Morgunblaðið - 06.06.1996, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Land
og- leikur
't;#
irété&tsífeM&i...
• .
I

.. ■
íkk

;732á
w
* í-
mm*T~ÍF
*Á<2W4 ^7*“
SIGURBORG Stefánsdóttir: Án titils, klippimynd.
VERK eftir Robert Shay
*
„I minn-
ingu land-
nemanna
í vestrí“
BANDARÍSKI leirlistamaður-
inn Robert Shay er gestur
Gallerís Úmbru á Listahátíð
og verður opnuð sýning á
verkum hans fimmtudaginn
6. júní.
Saltbrenndar
söguskálar
„Á sýningunni verða salt-
brenndar smáar söguskálar
sem eru í anda og í minningu
þeirra sem námu land á slétt-
um Ameríku. í skálunum, inn-
an hringlaga þrívíðra ramma
þeirra leitast listamaðurinn
eftir að ná fram anda Vesturs-
ins og gæða þær lífi ævintýris
um kúreka, hesta, hornabolta
og leik. Auk þess sém skálin
er tákn um þá lífsbaráttu sem
þarf til að lifa af “, segir í kynn-
ingu.
Robert Shay hefur haldið
einkasýningar og tekið þátt í
fjölda sýninga beggja vegna
Atlantshafsins. Jafnframt hef-
ur hann starfað við kennslu-
störf og verið prófessor í lista-
háskólum, nú síðast í Indíana
í Bandaríkjunum.
Galleríið er opið þriðjudaga
til laugardaga kl. 13-18 og
sunnudaga frá kl. 14-18. Sýn-
ingunni lýkur 26. júní.
MYNPLIST
G a 11 c r í
Laugavcgur 2 0 B /
G a 11 c rí
Listakots
MÁLVERK O.FL.
Guðrún Einarsdóttir/Sigurborg
Stefánsdóttir. Gallerí Laugavegur
20B: Opið virka daga kl. 12-18 og
kl. 14-18 um helgar til 15. júní. Gall-
erí Listakots: Opið daglega kl. 10-18
nema sunnudaga kl. 14-18 til 16. júní.
ÞAÐ er ef til vili sterkastur vitn-
isburður um vaxandi áhuga lands-
manna á listum að litlum sýningar-
stöðum í Reykjavík heldur áfram
að fjölga. Þessar vikurnar ber sýn-
ingar á vegum Listahátíðar skiljan-
lega hæst í sýningarflórunni, en
einnig er vert að benda á aðrar, sem
standa yfir og er ekki síður vert
að líta inn á.
Tvær slíkar eru nú í gangi í nýj-
um sýningarsölum við Laugaveg-
inn, og er rétt að óska báðum stöð-
um góðs gengis og langra lífdaga.
Gallerí
Laugavegur 20B
Nýr sýningarstaður fyrir mynd-
list hefur nú verið opnaður undir
nafni aðsetursins, en Gallerí Lauga-
vegur 20B (gengið inn frá Klappar-
stíg) er rekið samhliða keramíkgall-
eríi Kolbrúnar Kjarval. Slík sam-
þætting hefur þegar reynst lífvæn-
ieg hjá Galleríi Umbru, svo fyrir-
myndin er fyrir hendi.
Hér er um að ræða eitt her-
bergi, sem nýtur utanaðkomandi
birtu úr tveimur áttum; á björtum
degi þarf því ekki mikið að huga
að lýsingu, þó listaverk geri auðvit-
að mismunandi kröfur þar um. Líkt
og í fleiri eldri húsum hefur verið
lagt nokkuð upp úr að halda hinu
gamla til haga, og ber staðurinn
með sér að hagkvæmni og einfald-
leiki hefur verið í fyrirrúmi við upp-
setninguna.
Guðrún Einarsdóttir listmálari
fær þann heiður að opna staðinn,
en hér sýnir hún níu myndverk, flest
unnin á þessu ári. Að þessu sinni
hefur hún gefið sýningunni yfir-
skriftina „Land“, og er í verkum
sínum sem fyrr að takast á við þá
mótun, sem á sér stað í (eða á) flet-
inum; samlíkingin við mótun lands
er nærtæk og eðlileg fyrir þau efnis-
tök, sem hún hefur tamið sér.
Bylgjandi svartur liturinn er hér
ráðandi, og er ýmist á sléttum fleti,
þannig að endurvarp birtunnar og
sjónvilla augans verða til að skapa
þeim ákveðna dýpt, eða þá að litur-
inn er byggður upp frá fletinum og
myndar bylgjandi hæðir og ása, sem
vísa til þess lands, sem hann kemur
frá. Hvít hæð, sem rís á móti áhorf-
andanum líkt og lágmynd myndar
skemmtilegt mótvægi við dökku
fletina, og er lykillinn að jafnvægi
sýningarinnar.
