Morgunblaðið - 25.05.1996, Qupperneq 1

• Islandsvinátta Kundera/S
• Hið hreina form/4
• Ljáðu mér vængi/8
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
MENNING
LISTIR
LAUGARDAGUR 25. MAÍ 1996 BLAÐ'
Tónleikar í
stað óperu-
uppfærslu
NÝRRI uppfærslu á Rínargullinu,
fyrsta hluta Niflungahrings Wagn-
ers, sem Kristinn Sigmundsson bari-
tonsöngvari og Guðjón Óskarsson
bassasöngvari taka þátt í í Scala
óperuhúsinu í Míianó og frumsýna
30. maí, hefur verið breytt í tón-
leika. Astæðan er, að sögn Kristins,
deilur milli leikstjóra óperunnar og
stjórnar hússins en hann mun m.a.
hafa haft framúrstefnulegar hug-
myndir um sviðsmyndina. „Ég hef
heyrt að hann hafi viljað láta hluta
af leikmyndinni brenna í sýning-
unni. Menn voru skiljanlega ekki
spenntir fyrir því minnugir þess þeg-
ar óperuhúsið í Feneyjum brann til
kaldra kola i janúar siðastliðnum."
Kristinn sagði þetta ekki koma
að sök, aðalmálið væri að vera með
á Scala og vinna með hinum heims-
þekkta stjórnanda Riccardo Muti.
Hann sagði stórkostlegt að stíga á
svið óperunnar, ekki síst vegna þess
að þeir væru tveir Islendingar en
það hefur aldrei gerst áður á Scala.
„Við segjumst vera bestu íslending-
arnir í sýningunni," sagði Kristinn
og hló. Alls verða sex tónleikar.
„Það er búið að tala við mig um
að syngja í Niflungahringnum sem
setja á upp í húsinu árið 1999. Ég
er ekki búinn að skrifa undir samn-
ing en ég mun taka starfinu ef af
verður,“ sagði Kristinn. Sýningin er
í samvinnu við Metropolitan óperuna
í New York og verður einnig sett
þar upp.
Malouf fær
IMPAC-
verðlaunin
Dyflinni. Reuter.
ÁSTRALSKI rithöfundurinn David
Malouf hlaut á miðvikudag IMPAC-
bókmenntaverðlaunin en verðlauna-
upphæðin er sú hæsta sem um get-
ur í bókmenntaheiminum fýrir eitt
verk. Er Malouf fyrsti rithöfundur-
inn sem hlýtur verðlaunin, en þau
nema rúmri milljón íslenskra króna.
Malouf, sem hefur m.a. verið til-
nefndur til Booker-verðlaunanna,
hlaut IMPAC-verðlaunin fyrir bók-
ina „Remembering Babylon" (Bab-
ýlon minnst), en sögusviðið er Ástr-
alía síðustu aldar. Fjallar hún um
Gemmy Fairley, utangarðsdreng
sem elst upp meðal frumbyggja.
Hann lendir á milli ólíkra menning-
arheima hvíta mannsins og frum-
byggjanna.
Alls voru 125 skáldsögur til-
nefndar en að verðlaununum standa
108 bókasöfn í yfir 50 löndum. Al-
þjóðleg dómnefnd fundaði í fimm
daga áður en tilkynnt var um úrslit-
in. Til verðlaunanna var stofnað á
síðasta ári. Auk bókasafnanna
stendur írska fyrirtækið IMPAC að
þeim en umsjón með þeim hefur
borgarbókasafn Dyflinnar. Vilja ír-
ar með þessu leggja áherslu á bók-
menntaarfleifð sína, en þrír nóbels-
verðlaunahafar í bókmenntum voru
frá Dyflinni, William Butler Yeats,
George Bernard Shaw og Samuel
Beckett. Þá er Seamus Heaney,
verðlaunahafi síðasta árs, einnig
írskur.
Listahátíð undirbúin
LISTAHÁTÍÐ í Reykjavík
verður sett 31. maí næstkom-
andi og stendur júnímánuð-
inn með ljóðalestri, söng og
hljóðfæraslætti, leiksýning-
um og listsýningum. Út um
alla borg og í útlöndum eru
menn að æfa fyrir listahátíð-
ina í Reykjavík. Það þarf líka
mörg handtök í kring um list-
ina og á Kjarvalsstöðum í
gær voru menn í óða önn að
undirbúa sýninguna „Nátt-
úrusýn í íslenskri myndlist",
sem þar verður opnuð 1. júní.
Hér sést Kristinn E. Hrafns-
son selja upp sitt verk á sýn-
ingunni.
