrir skráningu á Verð-
bréfaþingi íslands. Nýju bréfin
verða í upphafi boðin á genginu
1,16 sem er töluvert lægra en innra
virði hlutafjárins.
Þróunarfélagið var stofnað í
nóvember 1985 að frumkvæði
' opinberra aðila og var fyrirmyndin
sótt til áhættufjármagnsfélaga í
Evrópu. Félaginu var ætlað það
háleita markmið að styðja við ný-
sköpun í atvinnulífinu með áhættu-
lánum, ábyrgðum á lán frá öðrum
lánastofnunum ásamt því að kaupa
hlutafé í nýjum og starfandi fyrir-
tækjum. Lítilla trygginga var kraf-
ist við áhættulánveitingar, en
vaxtakjörin voru engu að síður
hliðstæð og almennt þekktist í
lánastofnunum. Afrakstur félags-
ins af þessari lánastarfsemi var
því rýr fyrstu árin eins og nærri
má geta, þar sem arðsemin var
ekki í takt við þá miklu áhættu
sem tekin var.
Á árinu 1990 var tekin sú
ákvörðun að hætta lánveitingum
og leggja höfuðáherslu á hreina
áhættufjármögnun með hlutafjár-
kaupum. í stað vaxtatekna hefur
félagið fengið umbun fyrir framlag
sitt í formi arðs eða hækkunar á
hlutabréfum þegar vel hefur geng-
ið hjá viðkomandi fyrirtækjum.
„Það var ákveðið að félagið fjár-
festi í nýjum greinum atvinnulífs-
ins, ýmsum hátækniiðnaði eins og
upplýsingatækni, rafeindaiðnaði
og líftækni," segir Hreinn Jakobs-
son, framkvæmdastjóri félagsins.
„Eingöngu var um að ræða hluta-
bréfakaup eins og í áhættuíjár-
magnsfélögum í Bandaríkjunum.
Hins vegar kom í ljós að fjárfest-
ingarstefnan var skilgreind of
þröngt og á árinu 1993 var ákveð-
ið að félagið fjárfesti í hlutabréfum
í öllum greinum atvinnulífsins. Það
þótti eðlilegt að fjárfest væri þar
sem líkleg arðsemi væri mest og
að nýiðnaðar- eða hátæknifyrir-
Hreinn Jakobsson hefur stýrt Þróunarfélaginu í gegnum þær miklu breytingar sem nú eru að baki.
Nýtt og öflugra
Þróunarfélag
Þróunarfélagíð býður út í dag hlutabréf á
almennum markaði með það að markmiði að
breikka hluthafahópinn og uppfylla skilyrði
um skráningu á Verðbréfaþingi. Kristinn
Briem kynnti sér starfsemi félagsins og ræddi
við Hrein Jakobsson, framkvæmdastjóra.
tæki kepptu um íjármagnið við
aðrar greinar atvinnulífsins. Á ár-
inu 1993 var einkum horft á
óskráða hluta markaðarins, en
fljótlega tók félagið að teygja sig
yfír í stærri fyrirtæki. Við byrjuð-
um síðan að fjárfesta í stærri fýrir-
tækjum á Verðbréfaþingi á árinu
1994.“
Afgreiðslutími í sumar
er frá 8:00 - 16:00
(20. maí-20. sept.)
SP-FJÁRMÖGNUN HF
Vegmúli 3 • 108 Reykjavík • Sími 588-7200 • Fax 588-7201
Eiga hlutabréf í 45
fyrirtækjum
Straumhvörf urðu í starfsemi
Þróunarfélagsins árið 1995 þegar
það festi kaup á meirihluta hluta-
bréfa í fjárfestingarfélaginu
Draupnissjóðnum hf. sem átti dá-
gott safn hlutabréfa, einkum í
ýmsum traustum hlutafélögum á
Verðbréfaþingi. Félögunum var
síðan rennt saman í kjölfarið í
nýtt og öflugra fjárfestingarfélag
sem nú ræður yfir tæplega 1,1
milljarðs eigin fé.
