Morgunblaðið - 12.06.1996, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FORSETAKJÖR ’96
Guðrún Pétursdóttir á fundi
með starfsfólki Eimskips
íslendingar þjálfi
sáttasemjara
KOSNINGABARATTAN
fyrir forsetakjörið laugar-
daginn 29. júní er að ná
hámarki. Fimm eru í
framboði: Astþór Magnús-
son, Guðrún Agnarsdóttir,
Guðrún Pétursdóttir, Ól-
afur Ragnar Grímsson og
Pétur Kr. Hafstein. Þau
eru um þessar mundir á
ferð og flugi um landið,
heimsækja vinnustaði og halda fundi þar sem
þau kynna sig, skiptast á skoðunum við
fundargesti og svara
fyrirspurnum.
Félagsvísindastofnun
Háskóla Islands hefur gert
þjóðmálakönnun fyrir
Morgunblaðið þar sem
spurt var um viðhorf kjós-
enda til frambjóðenda og
ýmissa mála sem tengjast
kjörinu. Þar kom meðal
annars fram að fleiri kon-
ur eru óákveðnar í afstöðu sinni til forseta-
frambjóðenda en karlar.
Hvern af eftirtöldum frambjóðendum vildir þú helst fá sem næsta forseta íslands,
í forsetakosningunum í júní næstkomandi? Þeir sem sögðu veit ekki við þessari
spurningu voru spurðir áfram: En hvern telurðu líklegast að þú munir styðja?
Greint eftir kyni og aldri.
Allir
18-24
ára
25-34
ára
35-44
ára
45-59
ára
60-75
ára
Karlar Konur
Nefndu í fyrstu spurningu BjjfcfB RTiSH EiTiH KQQH RKH
Nefndu i annarri spurningu @13,9% 111,2% 116,7% §12,9% [J 18,6% f§ 15,7% {§10,7% 110,2%
Nefndu engan 16,8% ! 15,8% [J17,8% [ 117,3% [; 10,8% [@19,3% @18,2% I [18,6%
Greint eftirþví hvað menn kusu i síðustu alþingiskosningum.
Aiþýðu- Frams.- Sjálfst.- Alþýðu- Kvenna- þióðvaka
Allir flokkur flokkur flokkur bandalag listi , '
Nefndu í fyrstu sp. ■ftlkfeÉ lii'filii HrMtill Hf&KtRl
Nefndu íannarri sp. Jl3,9% @19,4% §13,0% 112,6% | 9,8% § 11,9% | 7,1% 0 28,6% §23,3% Jl 3,7%
Nefndu engan ^ i 15,5% [ 12,0% [ 18,8% 9,0% [ ] 19,0% [ 3,6% jj 4,8% (27,4% j 29,5'xj
Ekki Kusu Neita að
kosn.rétt ekki svara
Greining á ákveðni þjóðfélagshópa í afstöðu til frambjóðenda
Konur óákveðn-
ari en karlar
í ÞJÓÐMÁLAKÖNNUN Félagsvís-
indastofnunar fyrir Morgunblaðið
30. maí til 6. júní kemur fram að
fleiri konur eru óákveðnar í afstöðu
sinni til forsetaframbjóðenda en
karlar. Þátttakendur á aldrinum
18-75 ára voru spurðir hvem fram-
bjóðendanna fimm þeir vildu helst
fá sem næsta forseta íslands í for-
setakosningunum síðar í mánuðin-
um. Þeir sem ekki sögðust vita svar-
ið voru þá spurðir hvern þeir teldu
líklegast að þeir myndu styðja.
Leiddi könnunin í ljós að 73% karla
nefndu einhvern frambjóðanda í
fyrstu spurningu en 65,5% kvenna.
Þegar spurt var öðru sinni nefndu
konur frekar einhvem frambjóð-
anda, eða 16,7%, en 11,2% karla.
Þeir sem yngri eru nefndu einhvern
frambjóðenda i fyrstu spurningu,
frekar en þeir sem eldri era og virð-
ast kjósendur 25-34 ára almennt
ákveðnastir í vali sínu, að því er
fram kemur í könnuninni.
Þegar þátttakendum í könnun-
inni er skipt niður eftir stétt kemur
í ljós að stjómendur, embættis-
menn, tæknar og skrifstofufólk og
iðnaðarmenn era frekar í vafa um
val sitt í næstu forsetakosningum
en aðrar stéttir. Meðal stjómenda
og embættismanna nefndu 73,2%
einhvern frambjóðenda í fyrstu
spurningu en 4,5 í annarri, 64,1%
tækna og skrifstofufólks nefndi
frambjóðanda í fyrstu spurningu
og 14,7% í annarri og loks nefndu
68% iðnaðarmanna frambjóðanda í
fyrstu spurningu og 11,3% í ann-
arri. Ákveðnastir stétta eru sjó-
menn og bændur því 72,6% nefna
frambjóðanda í fyrstu spurningu
og 17,9% í annarri.
Kjósendur Sjálfstæðisflokks
og Kvennalista í meiri óvissu
Þá kemur í ljós þegar greint er
eftir því hveijum þátttakendur
greiddu atkvæði sitt í síðustu al-
þingiskosningum að kjósendur
Þjóðvaka og Alþýðubandalags virð-
ast síður í vafa um hvernig þeir
ætla að veija atkvæði sínu en kjós-
endur annarra flokka.
Kjósendur Sjálfstæðisflokks og
Kvennalista era hins vegar í meira
mæli en aðrir kjósendur óvissir um
hvem þeir ætla að kjósa. Af þeim
sem gefa upp hveijum þeir hyggjast
greiða atkvæði sitt nefna kjósendur
Alþýðuflokks einhvem frambjóð-
enda í spumingu tvö frekar en aðrir.
