Alþýðublaðið - 06.11.1933, Blaðsíða 1
MÁNUDAGiNN 6. NÓV. 1933.
XV. ÁRGANGUR. 8. TÖLUBLAÐ.
AIÞTÐDBLABID
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGEFAND;i:
alþýðuflokkurinn:
DAGBLAÐIÐ kemur út allti . irka daga kl. 3 — 4 slðdegis. Áskrittagjald kr. 2,00 á múnuði — kr. 5,00 fyrir 3 mánuði, ef greitt er fyrirfram. I lausasölu kostar blaðið 10 aura. VIKUBLAÐIÐ
kemur út á hverjum miövikudegi. Það kostar aðeins kr. 5,00 á ári. í pvi birtast allar lielstu greinar, er birtast i dagblaðinu, fréttir og vikuyfirlit. RITSTJÓRN OG AFGREIÐSLA Alþýðu-
blaösins er við Hverfisgðtu nr. 8— 10. SÍMAR:4900: afgreiðsla og auglýsingar, 4001: ritatjóm (Innlendar fréttir), 4002: ritstjóri, 4903: Vilhjálmur S. Vilhjálmsson, blaðamaður (heima)
Magnús Ásgelrsson, blaðantaöur, Framnesvegi 13, 4904: F. R. Valdemarsson, ritstjóii, (heima), 2937: Siguiöur Jóhannesson, afgreiðslu- og auglýsíngastjóri (heima), 4905: prentsmiöjan.
Haust-
ðtsalan
bjó
Marteini
Einarsspi & Co.
héfst fi dag.
ST JORN ARSKIFTI?
ÍRALDIÐ HEFIR GERT SAMSTEYPUSTJÓRNINNI TILBIOÐ UH STUÐNING ÁFRAM
ASGEIR ASGEIRSSON MIKAR
Hve lengl ætla Frannðlmarfflenii að bera ábyrgð á athðfnnm
Magnúsar Gnðmnndssonar?
Ffamsóbn feknr ákvðrÐnn fi dag
I M'ongunblaðinu í gær segir
Jón Poriáksstin frá pví, að þing-
mienn Sjáifstæðisfliokksins hafi
gert samsteyp ustjórni nni rnúver-
andi, peim Ásgeiri Ásgeirssyni,
Þorsteini Briem og Magnúsi Guð-
mundssyni, tilboð um stuðning á-
fram. Var Magnús Guðmundsson
senduir til forsætisráðlrerra með
tilboðið.
„Varð fult samkomulag um pað
innain Sjálfstæðisfl'okksins, a 3
ó ska ekki eftir stjórnai}-
skiftWm ad suo stöddu,.“
Jón Þo'rláksíson segir enin frem-
u r:
„Með samvinnu milli Sjálfstæð-
isflokksins og þiess hiuta Fram-
sóknarflokksins, sem er fráhverf-
u:r stefnu jafnaðarmanina, fæst
trygging fyrir því, að
landinu verði stjórnað
eftir istefnu sjálf stæðis-
rnanna.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn hefði
nú krafist þess, að hún (þ. e.
stjórnin) færi frá, þá er hætt við
að ýmsir hefðu skoðað það sem
uppsögn á samvinnuinni við gætn-
ari hluta Framsóknarfliokksdns, og
það hefði eflaust gert framhald
slíkTar samvinnu erfiðaria. Mér er
ant um, að Sjálfstæðisflokkurinn
sýnj ekkiert kviiklyndi í þessu.“
Jón Þorláksson er ákveðinn í
þvi að reyna fyrir hvern mun
að koma ^ saimvinnu „niiiM Sjálf-
stæðMlokksins og gætnari hluta
Framsóknar, eins og nú steindur
— pOiivgad tií sjáljstœd-
isstefnan er komin í al-
fferdan m eirihluta.“
KOSTAKJÖR.
Það má segja, að Sjálfstæðis-
fiokkurinn bjóði Ásgeiri Ásgeirs-
syni og hans fyligismöninum innan
Framsók narfiliokksin s koistak j ör!
Ásg. Ásg. á að fá að sitja við
völd mieð Magnúsi Guðmiundssyni
í vetur mieð því skilyTði, að þeir
stjórni liandinu „eftir stefnu
Sjálfstæðisfliokksins" — „þangað
til sjál'fistæðisstefnan er komin í
algerðan mjeirihliuta". Þá hefir
Ásig. Ásig. ’lokið hlútverki sínu
og verður sparkað. Orðrómur
gengur að vísu um það, að for-
ingjar Sjálfstæðisflokksins bjóði
Ásgeiri Ásgeirssyni einhver fríð-
indi að launum fyrir það, að hainn
leyfi Magnúsi Guðmundssyni að
íhanga í stjórnin'ni í vetur og fái
nokkra menn iinnan I'ramsóknar-
flokksins til þess að veita henni
stuðnáng á þessu þingi ásamt
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins.
Hafa men;n tálað um hankastjóra-
stöður og sendiherrástöður í því
samhandi, >er íhajdið þykiist þess
umikotnið að lofa þeim mönpurn,
er stuðli að því að það komist
til valda á ný.
