Morgunblaðið - 04.06.1996, Blaðsíða 1

92 SÍÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
124. TBL. 84. ÁRG. ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Tímamótasamkomulag á ráðherrafundi Atlantshafsbandalagsins í Berlín
Þáttur Evrópu aukinn
við fögnuð Frakka
Berlín. Reuter.
Reuter
HALLDOR Asgrímsson utanríkisráðherra fylgist með Javier
Solana, framkvæmdastjóra NATO, og Herve de Charette og
Warren Christopher, utanríkisráðherrum Frakklands og Banda-
ríkjanna, faðmast á fundi utanríkisráðherra NATO í Berlin.
UTANRIKISRAÐHERRAR Atl-
antshafsbandalagsins lýstu í gær
yfir stuðningi við áform um að hlut-
ur Evrópuríkja í bandalaginu verði
aukinn. Þetta er liður í því að auð-
velda friðargæslu og aðgerðir á
vegum NATO til að bregðast við
hættuástandi og þykir boða tíma-
mót í sögu bandalagsins vegna þess
að horfið verður frá því að ein-
skorða það við varnir, eins og
reyndar hefur þegar verið gert í
Bosníu.
„Við höfum stigið stórt skref í
átt að því að móta nýtt Atlantshafs-
bandalag, sem getur tekið að sér
ný verkefni,“ sagði í yfirlýsingu
utanríkisráðherra NATO eftir fund
þeirra í Berlín í gær.
„Þetta samkomulag gerir NATO
kleift að tryggja stöðugleika um
alla Evrópu, til að bregðast með
hraði við neyðarástandi hvar sem
það kann að skapast en ekki er
hægt að sjá fyrir,“ sagði Warren
Christopher, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna.
Jacques Chirac, forseti Frakk-
lands, sagði í yfirlýsingu, sem hann
gaf út í París, að niðurstaða Berlín-
arfundarins væri mikilvæg eigi að
breyta og skipuleggja NATO með
það að Ieiðarljósi hvernig hátta beri
sjálfstæðu framlagi Evrópuríkjanna
til varnarsamstarfsins.
Frakkar hafa verið sérlega áfram
um að auka þátt Evrópu í NATO
og sagði Herve de Charette, utan-
ríkisráðherra Frakklands, að mikill
árangur hefði náðst: „Nái þessi
áætlun fram að ganga munu Frakk-
ar fylgjast með þessu nýja banda-
lagi af áhuga og lýsa sig [hér með]
reiðubúna til að taka fullan þátt í
samræmi við nýja stöðu.“
Frakkar slitu hernaðarsamstarfi
við hin Atlantshafsbandalagsríkin
árið 1966 til að mótmæla áhrifum
Bandaríkjamanna í NATO.
Svo vill til að þingmannasam-
koma Vestur-Evrópusambandsins
(VES) var haldin í París í gær og
lagði Michael Portillo, varnarmála-
ráðherra Bretlands, þar vara við
því að ofmeta mátt Evrópu og ítrek-
aði að ríki Evrópu næðu ekki langt
án liðsinnis Bandaríkjamanna.
Halldór Ásgrímsson, utanríkis-
ráðherra íslands, sagði í Berlín að
mikilvægt væri að lögð hefði verið
áhersla á tengslin yfir Atlantshafið.
„Bandalagið er að aðlagast nýj-
um tímum og hefur gert það með
undraverðum hraða að mínu mati,“
sagði Halldór. „Hitt er svo annað
mál að þá verður bandalagið dæmt
eftir þeim árangri, sem það nær,
og þá ekki síst í fyrrum Júgóslavíu."
■ Samkomulag taIið/20
Ný skoðanakönnun
í Rússlandi
Zjúganov
og Jeltsín
jafnir
Moskvu. Reuter.
BORÍS Jeltsín, forseti Rússlands,
hefur unnið upp forskot helsta and-
stæðings síns í forsetakosningunum,
Gennadís Zjúganovs, frambjóðanda
kommúnista, ef marka má skoðana-
könnun Félagsvísindastofnunar
þingræðisins, en kannanir hennar
hafa hingað til bent til þess að Zjúg-
anov væri sigurstranglegri.
Stofnunin spáir því að Jeltsín og
Zjúganov fái báðir 36% atkvæðanna
16. júní. Umbótasinnanum Grígorí
Javlínskí er spáð 10%, Alexander
Lebed, fyrrverandi hershöfðingja,
7-8% og þjóðernissinnanum Vladímír
Zhírínovskí 5-7%.
„Þetta er feikileg breyting,“ sagði
Nugzar Betanelli, forstöðumaður
stofnunarinnar. „Oflug áróðursher-
ferð forsetans er farin að bera árang-
ur og fylgi Zjúganovs hefur minnk-
að.“
Aðrar skoðanakannanir hafa bent
til þess að Jeltsín hafí náð verulegu
forskoti, en þær þykja ekki eins
áreiðanlegar og kannanir Félagsvís-
indastofnunar þingræðisins. Sam-
kvæmt tveimur könnunum, sem birt-
ar voru um helgina, er fylgi Jeltsíns
32-36% en Zjúganovs aðeins 20-24%.
■ Kveðst geta tryggt frið/18
Arafat í Oxford
Reuter
Kosningarnar í Tékklandi
Havel hlynntur
minnihlutastj órn
Færeyjar
Jafnaðar-
menn úr
sljórn
Þórshöfn. Morgunblaöið.
