Morgunblaðið - 09.06.1996, Blaðsíða 8
8 E SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
HÚSIÐ OG GARÐURIIMN
BASIL er notað í pestó með einu péi, tveimur og þremur.
VIÐ pestó-gerð ber að fara eftir öllum kúnstarinnar reglum.
Óbein afleiðing
kvennabaráttu
EG var alinn upp við
að fara út í garð og
ná í grænt, eins og
við kölluðum það
heima. Við við
ræktuðum í raun
illgresi. Þarna var
kerfill, hvönn, skessurót og
graslaukur; eitt það fyrsta sem
kemur upp á vorin," segir Há-
kon Már Oddsson kvikmynda-
gerðarmaður, eða Manni eins
og hann er betur þekktur, og
skýtur því inn í að hvönn sé
prýðisgóð í salat, með mat, eða
sem krydd, þegar hún er ný og
ekki enn orðin römm.
Einnig sómir arfinn sér vel í
salatið, segir Manni og getur
ekki stillt sig um að bæta því
við að skessurótin, sé hin eina
sanna Maggi-súpu jurt. „Það
er sagt að helmingur súpu-
bragðsins sé af skessurót,"
segir hann.
Manni ög Helga Stefánsdótt-
irs, sem er leikmynda- og bún-
ingahönnuður, skiptast á við að
sjá um matjurtaræktina, en þau
eru bæði grænmetisætur. „Ég
hef búið erlendis, þar á meðal
á Ítalíu í mörg ár, og lærði að
meta ýmsar aðrar kryddjurtir
en við þekkjum. Það sem á vant-
ar hér er gott krydd og ýmsar
salattegundir, sem íslendingar
þekkja ekki, einkum þessar
bragðmeiri," segir Manni.
Því hafa vinirnir kippt með
sér fræjum að utan sem sáð
hefur verið í misfrjóan jarðveg,
eins og gengur. Fyrst eru fræin
forræktuð innandyra en plönt-
unum síðan komið fyrir í vermi-
reit í garðinum, þegar tekur að
vora, sem auðvitað er misjafnt
eftir árum. „Síðla vetr-
ar er hægt að byrja
að rækta baunaspírur
inni, og basil, sem
reyndar er orðið hæft
til neyslu hjá okkur
núna, en það hefur
ekki gengið vel að
rækta það utandyra
hér,“ segir hann.
Það sem sprettur
hjá þeim Helgu er
salvía, sem þrífst
ágætlega í góðu skjóli,
rósmarín og stein-
selja, sem Manni telur
ómissandi, en fyrr-
nefndar jurtir eru
grunntegundii"nar í ít-
alskri matargerð, að
hans sögn, að með-
töldu basil, hvítlauk og
óreganó, sem mest
er notað þurrkað og
því best keypt þannig.
Steinselja vex illa
innandyra
„Steinseljan er
hrikalega dýr í búðun-
um og við notum svo
mikið af henni, að ekki
er gerlegt að vera að
kaupa hana. Þegar
farið er á grænmetismarkað, til
dæmis á Ítalíu, gefur grænmet-
issalinn manni basil og stein-
selju í kaupbæti fyrir viðskiptin,
þyki honum vænt um mann.
Hérna er verið að selja nokkra
stilka á hundruð króna. Að vísu
er hægt að kaupa steinselju í
pottum núna og því hægt að
halda áfram að rækta hana
heima, sem er góð byrjun fyrir
þá sem ekki eru duglegir við að
sá. Steinselja vex hins vegar illa
inni,“ segir hann.
Þetta árið eru Helga og
Manni búin að undirbúa jarð-
veginn fyrir radísur, kartöflur,
gulrætur, kínakál, brokkólí og
radicchio rosso, sem er beiskt
á bragðið og því gott að salta
örlítið þegar á diskinn er komið.
„Á haustin er hægt að taka
ræturnar upp úr og setja í pott
í kalda og dimma geymslu til
þess að fá jólasalat. Þetta er til
dæmis hægt með cicoria kál,“
segir Manni ennfremur.
Snemma á vorin þarf að
breiða plast yfir vermireitinn til
þess að verjast næturfrosti.
„Þetta árið var hins vegar svo
hlýtt að við gátum sett reitinn
beint undir akrýl-dúk, sem hefur
þann kost að hleypa í gegn vind-
um og vatni. Einnig halda marg-
ir því fram að hann geti hækkað
hitastig um eina til tvær gráður.
Markmiðið er auðvitað að fá
uppskeru sem fyrst, helst strax
í byrjun júní. Um mitt sumar
sáum við kannski aftur. Síðan
er hægur vandinn að frysta
steinselju, rósmarín, basil og
spínat að haustinu. Það er mikil-
vægt að jurtirnar séu ferskar,
því basil, sem keypt er í búð
án moldar, skemmist eftir
nokkra daga. Annað getur mað-
ur soðið niður í alls kyns rétti,"
segir hann.
Salatúrval lítið
Helga og Manni hafa ræktað
í garðinum við Goðheima í fjögur
ár og eru með þrískiptan safn-
haug í stórum kassa, sem smið-
urinn á næstu hæð sló upp fyr-
ir. í einu hólfinu er þriggja ára
gamall áburður, en lífrænn úr-
gangur, afskurður af grænmeti
og annað sem til fellur úr garðin-
um í hinum.
Eins og áður sagði fá þau fræ-
in send frá útlöndum en Helga
segir að úrvalið hér hafi aukist
verulega frá því sem var, þótt
enn vanti salat. Síðan bætir
Manni því við að tómatflóran
megi að ósekju vera örlítið fjöl-
breyttari. „Salattómatar eru ein
tegund, síðan notar maður allt
aðra gerð í tómatsósu, sem er
meira perulaga, þær eru meira
að segja tvær. Það er allt önnur
samsetning í kjötinu og betra
væri að geta nálgast þá á haust-
in, til þess að sjóða niður. Þess-
ir íslensku eru ekki mjög góðir
í það. Núna er að vísu hægt að
kaupa græna tómata frá Kanarí-
eyjum í kippum. Þeir eru mjög
lyktsterkir og æðislegt að sjóða
þá niður. Einnig eru kirsuberja-
tómatarnir góð tilbreyting," seg-
ir Manni.
Talið berst yfir í aðra sálma
og fyrr en varir er hann tekinn
við að fræða spyrjanda um vín-
gerð. „Nú er rétti tíminn til þess
að tína fífla í vín, svona áður en
þeir blómgast. Maður tekur
f W'
í^mika
Garðurmn
Hngmyndir að skipukigi og ethísvali
fell ■
Ir-S' * -w „
h'l'll'lf'.W • •■-' /
><
StíVV
340 litmyndir
80 skýnngamyndir
Qöldi garðteikninga
m\ \ *
Bókin
um garðinn
Fyrsta íslenska bókin sem fjallar
einkum um hönnun garðsins,
fjölbreytni í skipulagi og efnisvali.
Vegleg bók. 208 síður.
Garðyrkjufélag íslands
I nikkaslígur V. Illl Rcykjuvik. simí og ínv 552 7721
Morgunblaðið/Áslaug Snorradóttir
ENGINN Genúa-búi bregður sér af bæ án basil-plöntu f farteskinu.
Manni og hluti uppskerunnar.
«
i
i
í
<
(
<
(
I
I
I
I
I