Vieit Alþýðublaöið engar sönnur
á þeim orðrómi, en hitt er víst,
að Jón Þorláksson telur samvinnu
við nokkurn liluta Framsóknair-
flokksins óhjákvæmiilegt ski'lyrði
þess, „að sjálfstæðisistefnan kom-
ist í aigerðan mei’rihluta."
U;m það bil er aukaþingið kom
saman fréttist það, að þingmönin-
tun Sjálfstæðisfiokksins kæmi
samn um það, að flokkurinn ætti
að gera harðvítuga tihaun til að
koma samsteypustjórninni frá og
mynda sjálfur stjórn, e. t. v. með
hlutieysi eða stuðningi nokkurs
hliuta Framisóknarflokksins. Flokk-
urinn mun hafa komist að þeirri
niðurstöðu, að tii þess að hafa
niokkra v,on um að vinina kosn-
ingarnar í vor, verði hann ffð sitja
að stjórn í vetur o.g fram að
kosningum.
FYRSTA KRAFA IHALDSINS:
HREIN ÍHALDSSTJÓRN. *
Fyrsta krafa þess var því að
bola samsteypustjórninni frá og
mynda hreina íhaldsstjórn í he|nln:-
ar stað, er ætti að líta á það
sem aðalhiutverk sitt í0 wid
búa kosningar að vori.
Þessi krafa hefir míaxgoft kom-
dð framj í Morgunblaðinu í sum-
ar. Til þesis að ná þessu takmárki
átti að kjósa Jónl Þorláksson for-
seta isamieiniaðs þings með stuðn-
inigi nokkurra Framsókniaiimánina.
Síðan átti að fella samsteypu-
stjórnina með því að láta Magn-
ús Gúðmundsson segja sig úr
henni. Enda hafa bæði Sjálfstæð-
is- og Framisóknar-mienn lýst því
yfir, að sá grundvöUur er sam-
steypustjórnin var mynduð á, sé
úr sögunni.
Er samsteypustjórnin væri fah-
in, átti Jón Þorláksson, sem for-
feeti samie.naðs þlng að benda kon-
ungii á Ólaf Thors til þess aö
Frh. á 4. síðu.
MEÐFERÐ NAZISTA A PÓLITÍSKUM FÖNGUM
Noel Panter segir frá.
Ltigregliisfjéri neltar að taka 7
hlnna „settu“ mgregluþjóna
fi stððnrnar ,undir nokkrnm kringnmstæðum*
m
Víbiir samsteypnstjöroin Hermanni? Jónasspi frá ?
Á laugardaginn ritaði lögreglu-
stjóri borgarstjóra bréf viðvíkj-
andi þeim 7 mönnum, sem bæj-
arstjórnar-íhaldið hafði samþykt í
lögregiuþjónastöður án þess að
lögreglustjóri hefði mælt með
þeim sem aðalmönnum eða vará-
mönnum.
Alþýðublaðið talaði við lög-
regiustjóra í roorgun og spurði
hann um efni þ.essa bréfs.
Lögrieglustjóri skýrði svo frá:
„í bréfinu hefi ég a'ð eins skýrt
borgarstjóra frá því, að ég álíti
að setning hinna 7 m.urna í lög-
regluþjónastöður án meðmæla
minna sé ólögleg frá upphafi,
o.g m u n i é g e k k i taka v i ó
þ e .s s u m m ö n n u m í s t ö ð -
u r n a r u n dir nokkrum
k r i n gu mstæðu m.
Takið þér fieira fram. í bréfinu ?
Jú, að ví u, en bréfið mun koma
íyrir bæjarráð, og þá hlýtur það
a'ð verða opinbert.
Fleiri upplýsingar var ekki þar
að fá.
En Alþýðublaðið hefir það frá
áreiðanlegum heimiidum, að ým-
islegt markverðara sé í þessu
bréfi — og verður án efa fróðlegt
fyrir les'endur þessa blaðs að
ikynnast efni þess síðar.
Líklegt er að borgarstjóri nrnni
nú leita úrskurðar dómsmálaráð-
herra um málið, og >er ekki vafi
á að úrskurður hans ver'ður á
þá lieið, að hinir 7 lögregluþjón-
ar séu rétt settir í stöðurnar og
lögreglustjóra skylt að taka. við
þieimi í lögnegluliðið.
Neiti lögreglustjóri þá enn a'ó
taka við mönnunum í lögreglu-
liðið, mun íhaldiinu þykja nóg
ástæða komin til þess a'ð vlkja
Hermanni Jónassyni úr lögreglu-
Jstjóraiembættinu, og mun það
láta Magnús Guömundsson gera
það.
