Morgunblaðið - 07.06.1996, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 7. JÚNÍ 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Handrit Jóns Leifs afhent Handritadeild 150 ára
Veganesti til framtíðar
Á réttri
leið
ÖNNUR verðlaun í ljóðasam-
keppni Listahátíðar í Reykja-
vík 1996 komu í hlut Þórðar
Helgasonar, skálds og lektors'
við Kennaraháskóla íslands
fyrir sonnettuna Stjörnur.
Segir hann
þá niður-
stöðu ákaf-
lega
ánægjulega.
„Ég veit
ekki hvaða
þýðingu
þetta hefur
til framtíð-
arinnar en
verðlaun af
þessu tagi
skipta alltaf talsverðu máli
þar sem maður finnur að það
sem maður er að gera er á
réttri leið. Þetta er með öðrum
orðum kærkomin viðurkenn-
ing.“
Þórður er enginn nýgræð-
ingur á sviði ritlistar — hefur
meðal annars sent frá sér fjór-
ar ljóðabækur. Að sögn hans
fjalla Stjörnur um dauðann.
Ljóðið ku vera nokkurra ára
gamalt að upplagi en hefur
tekið talsverðum breytingum.
„Ég færði vinkonu minni
sem missti eiginmann sinn um
áramótin ljóðið. í tilefni ára-
mótanna notaði ég stjörnuljós-
in en færði þau upp á himin-
inn. Annars vegar notaði ég
myndina um hin forgengilegu
Stjörnuljós sem brenna upp til
agna og hins vegar myndina
um hin eilífu stjörnuljós sem
brenna stöðugt.“
Ekki náðist í Ragnar Inga
Aðalsteinsson sem hreppti
þriðju verðlaun í ljóðasam-
keppninni þar sem hann er á
ferðalagi erlendis.
„JÓN LEIFS er mesta tónskáld
Islendinga, sem hingað til hefur
lifað, og handritin að tónlist hans
því gersemar sem jafnað verður
við það dýrasta sem við nú eigum
í hirlsum okkar,“ sagði Hjálmar
H. Ragnarsson í ræðu sem hann
flutti í tilefni af því að Þorbjörg
Leifs, ekkja Jóns Leifs tónskálds,
gaf handritadeild Landsbóka-
safns handrit að öllum verkum
Jóns, þar með talin uppköst, skiss-
ur og ýmislegt annað sem tengist
tónsmíðum hans. Handritin af-
henti Þorbjörg landsbókaverði,
Einari Sigurðssyni, á mið-
vikudag en þá átti hand-
ritadeild 150 ára afmæli.
Hjálmar sagði ennfrem-
ur að handritin, sem ekki
hafa komið fyrir almenn-
ingssjónir áður, væru dýr-
mæt gjöf því tónverk Jóns
myndu verða íslendingum
veganesti til framtíðar og
stappa stálinu í fólk á erfið-
um stundum og efla með
þjóðinni trú á að hún geti
staðið á eigin fótum í hinni
alþjóðlegu menningarsam-
bræðslu. En handritin hafa
einnig mikið gildi fyrir
frekari rannsóknir á tón-
smíðum Jóns Leifs, að sögn
Hjálmars. Af handritunum
má ráða hvernig tónskáld-
ið bar sig að við vinnu sína,
í þeim má sjá breytingar, viðbæt-
ur, styttingar, útstrikanir, skír-
skotanir fram ogtil baka, allskon-
ar athugasemdir sem tengja verk-
in við persónulegt líf tónskáldsins
og síðast en ekki sist má sjá í vinn-
uskissunum hvernig frumhug-
myndir verða smám saman að
fullbúnu tónverki.
