Morgunblaðið - 09.06.1996, Blaðsíða 4

4 E SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
HÚSIÐ OG GARÐi
- Er dýrt að vera með garð?
„Nei, ekki svo, en það getur
verið dýrt að búa hann til. Góð-
ur garðyrkjumaður sagði eitt
sinn að það kostaði jafnmikið
að búa til góðan garð við venju-
legt einbýlishús, og að kaupa
meðalstóran japanskan bíl."
- Ert þú mikið í því að horfa
inn fyrir girðinguna hjá fólki?
„Nei, allt of lítið. Ég dett í
það stundum og þá kemur oft
fyrir að ég spyr sjálfa mig, hvar
ég hafi verið undanfarin ár, því
breytingarnar eru svo ótrúlega
miklar. Það er stórkostlegt að
sjá hvað mikið er af fallegum
görðum og hvað gróskan er
mikil. Ég kem stundum í garða
sem ég skipulagði, fyrir 20-25
árum, þegar ég var að byrja
og það fer stundum um mig,
því þeir eru á kafi í gróðri, sem
ekki var hægt að sjá fyrir í upp-
hafi.
Þetta kennir manni að það
þarf að vanda gróðurvalið afar
vel og nýta þá miklu þekkingu
og reynslu sem fengist hefur á
undanförnum áratugum í rækt-
un garðagróðurs. Við eigum
góða ræktunarmenn sem eru
mjög meðvitaðir um gæði í
starfi sínu. Það er ævintýralegt
að sjá hverju sumir hafa áork-
að."
- Hvernig er kynjaskiptingin
hjá þínum viðskiptavinum?
„Konurnar hringja og koma
á námskeið og svo þegar kem-
ur að framkvæmdinni og tækni-
legri útfærslu koma þær með
karlana með sér. Annars eru
sumir karlmenn mjög áhuga-
samir um garðrækt og gera
miklar kröfur."
- Hvernig er aldursskipting-
in?
„Það er fólk á öllum aldri
sem hefur áhuga á garðrækt,
en mér finnst áhugi hinna yngri
sérstaklega áberandi. Þeir sem
eru komnir á miðjan aldur vilja
hins vegar gjarnan viðhaldsfr-
ían garð. Þetta fólk er oft með
sumarbústað eða ferðast er-
lendis og vill því ekki vera of
þundið.
Síðan er það eldra fólkið,
sem oft lendir í vandræðum,
vegna þess að við húsið er
kannski garður sem er orðinn
því ofviða og er kvöð í stað
áhugamáls. Mér finnst mjög
sorglegt að fólk skuli í sum-
um tilfellum telja sig verða
að selja húsið sitt því garð-
urinn er orðinn þeim um
megn. Að mínum dómi
er þetta ekki nauðsyn-
legt því hægt er að laga
garðinn, einfalda hann
og kaupa sér aðstoð
nokkrum sinnum á
sumri. Það má minnka
beðin, helluleggja og
svo framvegis, nota
timbur og breyta gróðr-
inum.“
- Getur þú nefnt teg-
undir af plöntum sem þú
alls ekki þolir?
„Nei," en ég vil hafa
margar tegundir, að
plönturnar fái að vaxa
frjálsar og að ekki þurfi
að tukta þær mikið til.
Ég vil mikla grósku. Það
skiptir mig engu máli
þótt gróður komi upp á
milli hellna í garðinum og
þó að vaxi fíflar í garðin-
um."
- Þannig að þú ert ekki
með reglustikuna og borð-
hnífinn á lofti?
„Nei, alls ekki, ég vil
hafa garðinn svolítið villt-
an. Hins vegar virði ég hitt
sjónarmiðið og það lítur
mjög vel út að klippa plönt-
ur til og búa til regluleg form
en það kallar líka á mikla
umhirðu. Ég reyni frekar að
lóð við nýtt hús og þurfa að
byrja á því að setja upp skjól-
veggi. Húsið ætti að hanna
þannig að það myndaði skjól
eða að einhvers konar skjól-
veggir væru hluti af arkitekt-
úrnum. Það er allt of sjaldgæft
að hugsað sé um samspilið."