Hreinn segir að eftir kaupin á
Draupnissjóðnum hafi eignadreif-
ingin í félaginu orðið mun áhuga-
verðari en áður. Hlutabréfasafnið
samanstandi nú að bréfum í 45
fyrirtækjum, bæði litlum og meðal-
stórum fýrirtækjum, skráðum og
óskráðum. Markaðsverðmæti bréf-
anna sé nú áætlað um 850 milljón-
ir.
Það kemur fram hjá Hreini að
félagið hafi skýra ijárfestingar-
stefnu. Miðað er við að um 40-75%
eigna séu í hlutabréfum og 25-60%
í skuldabréfum. Hins vegar má
hlutur félagsins í einstökum fyrir-
tækjum ekki vera meiri en sem
nemur 10% af eigin fé. Þá er gert
Egnar- Nafnverð
Hlutabréfaeign
Þróunarfélag
Islands
31. desember 1995
... í skráðum , t
félögum á VÞÍ
Eignarh.fél. Alþýðubank.
Eimskipafélag Islands
Flugleiðir
Grandi
Hampiðjan
Haraldur Böðvarsson
Hlutabréfasjóðurinn
íslandsbanki
Jarðboranir
Maæl
Olís
Síldarvinnslan
Skagstrendingur
Skeljungur
Skinnaiðnaður
SR-Mjöl
Sæplast
Útgerðarfél.Akureyringa
Þormóður rammi
Samt. eignarhluti í fél.
... í félögum á
OTM
hluti %
0,3
0,3
0,9
1,8
3,0
4,0
0,3
0,1
3.9
4,0
0,2
4,0
0,3
0,5
2,8
5,2
5.9
0,5
1,7
millj.kr.
2.349
3.670
18.988
19.686
9.788
18.194
2.527
4.461
9.185
4.449
1.211
12.993
473
2.986
2.000
41.934
5.492
3.779
7.366
171.513
Egnar-
hluti %
Armannsfell 12,6
Nýherji 13,2
Pharmaco 2,8
Sameinaðir verktakar 0,2
Samskip 0,2
S(F 0,1
Tollvörugeymslan 2,5
Tæknival 9,6
Tölvusamskipti 13,3
Samt. eignarhluti í fél. ... í óskráðum fyrirtækjum \ Eignar- l hluti %
Arnes 11.2
Gagnalind 42.7
GKS 2.8
fslenskt franskt 13.3
Opin kerfi 36.7
Sól 20.0
Taugagreining 5.0
Tæknigarður 30.0
Vaki 37.1
Vestfirskur skelfiskur 7.5
Onnurfelog
Samt. eignarhluti í fél.
Nafnverð
mlllj.kr.
16.417
31.780
2.000
500
2.090
607
3.634
9.600
4.160
70.787
millj.kr.
29.152
6.400
1.137
2.000
11.000
20.000
2.000
1.500
7.414
9.048
11.732
101.383
ráð fyrir að félagið muni ekki fjár-
festa meira en þriðjung eigin fjár
í einni atvinnugrein, þó að undan-
skyldum sjávarútvegi þar sem fjár-
festingar geta numið allt að 50%.
Þróunarfélagið hefur það enn-
fremur á stefnuskránni að eiga
ekki meirihluta í einstökum félög-
um og ekki meira en 10% í einstök-
um félögum á Verðbréfaþingi ís-
lands, 20% í einstökum félögum á
Opna tilboðsmarkaðnum og 40% í
óskráðum félögum.
Fjárfestingarstefna félagsins
felst þó ekki einungis í kaupum á
bréfum heldur einnig í sölu bréfa.
„Við viljum vera virkir þátttakend-
ur á hlutabréfamarkaði og kaupum
og seljum hlutabréf eftir því hvar
við teljum að líkleg arðsemi sé
mest á hverjum tíma,“ segir hann.