Listakonan hefur verið þekkt fyr-
ir að vinna eingöngu með svart eða
hvítt í verkum sínum, en undanfar-
ið hefur sú skipan aðeins tekið að
riðlast. Hér bregður einnig fyrir
rauðum lit líkt og tilvísun til þeirra
krafta sem móta allt undir niðri,
og loks er hér byggð upp mikil
fjallaborg, þar sem svartar hlíðar
og hamrabelti líða niður frá hvítum
kolli jökulhettunnar. Samlíkingin
við Herðubreið hlýtur að vera nær-
tæk, þar sem verkið gnæfir yfir
umhverfí sínu líkt og drottning íjall-
anna.
Gallerí Listakots
Listakot hefur nú starfað um nokk-
urt skeið að Laugavegi 70, og ný-
lega var gallerí opnað á efri hæð
hússins, sem tengist með beinum
hætti versluninni fyrir neðan. Hér
er að finna drjúgt rými fyrir listsýn-
ingar, sem væntanlega verður hægt
að nota með fjölbreyttum hætti.
Sigurborg Stefánsdóttir er fyrst
til að halda hér einkasýningu, og
sýnir rúmlega þrjátíu myndir sem
eru ýmist unnar með akryl á striga,
pastellitum og vaxi eða sem klippi-
myndir; allar eru þær án titils. Sig-
urborg hélt sína síðustu einkasýn-
ingu fyrir tveimur árum í Galleríi
einn einn, og líkt og áður er það
fylling flatarins í myndunum, sem
fyrst vekur athygli; myndirnar eru
þéttsetar táknum, formum, ímynd-
um af persónum o.s.frv.
Innan hverrar myndar er upp-
byggingin hins vegar markviss og
skipuleg. Viðfangsefnin virðast
stöku sinnum bera með sér ákveð-
inn boðskap (enda má víða lesa trú-
arleg tákn í verkunum), og má eink-
um vísa til fjölmargra verka sem
tengjast fuglum og fiskum sem
dæmi þessa. í öðrum tilvikum er
líkt og leikurinn ráði för, og það
er litagleðin og samspil smágerðra
forma sem vekur athygli augans.
Klippimyndirnar eru einkar
áhugaverðar hvað þetta varðar,
enda víðast blandað saman mis-
munandi tegundum af pappír og
miðabútum. Líkt og áður hefur
listakonan einnig unnið nokkrar
pastelmyndir á blaðsíður úr síma-
skrám, sem skapa þá tvöfalt mynd-
mál; þetta er þó ekki eins sterkur
hluti framsetningarinnar og var á
sýningunni fyrir tveimur árum.
Sem fyrr verða tákn í myndunum
til að hugurinn leitar skýringa, enda
eðlilegt að dýptin leiti á fremur en
yfirborðið eitt. I slíkum íjölda verka
verður þó fátt til að skera sig úr,
þannig að leikurinn virðist vera í
fyrirrúmi hjá Sigurborgu líkt og
áður, þegar öllu er á botninn hvolft.
Eiríkur Þorláksson
Sögulegt yfirlit
MYNDLISTARMAÐURINN Elle Guðmundsson.
B æj arlistamaður
Halmstadt
ÍSLENSKI listamaðurinn Elle
Guðmundsson er orðinn einn
þekktasti listamaður Halmstadt í
Sviþjóð að því er fram kemur í
viðtalsgrein sem birt er í dagblað-
inu Hallandsposten fyrr í mánuð-
inum.
Tilefni greinarinnar er sýning
sem Elle er með á verkum sínum
í Galleríi Norre Port. Þar sýnir
hann málverk, samklippsmyndir
og silkiþrykk og notar gjarnan
texta með myndunum.
Greinarhöfundur segir Elle
hafa látlaust viðhorf til listarinn-
ar, myndirnar beri með sér ástríðu
og sýningin í heild sé glaðleg.
Elle flutti frá íslandi til Svíþjóð-
ar fjögurra ára gamall. Hann er
nú 31 árs gamall og rekur tré-
smiðafyrirtæki í Halmstadt í fé-
lagi við bróður sinn og föður.
Hann er sjálfmenntaður og segist
í viðtalinu aldrei hafa komið ná-
lægt listaskóla enda trúi hann
ekki á að hægt sé að kenna mönn-
um að verða listamenn. „Þetta er
meðfætt," segir Elle.
TÓNLIST
Loftkastalinn
KAMMERTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Hildigunni
Rúnarsdóttur, Hindemith,
Penderecki, Þorkel Sigurbjörnsson
og John Speight.
Mánudagurinn 3. júní, 1996.