FÆREYSKA landstjórnin missti
meirihluta sinn á Lögþinginu í gær
er Jafnaðarmannaflokkurinn ákvað
að hætta þátttöku í stjórn Edmunds
Joensens, lögmanns.
Stjórnarsamstarfið hefur gengið
brösulega undanfarna mánuði og
mikill ágreiningur verið milli Joen-
sens og Jóhannesar Eidesgaard, fjár-
málaráðherra, er fyrir skömmu var
kjörinn formaður jafnaðarmanna.
Stjórn Joensen hafði 18 þingmenn
af 32 á bak við sig á Lögþinginu er
hún var mynduð í september 1994.
í fyrra lét einn þingmanna Verka-
mannahreyfingarinnar af stuðningi
við stjórnina og einn þingmaður
Sambandsflokksins. Eftir að jafnað-
armenn hættu stuðningi styðja ein-
ungis 11 þingmenn stjórnina.
Joensen sagði í gærkvöldi að hann
myndi kanna hvort annar flokkur
væri reiðubúinn að koma inn í stjórn-
arsamstarfið og kemur líklega ein-
ungis Fólkaflokkurinn, er hefur 6
þingmenn, til greina. Annfinn Kalls-
berg, formaður hans, vildi í gær ekki
tjá sig um þennan möguleika.
Ef ekki tekst að tryggja stjóminni
meirihluta segist Joensen ætla að
stjóma áfram með minnihlutastjóm.
Yrði það í fyrsta skipti sem minnihluta-
stjóm fer með völdin á Færeyjum.
YASSER Arafat, leiðtogi Palest-
ínumanna, átti í gær fundi með
breskum ráðamönnum og sést hér
ganga að Corpus Christie-háskó-
lanum í Oxford. Hann sagðist í gær
vona Benjamin Netanyahu, nýkjör-
inn forsætisráðlierra Israel, legði
sigjafnmikið fram um að ná og
halda friði og fyrirrennarar hans
í embætti. Sýrlendingar fordæmdu
í gær sigurræðu Netanyahus á
sunnudag og sögðu að hann kynni
að hafa eyðilagt horfurnar á friði
á milli þjóðanna.
■ Bandarikjamenn kunna/20
Prag. Reuter.
VACLAV Havel, forseti Tékklands,
kvaðst í gær telja að heppilegast
væri að sömu þrír borgaraflokkarnir
og mynduðu stjórnina, sem missti
meirihluta á þingi í kosningum um
helgina, störfuðu áfram saman. Lík-
ur þykja því nokkuð hafa vaxið á
því að Vacíav Klaus forsætisráðherra
verði áfram við völd.
Havel forseti sagði eftir fund með
leiðtogum fjögurra helstu stjórn-
málaflokkanna að frekari viðræður
myndu reynast nauðsynlegar en
hann teldi að heppilegasta lausnin
yrði sú að sömu flokkar mynduðu
áfrahi stjórn. Borgaraflokkarnir þrír,
sem verið hafa við völd frá 1992,
töpuðu naumlega meirihluta á þingi
í kosningunum á föstudag og laugar-
dag, hlutu alls 99 sæti af 200. Jafn-
aðarmenn urðu sigurvegarar kosn-
inganna auk þess sem jaðarflokkar
styrktu stöðu sína.
Milos Zeman, leiðtogi Jafnaðar-
mannaflokksins, lýsti yfir því síðdeg-
is í gær, að hann væri mótfallinn
myndun stjórnar undir forsæti Klaus
og gaf þannig skýrt til kynna að
flokkurinn hygðist ekki sætta sig við
myndun minnihlutastjórnar hans.
Havel forseti lagði á blaðamanna-
fundi í Prag-kastala áherslu á að
myndun minnihlutastjórnar sömu
flokka gæti ekki farið fram án þess
að haft yrði samráð við jafnaðar-
menn.
Líkur á að sömu flokkar hygðust
freista þess að mynda minnihluta-
stjórn þóttu fara vaxandi eftir að
Josef Lux, leiðtogi flokks kristilegra
demókrata, kom af fundi Havels og
kvaðst hlynntur þeirri skipan mála.
Sagðist hann telja að stjórnarflokk-
arnir gætu þá leitað til hluta stjórnar-
andstöðunnar til að tryggja fram-
gang tiltekinna þingmála. Frétta-
skýrendur greinir á um hvort mynd-
un minnihlutastjórnar sé raunhæfur
möguieiki en ljóst þykir að stjórnar-
myndun verði í senn erfið og tíma-
frek.
Nokkuð hefur borið á ólgu á fjár-
málamarkaði í Prag í kjölfar hins
óvænta ósigurs ríkisstjórnarflokk-
anna þriggja. Sérfræðingar em þó
sammála um að útlitið í tékkneskum
efnahagsmálum sé líkt og áður gott
þótt stöðugleiki kunni að hafa rask-
ast til skemmri tíma litið. Havel for-
seti reyndi á fundi sínum að slá á
ótta manna og sagði enga hættu á
að horfið yrði frá umbótastefnunni,
sem fylgt hefur verið í Tékklandi í
stjórnartíð Vaclavs Klaus. „Fjárfest-
ar bæði heima og erlendis geta sofið
rólegir,“ sagði forsetinn.
■ Óstöðugleiki en ekki/29