- Hvernig endurspeglar
garðurinn persónuleika eða
lífsmáta fólks?
„Við getum nefnt manngerð
sem vill hafa garð en má ekki
vera að því að sinna honum.
Garðurinn verður samt að vera
í rækt og líta vel út. Þá er um
að gera að hafa hann sem ein-
faldastan.
Svo eru aðrir sem eyða mikl-
um tíma í garðinum, rækta
mikið, jafnvel lífrænt, eru með
matjurtir og tiiraunir á ýmsum
plöntum. Margir hreinlega
safna jurtum og garðurinn er
Morgunblaðifi/Árni Sæberg
GARÐURINN er ekki síðri að haustinu.
einfaldlega þeirra áhugamál.
Ég held að sá hópur sé mjög
stór.
Svo eru þeir sem eru afskap-
lega viðkvæmir fyrir því að ekki
sjáist eitt illgresisstrá; æða út
með borðhníf og skrapa milli
gangstéttarhellnanna. Aðrir
vilja hafa mosavaxnar hellur.
Þeir nýta á garðinn öðruvísi,
fyrst og fremst til ræktunar,
og eru meira að prófa sig
áfram.
Enn aðrir líta á garðinn sem
stöðutákn og leggja mikið upp
úr innkeyrslunum og til
skamms tíma voru heitu pott-
arnir allsráðandi. Nú er timbur
mjög mikið notað í stóra sól-
palla. Einnig er þetta afleiðing
þess að gróður er víða orðinn
það mikill að garðar og hverfi
eru mun skjólsælli en var og
því getur fólk verið meira úti
við. Þá npta sumir styttur,
garðálfa og alls kyns skraut úti
og maður sér oft hvernig
stíllinn innan húss teygir sig út
í garð."
- Hvernig eru tískusveifl-
urnar í plöntuvali?
„Það ræðst dálítið af tíðarf-
arinu. Maður getur sagt sér að
ef geislasópur blómstrar sér-
staklega fallega eitt árið, selst
hann upp næsta ár á eftir. Eða
hvaða tegund sem er. Fyrir
mörgum árum var brekkuvíð-
irinn allsráðandi, nú þolir hann
enginn. Svo varð gljávíðir aðal-
víðirinn, þá alaskavíðirinn og
nú er tiltekin tegund af trölla-
víði töfrajurtin.
Einu sinni var limgerði líka í
tísku og að klippa blátoppinn í
kúlu þótti ofboðslega fínt.
Þá sér maður í ýmsum bæj-
arfélögum, að ákveðnar plönt-
ur eru gegnumgangandi. Til
dæmis er hvergi jafn mikið af
limgerði úr blátoppi og fjalla-
rifsi eins og á Akureyri, sem
kannski ræðst af veðurfarinu,
eða framboði á plöntum. Gljá-
víðir vex til dæmis ilia á Akur-
eyri.
Notkun á laukum hefur líka
aukist mikið og gaman að sjá
hvað margir eru með túlípana,
páskaliljur og krókusa í þyrp-
ingum. Bæjarfélög
eru líka farin að nota
þetta mikið. Rækt-
unaráhuginn er orð-
inn svo miklu meiri,
því fólk sér að þetta
er hægt.
Flestallir bæir og
þéttbýlisstaðir eru
lausir við búfénað.
en áður fyrr var ekki
hægt að rækta með
sama hætti og nú
því kindurnar voru
sólgnar í gróðurinn.
Það erekki langt síð-
an að sauðfé gekk
um í byggð og lítið
hægt að rækta af þeim sökum.
Það er ekki lengra síðan en
1960 að fé gekk laust innan
borgarmarkanna, til dæmis í
Árbæjarhverfi."
- Er mikið um það að fólk
sé með tjarnir í görðum?
„Já, það er að aukast, sem
mér finnst mjög gaman. Það
er kominn mikið betri búnaður,
þannig að óþarft
er að
hafa
sí-
rennsl-
i. Þá eru
betra efni til
að þétta með,
gúmmí-, og
plastdúkar, eða plastker
sem auðvelt er að setja niður.