En hvaða fyrirtæki skyldi
Þróunarfélagið hafa veðjað á und-
anfarin ár? Hreinn bendir á að
meðal stærstu fjárfestinga félags-
ins séu kaup á hlutabréfum í fýrir-
tækjum á tölvu- og hugbúnaðar-
sviðinu. Félagið sé nú meðal
stærstu hluthafa í Tæknivali, Opn-
um kerfum hf., Nýheija hf. og
Marel hf. „Það eru nokkur dæmi
um að ávöxtun þar hafi numið
nokkrum tugum prósenta á ári.
Sjávarútvegur skipar þó stærstan
sess, en samtals er fast að helming-
ur hlutabréfa í eigu félagsins í sjáv-
arútvegsfyrirtækjum," segir hann.
Miklar hækkanir á
hlutabréfaeign
Bókfærður hagnaður síðasta árs
hjá Þróunarfélaginu nam alls um
221 milljón króna sem skýrist fyrst
og fremst af þeirri miklu hækkun
sem varð á markaðsverði hluta-
bréfaeignar félagsins. Má í því
sambandi nefna að raunávöxtun
allra hlutabréfanna nam 53,6% í
fyrra þegar bæði er tekið tillit til
hækkunar á gengi þeirra og arð-
greiðslna.
Eigið fé í árslok 1995 nam alls
1.077 milljónum og var innra virði
hlutafjárins 1,67. Á aðalfundi fé-
lagsins nú í vor var samþykkt að
auka hlutafé um 25% með útgáfu
jöfnunarhlutabréfa og greiða 10%
arð. Þetta hafði í för með sér að
innra virði lækkaði í 1,26. Hins
vegar hefur innra virðið augljós-
lega hækkað hratt það sem af er
þessu ári í takt við áframhaldandi
hækkanir á gengi hlutabréfa.
Áætlanir félagsins sem gerðar
voru í upphafi ársins gerðu ráð
fyrir að hlutabréfaeignin myndi
hækka um 15% í verði á árinu og
hagnaður yrði um 101 milljón.
Hækkanir hlutabréfanna eru nú
þegar orðnar mun meiri og nægir
þar að benda á að Þingvísitala
hlutabréfa hefur hækkað um rösk-
lega 30% frá áramótum. Því er ljóst
að hagnaðurinn hefur þegar farið
langt fram úr áætluninni og er
innra virði nú komið yfír 1,5. Það
er því óhætt að segja að gengi
bréfanna í útboði félagsins séu á
tiltölulega hagstæðu verði.
Skattaleg hvatning
í stað sjóða
Þótt Þróunarfélagið eigi sér ekki
langa sögu spannar hún mikla
umbrotatíma í íslensku atvinnulífi
og endurspeglar sumpart breyttar
áherslur í öllu nýsköpunarstarfi.
„Fyrir tíu árum lagði hið opinbera
áherslu á að styrkja nýsköpun og
vöruþróun með því að stofna til
útgjalda, stofna sjóði sem útdeildu
fé í formi styrkja og niðurgreiddra
lána,“ segir Hreinn. „Áherslur hafa
hin síðari ár færst frekar yfir á
tekjuhliðina, þ.e. að leyfa atvinnu-
lífinu að halda fjármagni eftir til
þess að hægt sé að stunda nýsköp-
un og vöruþróun. Atvinnulífinu er
vel treystandi til að ákveða sjálft
hvaða fjárfestingar eru fýsilegar.
Það hefur komið í ljós að fullyrð-
ingar sem heyrðust fyrir tíu árum
um að lítill skilningur væri á ný-
sköpun og vöruþróun í atvinnulíf-
inu eru rangar. Þetta hefur sýnt
sig núna þegar atvinnulífið hefur
meira úr að spila.
Margir hafa einnig litið svo á