Morgunblaðið/Þorkell
Lenging á höfundarrétti í sjötíu ár
Báðir hagsmunaaðilar
á móti breytingunni
LÍKUR ERU á að frumvarp
til breytingar á höfundar-
réttarlögum verði tekið
til annarrar umræðu Alþingis í
næstu viku en í því er meðal
annars lagt til að höfundarréttur
verði lengdur um tuttugu ár, úr
fimmtíu árum í sjötíu. Þannig
mætti ekki gefa út verk látins
höfundar fyrr en sjötíu árum
eftir dauða hans, nema með leyfi
erfingja. Með þessari endurskoð-
un á höfundarréttarlögunum er
verið að samræma íslenska höf-
undarlöggjöf ákvæðum tilskip-
ana ESB á því sviði. Sú undar-
lega staða er hins vegar komin
upp að báðir hagsmunaaðilar hér
á landi eru á móti lengingu höf-
undarréttar, bæði rétthafar og
útgefendur.
Ekki meira til skiptanna
Ragnar Aðalsteinsson, lög-
maður Rithöfundasambands Is-
lands, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að höfundarrétthafar
teldu það ekki vera til bóta að
lengja höfundarréttinn. „Við höf-
um verið á móti þessu, meðal
annars á þeim rökum að ekkert
bendir til að það verði meira til
skiptanna á milli rétthafa við
þessa breytingu, heldur þvert á
móti muni greiðslur aðeins dreif-
Morgunblaðið/Kristinn
„LENGING á höfundarrétti
um tuttugu ár getur auð-
veldlega orðið til þess að
gamlar bækur verði ekki
endurútgefnar fyrr en þær
fara úr rétti,“ segir Halldór
Guðmundsson, útgáfustjóri.
ast á fleiri. Þessi breyting hefur
auk þess augljósa erfiðleika í för
með sér við útgáfu verka sem
eru í rétti því að erfiðara verður
að ná til allra rétthafa eftir því
sem tími lengist frá andláti höf-
undar. En þetta er hluti af Evr-
ópurétti og við höfum skuldbund-
ið okkur til þess að innleiða hann
með EES samningnum.“
Gæti hindrað endurútgáfu
Halldór Guðmundsson, út-
gáfustjóri Máls og menningar,
sagði að útgefendur væru einnig
á móti þessari breytingu á höf-
undarréttinum. „Þessi regla er
að mínu mati ekki æskileg. Leng-
ing á höfundarrétti um tuttugu
ár getur auðveldlega orðið til
þess að gamlar bækur verði ekki
endurútgefnar fyrr en þær fara
úr rétti, jafnvel vegna þess að
kostnaður við að hafa uppi á
öllum erfingjum eða rétthöfum
getur við þessa breytingu orðið
of mikill. Rétthöfum á hveiju
verki fjölgar vitanlega mjög við
þessa tuttugu ára lengingu og í
sumum tilfellum gæti sú undar-
lega staða komið upp að við
værum að semja við fólk sem
aldrei var í neinu sambandi við
höfundinn."
Halldór sagði að ekki væri
hætta á því að þessi breyting á
höfundarréttarlögum myndi koll-
varpa íslenskri útgáfustarfsemi.
„En þessi breyting er engu að
síður óæskileg og um það eru
báðir hagsmunaaðilar sammála
— sem er í sjálfu sér athyglis-
vert.“
í lagafrumvarpinu er ákvæði
um aðlögunartíma og mun breyt-
ingin ekki taka gildi að fullu
fyrr en árið 2000. Þeir sem eru
nú þegar farnir að vinna að út-
gáfu verks sem mun fara í höf-
undarrétt samkvæmt nýju lögun-
um geta því haldið sínu striki.
Ekkert einsdæmi
Sigríður Anna Þórðardóttir,
formaður menntamálanefndar,
sagði að þar sem verið væri að
taka upp ákvæði úr Evrópurétti,
sem okkur væri skylt að gera
samkvæmt EES samningnum,
hefði nefndin ekki séð ástæðu
til að ræða lengingu höfundar-
réttarins sérstaklega. „Við eig-
um einfaldlega ekki neinn annan
kost en að taka þetta ákvæði
upp. En það er rétt að þetta er
eilítið undarleg staða sem komin
er upp þar sem allir eru í raun
á móti þessari breytingu. Þetta
er hins vegar ekkert einsdæmi
því að mörg önnur svipuð tilfelli
hafa verið að koma upp þar sem
við þurfum að samræma löggjöf
okkar tilskipunum ESB þrátt
fyrir að það bijóti kannski í bága
við hefðir okkar, ég nefni sem
dæmi breytingar á löggjöf um
vinnu barna og unglinga.“
Að sögn Sigríðar Ónnu er óvíst
hvort það náist að afgreiða frum-
varpið á þessu þingi. Ef ekki,
yrði það gert fyrir áramót á því
næsta.