' „Fyrir mig hins vegar,“ bætti
Hjálmar við, „eins og líklega svo
marga aðra, þá liggur gildi hand-
ritanna þó fyrst og fremst í því
að þau eru hinn áþreifanlegi vitn-
isburður um lífsverk þess manns
sem samdi handa þjóð sinni mik-
ilfenglegri tónverk en aðrir
menn, en var líka sá maður sem
þjóðin hafnaði öðrum fremur og
forsmáði." í gjafabréfi Þorbjarg-
ar Leifs að handritunum segir að
handritin séu afhent Handrita-
deild til ævarandi varðveislu og
að gjöfin sé til íslensku þjóðarinn-
ar til minningar um eiginmann
sinn, Jón Leifs.
Á afmælisdagskránni fluttu
Einar Sigurðsson, landsbókavörð-
ur, og Ögmundur Helgason, for-
stöðumaður Handritadeildar, er-
indi þar sem þeir röktu sögu
deildarinnar og framtíðarhorfur.
Sagði Einar að brýnasta verkefni
deildarinnar væri að tölvuvæða
öll gögn hennar sem myndi kosta
um tíu milljónir króna, eru við-
ræður um fjármögnun þessa verk-
efnis þegar hafnar við mennta-
málaráðherra sem hefur sýnt því
áhuga.
Á dagskránni fluttu Margrét
Bóasdóttir söngkona og Helga
Ingólfsdóttir semballeikari þrjú
lög við kvæði úr Kvæðabók Olafs
Jónssonar á Söndum (1560-1627)
sem eru með nótum í uppskrift
Hjalta Þorsteinssonar í Vatnsfirði
frá árinu 1693. Einnig fluttu þær
Vertu, guð faðir, faðir minn, op.
12a nr. 1 eftir Jón Leifs. Flutning-
ur Margrétar og Helgu var af-
mælisgjöf þeirra til Handrita-
deildar en þær hafa átt mikið
samstarf við hana á síðustu árum
við að hafa upp á og flytja gömul
íslensk sönglög.
Lokkur Þóru á sýningu
Handritadeildar
í tilefni af afmælinu var opnuð
sýning á handritum í eigu Hand-
ritadeildar og eru þar ýmsir kjör-
gripir samankomnir. Þar
er fyrst að nefna elsta
brot sem varðveist hefur
úr Heimskringlu Snorra
Sturlusonar, Kringlu-
blaðið svokallaða frá um
1260 og síðan yngri hand-
rit og handritabrot fram
til 17. aldar. Þá skal
minnst á eiginhandarrit
Hallgríms Péturssonar að
Passíusálmunum frá 1661
sem ekki er aðeins einn
helsti dýrgripur safnsins
heldur og lútersks siðar
á Islandi.
Af handritum frá 19.
öldinni má helst nefna
handrit að kvæðinu
Ferðalok eftir Jónas Hall-
grímsson sem stundum
hefur verið kallað fegurst
ástarljóð á íslenska tungu. Fyrir
skömmu fannst inni í bréfi lokkur
úr hári Þóru Gunnarsdóttur, yng-
ismeyjar þeirrar sem Jónas
greiddi við Galtará sumarið 1822,
eins og segir frá í Ferðalokum.
Er lokkurinn nú í fyrsta skipti
settur á sýningu. Þarna getur
einnig að líta nótnasendingu
Sveinbjarnar Sveinbjörnssonar á
þjóðsöngnum oghandrit Hall-
dórs Laxness að Islandsklukk-
unni sem út kom árið 1943. Loks
skal nefpt handrit að tónverkinu
Heklu eftir Jón Leifs. Sýningin
stendur til 15. ágúst.
Morgunblaðið/Ásdís
ÞORBJÖRG Leifs, ekkja Jóns Leifs tón-
skálds, afhendir Einari Sigurðssyni lands-
bókaverði gjafabréf að handritum af öllum
verkum Jóns, Handritadeild Landsbókasafns
til ævarandi varðveislu.