Svo er eitt sem ég vil sjá meira,
af en það eru fánastangirnar."
- Getur þú farið út í hverfis-
bundin vandamál í garðrækt-
inni?
„Það er tvennt ólíkt að vera
með garð í Fossvoginum eða
í Skerjafirði og úti á Seltjarnar-
nesi, þar sem sjávarseltan og
næðingurinn ráða ríkjum. I
sjávargarði er gott að rækta
harðgerar víðitegundir og fjöl-
ærar plöntur. Til að búa til skjól
er hægt að stafla sjávargrjóti
eða hlaða torfgarða; búa til
»Þeir
geta gert
heilmik- '
ið. Það er
hægt að
rækta
kerjum
um
i
og
að
að
sum-
hóla og
hæðir í lóð-
ina. Þá kemur þetta
um leið.“
- Hvað með litasam-
setningu í garðinum?
„Það getur verið
býsna flókið og þarf að
raða trjátegundum saman
þannig að plöntur sem
koma fyrst á vorin, séu hlið
við hlið, hvort sem það eru
laukarnir, eða lyklarnir, og
að hvað taki við af öðru. Ekki
bara hvað varðar
blómgun, heldur
hæð á plöntun-
um.
Síðan þarf
huga að því að
haustlitina
blómg-
unar-
tíminn
er bú-
inn. Mik-
ið af fjö-
lærum
plöntum er
með skrautleg
blöð og fræhylki
langt fram eftir
na
þegar
gera
nota
arblóm í
kössum og
einstaka fjöl-
æra plöntu. Það
er hægt að setja
timburhlera á sval-
ir, fallega strámottu,
bekki eða borð."
- Hvaða heilræði átt
þú handa- þeim sem
hyggja á garðfram-
kvæmdir?
„Það verður að und-
irbúa framkvæmdina vel,
skipuleggja lóðina og
gera upp hug sinn til
hvers garðurinn á að
vera. Þá er reynt að
finna pláss fyrir hvað
eina og hugsa stað-
setningu plantnanna
út frá því. Til dæmis
að setja ekki tré sem
verða mjög stór við
sólpallinn svo þau
"kyggi ekki á só-
ina og hugsan-
lega nágrannann
líka. Það verður
að búa til ein-
hvern
ramma.
Þá verður
Morgunblaðið/Árni Sæberg
AÐ SETJA plöntur rétt saman getur verið býsna flókið þvíhuga
þarf að litasamsetningu og hæð.
hausti.
Svo eru
það sí-
grænu plönt-
urnar, þar sem
þær eiga við, sem
taka við á veturnar.
Trjágreinar geta líka
verið fallegar á litinn að
vetrarlagi. Þær eru ekki
bara brúnar og gráar, heldur
rauðbrúnar, ráuðleitar eða
bara grænar. Þetta verður að
hafa í þuga. Svo eru til fjölærar
plöntur sem halda lit
lengi fram eftir hausti,
eða meira og minna
allan veturinn. Einnig
þarf að leggja áherslu
á fjölbreytileika við
innganginn í garðinn,
eða þar sem leiðin
liggur oftast, og þar
sem horft er út um
gluggann, þannig að
béðin séu ekki endi-
lega við húsveggina
heldur fjær í lóðinni.
Svo má líka benda
á að hitalampar yfir
verönd eða sólpöllum
eru allt of lítið notað-
ir, sem er miður því
með þeirra hjálp get-
ur fólk setið úti lengur
frameftir á kvöldin."
- Hvernig geta
þeir sem ekki eiga
garð en eru með sval-
ir lífgað upp á þær?
að
hugsa til
fjölbreyti-
leika í
gróðurvali, og
undirbúa
plöntun mjög
vel. Það þarf að
hafa mjög góða
gróðurmold, annars
er þetta til einskis.
Jarðvegur er mjög
misjafn en lélegasti
jarðvegur getur orðið
góður, ef maður ræktar
hann, meðal annars
með því að nýta allt líf-
rænt sem fellur til í garð-
inum og verður aftur að
mold."
Morgunblaðið/Áslaug Snorradó)
I
I
I
í
I
I
I
I
I
I