Morgunblaðið - 26.05.1996, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 26. MAÍ 1996 B 7
ANNIR
ÁTTRJETT
Rúmlega áttræð er Yoshi Takata enn á ferð-
inni, nýbúin að gefa út ljósmyndabók í
París, gengur þar til vinnu, svo og í Tokyo,
og bregður sér í stutta íslandsferð. Viðtali
við Elínu Pálmadóttur skaut hún inn milli
dagsferðar til Gullfoss og Geysis og kvöld-
boðs í franska sendiráðinu.
OHVE ánægður ég væri ef
ég hefði hæfileikana
hennar Yosi Takata í
dráttlist - þeir sjást í
myndunum hennar", skrifar franski
ljósmyndarinn frægi Cartier-Bres-
son, einn af frumherjum blaðaljós-
myndunar í heiminum, í nýútkomna
ljósmyndabók hennar, sem nefist
Minningar frá París og spanna 40
ára feril hennar í svarthvítum
myndum úr heimsborginni. Og hún
er enn að taka myndir af lífinu í
heimsborginni, auk þess sem hún
vinnur fyrir tískuhönnuðinn Pierre
Cardin. Er sérlegur ráðgjafi hans
um allt sem varðar japönsk mál og
ferðast mikið með honum í við-
skiptaerindum. „Líttu við hjá okkur
ef þú ert í borginni“, sagði hún. „Ég
er þar ekki allan daginn, en alltaf
frá ellefu og fram yfir fjögur þegar
ég er í París“, sagði þessi 83 ára
gamla kona og enginn bilbugur á
henni.
Hún kvaðst þó enn eiga heimili
í Japan, þar sem hún á stóra fjöl-
skylduhúsið sitt í Tokyo, en hún
snúi alltaf aftur til Parísar. „í Jap-
an sé ég um umboðið fyrir Pierre
Cardin. Hann er eini vestræni hönn-
uðurinn sem er þar enn með „skap-
andi“ fyrirtæki. Og ég er líka í
Kína, sem hann hefur mikil sam-
skipti við.“
Hún segir mér að afi sinn Shinxo
Takata hafi verið útflytjandi, stofn-
andi fyrsta alþjóðlega viðskiptafyr-
irtækisins sem skráð var í Japan
„Takata House“ Hann er frá lítilli
eyju í Norður-Japan. Faðir hennar
var var mjög sjálfstæður. Hann fór
að heiman þegar honum var hengt
fyrir að hafa sambönd við enska
konsúlinn þegar gullnáma kom upp
á þessari litlu eyju. Hann bara fór,
gekk til Tokyo, hóf þar heildsölu
og byggði þetta hús í Lach, segir
hún. Sjálf er hún fædd í Tokyo og
uppaldin í Kanda Sunugadai. Hún
stundaði nám í Tutueiwa skólnum,
sem nú er Shirayuri Gakuen.
Til Parísar
Þegar fjölskylda hennar varð
gjaldþrota eftir stríð 1947 fór hún
að vinna sem túlkur og aðstoðar-
maður hjá frönsku fréttastofunni
AFP í Tokyo. Þar var hún í lok
Viet Nam stríðs Frakka og kveðst
m.a. hafa farið þangað. Þessar dyr
opnuðu henni leið inn í blaða-
mennsku, sem hún hefur á ýmsan
hátt verið viðriðin síðan.
Eftir að hafa unnið þar í 7 ár
hætti hún 1954 og sem starfsloka-
uppbót fékk hún Nikon myndavél
og ferð með skipi til Frakklands,
landsins sem hana hafði alltaf
dreymt um að komast til. Hvernig
ætli hafi verið litið á það af fjöl-
skyldu hennar á þeim tíma að ung
kona færi svona ein út í heim að
vinna? „Það var ekki vel séð. Konur
áttu að vera heima og hugsa um
heimili, mann og börn,“ svarar hún.
„Það eru rúm 40 ár síðan ég kom
siglandi inn í höfnina í Marseilles
og hvarflaði ekki að mér að ég yrði
ljósmyndari.
Meðan ég var í París vann ég
sem túlkur fyrir ljósmyndarann
Ihee Kimura. Hann ráðlagði mér
að taka myndir og senda til jap-
anskra blaða með greinum um Par-
ís. Þá kynntist ég og bast vináttu
við Henri Cartier-Bresson, sem
hafði stofnað ljósmyndablaðið
Magnum Photos 1947 og brotið í
blað um framgang ljósmyndunar.
Ég var um skeið aðstoðarmaður
hAskúunn
A AKUREYHI
Háskólinn á Akureyri auglýsir:
Nám fyrir verðandi leikskólakennara hefst í kennaradeild háskólans á
haustmisseri nk. Ákveðið hefur verið að 30 nemendur verði innritaðir
í þetta nám. Af þessum 30 nemendum skulu a.m.k. 24 hafa lokið
stúdentsprófi en heimilt er að innrita allt að sex nemendur í námið
á grundvelli starfsreynslu og/eða annarrar menntunar en stúdents-
prófs.