Það er ein af ástæðunum til
þess, að íhaldið vill fyrir hvern
mun láta Magnús Guðmundssoin
han,ga í dómismálaráðherraiemb-
ættinu áfram.
fhaldið vill ekki a'ð eins tvö-
falda föstu iögreglunia, í Reykja-
vi'k, fylla hania harðsnúnum í-
haldsmönnum úr fánaliöi Heim-
dalls og koma upp 100 niainna
hvítliðasveit af Siaima sauðáhú&i
að auki, það vill einnig ná aillri
IHITLER IIELDUR
■ m @9 m
KOSNINGARÆÐU
Hitler hélt í gær ræðu í sam-
bandi við kiosningarinar, sem bráð-
diega 'faita í hönd. Tuttugu þúsuind
hlýddu á mál hans í fundarsailn-
uim og 60 000 manns stóðu fyr-
ir utan og heyrðu ræðu hans úr
gjáflarhornum. Auk þess var ræð-
unni útvarpið tiil 1000 fundarstaða
yíðs vegar um landi'ð. Sag'ði hann
að kosningarnar myndu sýna, að
þýzka þjóðin væri öll á einu máli
um utanríkisstefnu stjórnariininar.
Hann lagði mikla áherziu á frið-
arhug Þjóðverja.
stjórn lögreglunnar og öMum ráð-
uni yfir henni í hendur harðsnú-
innan íha'dsmanna, s:m eru reiðu-
búnjr til að beita henini til hvers
sem er. Þess vegna er það eitt
atriði í áformúm þess, að reka
Henmianjn Jónassiön úr embætti.
En hvers vegna ieggur íhaldið
svo rnikla áherziu á lögneglu-
(málin í Reykjavík einnMtt nú?
Það er vegna þeas, að þa'ð er
j sannfæt um a'ð það nmni komast
| til valda í iliandinu, ef ekkd nú í
| vetmy þá að minsta kosti efti'r
kioisnjmgarnar í sju'mar, og þá eru
íhaldsmenin staðráðnir í því, að
; stjórna lanidiinu með lögregiu-
' valdinu í Reykjavík og 'sleppa
völdununr aidnei aftur.
( íhaldið spilar hátt spil og skal
1 tapa.
Bnezki bkðamiaðurinn Noel
Panter, siem nýliega var tdkinjn
ffastur í Þýzkalandi, ákærður um
iandráð og njósnir, ©n síðan siept
lausuim eftir kröfu brezkui stjórn-
arrnnar, og allar sakir, er naz-
istar höfðu búið til á hendur
honum, ílátnar niður falila, er nú
kominn aftur til London. Hann
hélt ræðu í ensíka útvarpiðí í gær-
kveldi, og sagði svo m. a.:
„Ægileg-asta stundin, sem ég
hefi átt í Mfi mínu, er sú, þegar
hinn þýzki fangavörður snéri lykl-
inulm á liúrðinni í faingakliefa mín-
um að kvöldi þess 23. f. m„ og
og það rann upp fyrir mér, aö
ég hafði verið sviftur frelsi minu,
Ég hafði verið tekinn fastur tveim
stunduni áður, án þess að mér
væri gefið til kynna fyrir hvaö
ég væri ákærður. Ég gerði ráö
fyrir, að það væri vegna þess, aö
ég hafói sent biaði mínu ítarlegar
og sannar fregnir, áin þess að
láta leiðást af hinum opinteru
. æsingum, eða hirða usm þær tak-
markanir, sem fréttalri'turum eru
settar af Ríkisstjórninni þýzku og
umhoðsmönnum hennar. Þar sem
mér var kunnugt um aðria bláða-
mienn, sem höfðu borið sanlnieik-
anum vitni á sama hátt og ég,
kom mér það fur'ðulega fyrir
sjónir, a'ð ég skyldi vera valinn
einn úr hópi til þess, að þola
ofsóknir og refsingar þýzkra
stjórnarvalda.
1 þrjá daga var brezka ræðis-
manninum neitað um a'ð heirn-
sækja mig, mér var neitað um
alla ilögfræðilega aðstoð, og mér
var ekki teyft að taka á móti
póstsendingum. Ég gat ekki getiö
mér þesis til, hver örlög myndu
híða mín. Ég neyddist til að sofa
í fötunuim, var ekki látinn hafa
svo mikið siem sápu -eða þurku,
; og einu hlutirnir sem mér var
; leyft að hafa á mér voru vaisa-
klútur minn, úr mitt og úrfesti,
i og dálítið af peningum. Gat ég
því keypt í fangelsisbú'ðinni nokk-
uð af matvælum, og var ég a:ð
; því leyti hetur staddur en flestir
hinna fanganna, sem urðu að lát i
sér naagja fangafæðið.
; Þegar ræðismanninum var lefks-
| ins iieyft að tala vió mig, a'ð þr:m
! dögum liðnum, tilkynti hann mér
j það, að það ætti að færa mig
; mig fyrir Ríkii'sréttinn í Leipzig,
; og ég væri ásakaður um landráð.
Eins og nú er kunnugt, var þiasai
i ákæra látin faila niöur, vegna
| þess, að hún haíði ekki við nehi
rök a'ó styðjast. Síðustu frásagair
í þýzkuni blöðum um þetta mál
eru mjög fróðlegar og eftirtok'.a-
verðar.
Frh. á 4. siðu.