Morgunblaðið - 25.05.1996, Blaðsíða 52

>2 LAUGARDAGUR 25. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Tommi og Jenni
Smáfólk
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík • Sími 5691100 • Símbréf 569 1329
• Netfang: lauga@mbl.is
Frjáls og sjálfstæð
þjóðkirkja
Frá Björgvini Brynjólfssyni:
NÚ ERU liðin um 450 ár frá siða-
skiptum hér á landi (1542-1550).
Hinn nýi siður, evangeliska lúterska
kirkjan var þá að frumkvæði Dana-
konungs gerð að ríkiskirkju á Is-
landi. Um þjóðarviljann var þá ekki
spurt hvori hér né annarsstaðar, á
þeim árum. Það breyttist lítið næstu
þtjár aldirnar. Auðskilið er að ríkis-
valdið varð að vernda og styðja hinn
nýja sið, ætti hann að geta komið í
stað þess kaþólska sem átti hér
langa sögu að baki og sterkar rætur
í þjóðlífinu.
Þetta var trúarbylting að frum-
kvæði konungs sem sá mikið eftir
því fé sem kaþólskir söfnuðir greiddu
til páfastólsins í Róm. Bylting þessi
var ekki síður af fjárhagsástæðum
en trúarlegum. Auk þess sem ka-
þólskir höfðu leitast við að vera sem
mest sjálfstæðir gagnvart konungs-
valdinu sem taldi þá skerða alræði
sitt og vera sér ótrygga á ýmsan
hátt. Konungur vildi auðsveipan trú-
flokk og undirgefínn. Honum varð
að ósk sinni.
Nú er öldin önnur
Þjóðkirkjan okkar þarf ekki leng-
ur að vera ríkiskirkja. Hún hefur
yfirburðastöðu með þjóðinni og þarf
þess vegna ekki að vera tryggð með
sérákvæði í stjórnarskránni og lög-
vernduð á ýmsan annan hátt um-
fram aðra trúflokka. Stofnun sem
nýtur stuðnings yfir 90% þjóðarinnar
hlýtur að geta verið sjálfbjarga, ann-
að er ekki virðingu hennar samboð-
ið. Þeim sem ekki hafa sjálfstraust
er ekki treystandi til ábyrgðarstarfa.
Þjóðkirkjan heldur að sjálfsögðu
nafni sínu óbreyttu þegar hún hætt-
ir að vera ríkiskirkja.
Til eru þeir ráðamenn sem telja
hinn mikla stuðning þjóðarinnar við
þjóðkirkjuna réttlæta vernd og
fjárstuðning ríkisins við hana. Þessi
skoðun sýnir best hvað skortur á
lýðræðisþroska er ennþá stórfelldur
í þessu landi. Jafnrétti einstaklinga
og félaga er fjarlægt þessum mönn-
um þegar komið er að kirkjunni.
Að vernda og styðja þann sterka
umfram aðra lýsir hrikalegri sið-
blindu sem er afleiðing vanabindandi
verndar og sérréttinda. Ekkert ógn-
ar þjóðkirkjunni nema sambúð henn-
ar við ríkið.
Framtíðarsýn
Fyrsta skilyrði þess að leysa
vandamál er að skilja rétt orsakir
þess. Þetta á ekki síður við þjóðkirkj-
una en aðra. Ekki er hægt tvemur
herrum að þjóna svo vel sé. T.d.
trúflokk og ríkisvaldi. Enn nú á þjóð-
kirkjan einstakt tækifæri sem ekki
er víst að standi lengi. Hún gæti átt
frumkvæði að fullum aðskilnaði sín-
um við ríkið, bæði félagslegum og
fjárhagslegum. Afsalað sér öllum
sínum sérréttindum sem hún hefur
umfram aðra trúflokka. Og orðið
þarmeð frjáls og óháð þjóðkikja sem
treysti á trúna og sína söfnuði en
ekki ríkið. Sjálfbær stofnun sem
stæði undir nafni.
Hún hlyti örugglega aðdáun þjóðar-
innar og neikvæð umræða um hennar
mál hyrfí eins og dögg fyrir sólu.
Þjóðkirkjan gæti þá fagnað nýrri
öld og 1000 ára kristni í landinu sem
lýðræðislegt trúfélag sem hefði gert
hreint fyrir sínum dyrum af sjálfsd-
áðum. Það væri sögulegt afrek sem
ekki gleymdist komandi kynslóðum.
Nýtum tímann vel til aldamóta.
BJÖRGVIN BRYNJÓLFSSON,
oddviti SARK, Samtaka um aðskilnað
ríkis og kirkju.
Alþýðubandalagið bað
um mikilvæga skýrslu
Frá Stefáni Pálssyni:
í DRÖGUM að samþykktum Al-
þýðusambandsþings í kjaramálum
er það markmið sett fram að stefna
beri að því að ná sambærilegum
launum og lífskjörum hér á landi og
í helstu nágrannalöndum okkar.
Samanburður á lífskjörum hér og í
Danmörku hefur verið áberandi í
umræðunni í vetur og margir lagt
orð í belg.
Þingflokkur Alþýðubandalagsins
og óháðra brást skynsamlega við
þessari umræðu. í kjölfar kjara-
málaráðstefnu flokksins í febrúar
lagði hann fram beiðni til forsætis-
ráðherra á Alþingi um skýrslu þar
sem leitað væri ítarlegra skýringa
á fjölmörgum atriðum sem tengjast
þessum samanburði. Þingflokkar
hafa vissan rétt til þess að krefja
ráðherra um slíka skýrslugerð og
það notfærði Alþýðubandalagið sér.
Nú ber svo við að á aðalfundi
Vinnuveitendasambands Islands,
þriðjudaginn 14. þessa mánaðar,
greindi Davíð Oddsson forsætisráð-
herra frá því að hann hefði falið
Þjóðhagsstofnun að gera ítarlegan
samanburð á launum og lífskjörum
hér á landi og í Danmörku. Það
hefði óneitanelga verið smekklegra
af forsætisráðherra að geta þess
hvaðan hugmyndin að skýrslugerð-
inni var komin og að hann væri
aðeins að framkvæma ljúfa skyldu.
En það er ekki um það að fást
þótt ráðherrann eigni sér meira en
hann á. Hitt skiptir meginmáli að
brálega mun liggja fyrir niðurstaða
úr þessari vinnu að sögn Davíðs,
og er það fagnaðarefni, að því gefnu
að Þjóðhagsstofnun sé vandanum
vaxin og skili ólitaðri skýrslu.
STEFÁN PÁLSSON,
Frostaskjóli 77, Reykjavík.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.