Umsóknarfrestur er til 1. júni nk. Með umsóknum þurfa að fylgja
staðfest afrit af prófskírteinum, upplýsingar um starfsferil og
meðmæli tveggja aðila.
Morgunblaðið/Kristinn
YOSI Takata
ÚR NÝÚTKOMINNI myndabók Joshi Takata. Pierre Cardin
kemur til Japan 1958.
hans og fór m.a. með honum til
Mexíco og Indlands og sá mikið af
heiminum. Líka kynntist ég ung-
versk/franska ljósmyndaranum,
skáldinu, teiknaranum og mynd-
höggvaranum Brassai, sem var
frumkvöðull í heimildaljósmyndun,
og mörgum fleirum. Til að kynna
þá í Japan gekk ég í að gefa út
ljósmyndamöppur þeirra þar,“ segir
hún. Tíu árum seinna skipulagði
hún fýrstu heimsókn Henri Cartier-
Bretons til Japans.
„Á þeim árum kynntist ég öllum
helstu ljósmyndurum Parísar. Þá
var andrúmsloftið allt annað en nú
í samkeppninni. Við vorum öll félag-
ar og unnum saman. Fórum saman
á staðina. Núna hugsar fólk um
ekkert annað en peninga. Þá komu
þeir í öðru sæti, fyrst var verkefnið
og að leysa það vel af hendi. Auðvit-
að þurfti maður að lifa. Ég gat
bætt það upp með vinnu fyrir jap-
önsk blöð. Én andrúmsloftið er allt
mikið breytt í þessari grein.“
Myndir frá París í 40 ár
Um sama leyti kynntist hún Pi-
erre Cardin. Viðtal sem hún átti
við hann með myndum af tískuhúsi
hans vöktu athygli. Og æ síðan
hefur hún unnið fyrir hann. Hún
skipulagði m.a. fyrstu ferð hans
með sýningar sínar til Japans, sem
vöktu athygli 1957 og tókst með
harðfylgi að koma á fyrsta leyfis-
samningnum um merkjavörur hans
við Takashimaya vöruhúsið í Tokyo.
„Pierre Cardin hefur líka hjálpað
mér mikið. Það var hann sem ýtti
úr höfn og sá í fyrra um útgáfu á
myndabókinni „Minningar frá Par-
ís, fyrr og nú“. Ég átti auðvitað
mikið af myndum frá 40 ára ferli,
frá 1950-1990. Bókinni er skipt í
tvennt. Fyrst er „Sagan í svart-
hvítu" með myndum sem grípa and-
artakið af götulífinu við Signu, í
görðunum og á götunni. Seinni hlut-
inn er helgaður portretmyndum af
þekktu listafólki Parísar. Á sjötta
og sjöunda áratugnum kynntist ég
svo mörgum þeirra sem auðguðu
menningarlífið eins og Picasso,
Dali, Cocteau, Henry Miller o.fl.,
sem ég myndaði.“
Við það má bæta að Takata hef-
ur fengið orð fyrir að ná vel per-
sónu þess sem hún myndar, án
uppstillingar. Og götumyndirnar
frá París frá mismunandi tímum
bera hennar persónulega stíl með
fínlegri glettni og virðingu fyrir
náttúrunni í stórborginni. Hún hef-
ur undanfarna áratugi átt ljós-
myndasýningar á þekktum stöðum
í París, New York og Japan. Og
myndir hennar hafa komist til varð-
veislu í Þjóðarbókhlöðunni í Frakk-
iandi og Sögusafninu í París. Þá
hefur franska stjórin heiðrað hana
með orðunni „Chevalier des Arts
et lettres“ og borgarstjóti Parísar
með Silfurorðu sinni.
Yoshi Takata sat hin rólegasta,
ekkert farin að verða óróleg þótt
hún væri að fara í boð. Þegar hún
var spurð hvort hún væri ekki þreytt
eftir daglanga bílferð - verst að
ekkert hefði sést af íslandi í aus-
andi rigningunni - kvað hún nei
við. „Birtan og loftið er svo tært,
maður skynjar það þó rigni,“ sagði
hún, fjarri því að kvarta. Spurði
bara hvort ekki væri hægt að kom-
ast til að sjá jökul, ef ekki yrði
hægt að fara í hvalaskoðun daginn
eftir. Það varð, daginn eftir komust
hún og Pierre Cardin á Mýrdalsjök-
ul í góðu veðri.
v I I D a'rsTÍTTTL
STUDENTAFAGNAÐUR
Nemendasambands Menntaskólans í Reykjavík
verður haldinn föstudaginn 31. maí á Hótel íslandi og hefst kl. 19.00.
Nýstúdentar og allir afmælisárgangar eru hvattir til þess að fjölmenna.
Miðasala verður í anddyri Hótels íslands miðvikudaginn 29. og
fimmtudaginn 30. maí kl. 16-19 báða dagana.
150 ára afmæli Menntaskólans í Reykjavík
50 ára afmæli Nemendasambands Menntaskólans í Reykjavík.
VISA
Samkvæmisklæðnaður.
Stjórnin.