MODERNISMINN á sér orðið
langa sögu, sem nær allt til alda-
móta þá ótónal (atonal) tónlist kom
fram og síðar, eða um og eftir 1920,
er tólftónaskipanin var útskýrð og
loks þegar henni var smám saman
hafnað upp úr 1950 og nýtt tilraun-
tímabil hófst, þar sem allt var leyfí-
legt. Á þessum tíma hefur skólalær-
dómur nútíma-akademíunnar tekið
margvíslegum breytingum og má
segja, að leitin að einhverri sam-
ræmdri handfesti i tónfræðum og
listrænum markmiðum sé í ákaflega
óræðri stöðu og tónskáldin nú, standi
mörg hver á víðemum vafans um
allt er varðar listsköpun. Tilraunin
sjálf er hætt að vera markmið og
staðfestan telst ónothæf, vegna
ofríkis frumleikans en samt er eins
og allt standi kyrrt og að engu megi
um þoka, er leiði til ferða um hjá-
vegu þá er liggja meðfram boðaðri
leið modernismann. Margir töldu að
tölvan yrði mönnum eins konar frels-
un, en hún leysir ekki þann listræna
vanda, sem nútíminn stendur frammi
fyrir og mun manninum einum túlega
vera fært leysa sig undan þeim
álagafjötrum.
Tónleikar Camerarctica í Loft-
kastalanum sl. mánudag voru eins
konar sögulegt yfirlit um kammer-
tónlist modernismans. Þarna gat að
heyra fyrsta strengjakvartettinn
(1960) eftir Penderecki og þar er
hefðbundinni nótnaritun hafnað og
tónmyndunin orðin eins konar hljóð-
leikur. Þessi tilraun Penderecki vakti
nokkra athygli en tæpt var því trú-
að, að öll tónlist ætti að vera með
slíkum formerkjum gerð. Á undan
þessu verki var Scherzo (1934) eftir
Hindemith, samið fyrir víóiu og selló
og samkvæmt formúlunni var þar
' lögð megináherla á ómstreytur í sam-
skipan tónanna, þótt lagferlið væri
oftlega tónalt. Kvartett (1993) fyrir
klarinett og strengi eftir Penderecki
sýnir svo afturhvarfið til tónbund-
inna aðferða og þar er meðal annars
lögð áhersla á útfærslu gamalla
túlkunarfyrirbæra, sem nefnast
Notturno, Scherzo, Sernade og Absc-
hied.
íslensku verkin þrjú, Marr eftir
Hildigunni Rúnarsdóttur, Örlaga-
fugl, eftir Þorkel Sigurbjömsson og
Proud Music of the Storm, eftir John
Speight, féllu öll vel að eriendu við-
fangsefnunum. í verki Hildigunnar
má heyra sterkt afturhvarf til eldri
gilda, jafnvel miðaldagilda eins og
„cantus firmus“ og kontrapunktíst
vinnubrögð, er rekja má jafnvel til
meistara Bachs, en það voru einmitt
Stravinski og Hindemith sem upp-
götvuðu tónferliskraftinn í radd-
fleygunartækninni, nokkru sem
rómatískir höfundar höfðu hafnað,
vegna leitar sinnar að frumleikanum.
I verki Þorkels má heyra þá túlk-
unarleit er tengist sögu og er hann
þar að leita samlags við Egil Skall-
grímsson og túlka þá næturstemmn-
ingu, er Egill fastsetur Höfuðlausn
og Arjnbjörn heimsækir hann og
spyr „hvat þá liði um kvæðit“ en
Egill segir „at ekki var ort“ og bæt-
ir svo við „Hefír hér setit svala ein
við gluggann og klakat í alla nótt,
svá at ek hefi aldregi beðit ró fyrir“.
Verkið er samið fyrir klarinett og
strengi.
Lokaverk tónleikanna var Prud
Music og the Storm eftir John
Speight og var það tilþrifamesta verk
tónleikanna og á köflum mjög
skemmtileg tónsmíð en heiti verksins
er tilvintunin í kvæði eftir Walt
Whitmans, sem svipar til þess er
impressionistarnir í Frakklandi um
og eftir aldamótin notuðu ljóð og
myndverk til að gefa tónmáli sínu
inntak.
Flytjendur, sem voru Ármann
Helgason, Hallfríður Ólafsdóttir,
Hildigunnur Halldórsdóttir, Sigur-
laug Eðvaldsdóttir, Guðmundur
Kristmundsson og Sigurður Hall-
dórsson skiluðu sínu mjög vel og er
Camerarctica að verða mjög vel sam-
stilltur hópur og eiga flytjendur hver
og einn margt fallegt að gefa í vönd-
uðum vel mótuðum fiutningi.
Jón Ásgeirsson