Eiríkur Smith og Ami
Ibsen fengu viðurkenningar
Grímudansleikur
EIRÍKUR Smith listmálari og
Árna íbsen rithöfundur fengu
viðurkenningar Minningarsjóðs
um Sverri Magnússon og Ingi-
björgu Siguijónsdóttur, frum-
kvöðla að stofnun Hafnarborg-
ar, menningar- og listastofnun-
ar Hafnarfjarðar.
Formaður stjórnar Hafnar-
borgar, Ellert Borgar Þorvalds-
son afhenti viðurkenningarnar,
en viðurkenningargripir voru
unnir af Jónínu Guðnadóttur
myndlistarmanni.
Þetta er í annað sinn, sem
viðurkenningar eru veittar úr
sjóðnu, sem var stofnaður 1.
júní 1993. Markmið sjóðsins er
að veita táknræna viðurkenn-
ingu til þess eða þeirra Hafn-
firðinga sem hafa vakið verð-
skuldaða athygli á sviði lista
og menningar.
KYIKMYNPIR
Háskölabíö,
B í ö h ö 11 i n
FUGLABÚRIÐ
(„THE BIRDCAGE“) ★ ★ ★
Leikstjóri Mike Nichols. Handrits-
höfundur Elaine May, byggt á
frönsku myndinni La Cnge aux Foll-
es. Aðalleikendur Robin Williams,
Gene Hackman, Nathan Lane,
Dianne Wiest, Dan Futterman..
Bandarísk. United Artists 1996.
EIN vinsælasta myndin það sem
ef er árinu vestan hafs er þessi farsa-
kennda gamanmynd sem upphaflega
birtist í Frakklandi fyrir tæpum
tveimur áratugum. Aðalpersónumar
eru hommar tveir, Armand (Robin
Williams) og Albert (Nathan Lane),
sem búið hafa saman á þriðja áratug
og alið Val (Dan Futterman), son
Armands, upp í leiðinni. Ekki er ann-
að að sjá en þetta fjölskylduuform
hafi hentað pilti vel í flesta staði því
nú er hann kominn í giftingarhugleið-
ingar. Það er hinsvegar vandræða-
legra, að tengdapabbi tilvonandi
(Gene Hackman) er öldungadeildar-
þingmaður, ámóta siðavandur og
stjómarskráin. Karlinn á í erfiðleikum
með endurkjörið og telur það snjall-
ræði að halda með spúsu sinni
(Dianne Wiest) til fundar við vænt-
anlega „tengdarforeldra" dótturinnar.
Undirstrika íjölskyldugildin í augum
kjósenda. Hommamir eru vanir menn
í skemmtanabransanum og setja upp
mikla leiksýningu til að reyna að vilia
um fyrir þingmanninum.
Það þarf engum að leiðast yfir
þessari ágætlega lukkuðu endurgerð,
enda má segja að sé valinn maður í
hveiju rúmi. Hætt er þó við að þeir
sem bera hana saman við fyrstu
Fuglabúrs- myndina verði fyrir
nokkrum vonbrigðum. Hið farsa-
kennda og stundum allt að tragi-
kómíska efni, er eins franskt og
hugsast getur - enda þurftu hartnær
tuttugu ár að líða uns Hollywood
treysti sér í endurgerðina. Hinsvegar
létu Fransmenn því miður ekki stað-
ar numið fyrr en þeir höfðu gert
þijár myndir um þetta einstaka par
og var það tveimur of mikið. Nú er
að sjá hvað á eftir að bylja á okkur
að vestan.
Allar þessar myndir taka létt á
félags- og fjölskylduvandamálum
homma, þetta er fyrst og fremst
góðlátlegt spaug og ef einhver vill
fyrtast yfir þeim hlýju og mannlegu
tökum sem tekin eru á viðfangsefn-
inu þá verði honum að góðu. Það
hlýtur að mega draga það skoplega
fram í þeirra eðli sem annarra, en
það spurðist út um það leyti er mynd-
in var frumsýnd vestra að nokkur
kurr væri meðal samkynhneigðra
vegna þeirrar broslegu myndar sem
af þeim væri dregin. Nóg um það.
Einn af mínum uppáahaldsleik-
urum, Robin WiIIiams, stendur sig
sig ekki illa en hefur oft verið betri.
Hommagervið passar honum ekki
sem skyldi, þrátt fyir yfitvaraskegg
og útlimamýkt. Það er hinsvegar
Nathan Lane sem stelur senunni,
enda greinilega hagvanur í „drag-
hlutverkum". Hackman er skotheld-
ur sem endranær, raunar má sama
segja um Dianne Wiest þótt hún fái
ekki úr mikiu að moða. Ungmennin
eru ósköp sviplaus. Handritið og leik-
stjórnin er fagmannleg og afrakstur-
inn fislétt, meinlaus skemmtum sem
kemur vonandi öllumm í gott skap.
Sæbjörn Valdimarsson
Ég fœri öllum þeim sem sýndu mér hlýhug og
velvild á stórafmceli mínu 31. maí sl. innilegar
og hjartanlegar þakkir.
Guö blessi ykkur öll.
Matthías Geir Pálsson.
Ein myndanna á sýningunni
Úti og inni
á Stokks-
eyri
NÚ stendur yfir málverkasýning
Elfars Guðna í Gimli Stokkseyri
og _er þetta 29. einkasýning hans.
Á þessari sýningu sem bæði
er úti og inni eru myndirnar flest-
ar málaðar með olíulitum á striga.
Þær eru málaðar við suðurströnd-
ina í Þjórsárdal og í Húsafélli.
Úti eru myndirnar málaðar
með vélalakki á olíusoðið masón-
ítt og eru það fantasíur um lífs-
baráttuna.
Sýningin er opin alla daga frá
kl. 14-22 og lýkur á sunnudag.
JónAxelí
Gallerí Borg
JÓN Axel Björnsson opnar sýn-
ingu í Galleríi Borg við Ingólfs-
torg á laugardag kl. 14. Jón er
fæddur í Reykjavík 1956. Hann
sýnir nú málverk og vatnslita-
myndir sem unnar eru á þessu ári.
Við opnunina munu þeir Ómar
Einarsson og Tómas R. Einarsson
flytja nokkur lög.
Sýningin er opin virka dagá
kl. 12-18 og um helgar frá kl.
14-18. Sýningunni lýkur 23. júní.
Ólöf sýnir
í Eden
ÓLÖF Pétursdóttir heldur sína
þriðju opinberu myndlistarsýn-
ingu í Eden í Hveragerði 3.-17.
júní. Verkin sem Ólöf sýnir núna
eru frá ýmsum
tímabilum á
ferli hennar, en
þó flest gerð
1995 og 1996.
Ólöf hélt sína
fyrstu einka-
sýningu síðast-
liðið haust í
Eden.
Ólöf hefur
alla tíð fengist
við margs konar listform. Fyrir
níu árum fékk hún áhuga ávatns-
litamálun. Ólöf studaði nám við
Dunday Valley School of Art í
Dundas Ontario í Kanada 1989-
1991. Hún hefur einnig verið í
Myndlistarskólanum í Reykjavík
1992-1994 og hefur sótt nám-
skeið í Myndlistarskólanum í
Hafnarfirði, Kópavogi og í
Reykjavík.
Málverka-
sýning á
Café Oscar
SIGRÚN Jónsdóttir opnar mál-
verkasýningu á Café Oscar í
miðbæ Hafnarfjarðar sunnudag-
inn 9. júni. Þetta er hennar 15.
einkasýning.
Sigrún sýnir 24 myndir og
stendur sýningin til 31. júní.
Sem yður
þóknast
NÚ eru aðeins tvær sýningar eft-
ir í Þjóðleikhúsinu á ævintýra-
leiknum Sem yður þóknast eftir
William Shakespeare í leikstjórn
Guðjóns Pedersen.
Síðustu sýningar á Sem yður
þóknast eru 7. og 14. júní.