Þeir sem ekki kusu eða neita að
svara eru í mestri óvissu nú hvern-
ig þeir hyggist veija atkvæði sínu.
STARFSMENN Eimskips fengu
Guðrúnu Pétursdóttur forsetafram-
bjóðanda í heimsókn til sín í hádeginu
í gær. Guðrán kynnti meginviðhorf
sín um hlutverk forseta Islands en
lagði einnig ríka áherslu á að kynn-
ast skoðunum starfsmanna. Þeir sem
til máls tóku töldu aðspurðir engu
máli skipta hvers kyns frambjóðandi
væri, kosið væri um manngerð og
málefni frambjóðenda. Fundarmenn
voru sammála um að forsetinn ætti
að hafa frumkvæði að því að beijast
gegn alvarlegum samfélagsmeinum,
s.s. fíkniefnavandanum og vaxandi
ofbeidishneigð.
Guðrún Pétursdóttir sagði í upp-
hafi að vinnustaðafundir væru afar
mikilvægir til að geta átt tækifæri
til þess að hitta fólk augliti til auglit-
is og átt orðastað við það. Þetta
væri því mikilvægara í kosningum
til embættis forseta íslands en í al-
mennum þingkosningum þar sem
kjósa þyrfti einstakling sem fulltrúa
þjóðarinnar.
íslendingar verði
sáttasemjarar
Friðarmál hafa verið ofarlega á
baugi í kosningabaráttuniii og sagði
Guðrún á fundinum að íslendingar
ættu í þeim efnum að beina kröftum
sínum að raunhæfum verkefnum.
Hún sagði að íslendingar ættu að
fara að dæmi Norðmanna og þjálfa
sáttasemjara til starfa á alþjóðlegum
vettvangi. Með þeim hætti væru ís-
lendingar virkir þátttakendur í frið-
arbaráttunni.
Guðrún gerði samfélagsmál að
umræðuefni og kvaðst mundu beita
sér af krafti að ákveðnum málefnum
er varðaði heill samfélagsins. Dæmi
um málefni sem forseti gæti beitt
sér fyrir væri barátta gegn fíkniefn-
um og vaxandi ofbeldi í íslensku
samfélagi. Starfsmenn Eimskips
tóku undir með henni að ofbeldi í
sjónvarpi væri sterkur áhrifavaldur
á börn og leita þyrfti leiða til þess
að leiða börn og unglinga af vegi
ofbeldis.
Vægi umræðu um
synjunarvald of mikið?
Starfsmenn voru inntir eftir við-
horfum sínum til synjunarvalds for-
seta eða málskotsréttar hans sem
stundum væri kallað svo. Margir
kváðust undrast vægi þessa þáttar
í umræðum um forsetaembættið sér
í lagi fyrir þær sakir að heimild til
synjunar frumvarps hafi aldrei verið
beitt. Starfsmenn Eimskips töldu
ákvæðið þó mikilvægt, ef tillit er
tekið til viðhorfa þeirra sem tjáðu
sig. Einn þeirra taldi slíkt koma til
greina í viðkvæmum málum sem
höfða ríkt til tilfinninga fólks og
vísaði í því samhengi til þess er for-
seti írlands beitti svipaðri heimild í
heimalandi sínu í máli er varðaði
fóstureyðingar. Guðrún sagði
ákvæði um synjun frumvarpa vand-
meðfarið og sjálf væri hún fylgjandi
því að fundinn yrði farvegur í lögum
sem heimilaði þjóðaratkvæða-
greiðslu í tilteknum málum að
ákveðnum skilyrðum uppfylltum.
Guðrún sagði að frambjóðendurn-
ir fimm hefðu í megindráttum sömu
áherslur og enginn gæti kastað eign
sinni á tiltekna málaflokka, s.s. frið-
ar- eða menntamál. Munurinn fælist
aftur á móti í ólíkri nálgun að mark-
miðum sínum, m.ö.o. að hver hefði
sinn stíl. Sjálf kvaðst hún vilja
mynda óþvingað samband milli for-
seta og þjóðarinnar, næði hún kjöri.
Guðrún sagðist vilja beina kröftum
sínum að ákveðnum málefnum en
reyna jafnframt að vera opin fyrir
vilja almennings.
Morgunblaðið/Þorkell
GUÐRÚN Pétursdóttir heimsótti starfsmenn Eimskips í jgær og
spjallaði við þá um forsetaembættið og hlutverk forseta Islands.
Ölafur Ragnar Grímsson á fundi á Hótel Sögn
Forseti sitji
2-3 kjörtímabil
Morgunblaðið/Sverrir
HÚSFYLLIR var á fyrsta framboðsfundi Ólafs Ragnars í Reybja-
vík, en þar ávarpaði hann og Guðrún Katrín Þorbergdóttir eigin-
kona hans gesti og svöruðu fyrirspurnum þeirra.
FJÖLMENNT var á hverfafundi
Ólafs Ragnars Grímssonar forseta-
frambjóðanda í Súlnasal Hótel Sögu
í gærkvöldi.
Aðspurður kvaðst Ólafur Ragnar
á fundinum telja það langan tíma
fyrir forseta að sitja í sextán ár í
embætti, þó að bæði Ásgeir Ásgeirs-
son og Vigdís Finnbogadóttir hefðu
gegnt embætti svo lengi. Ekki mætti
þó gleyma því að þjóðin hefði stutt
Vigdísi til svo langrar embættissetu,
og eflaust lengur hefði vilji hennar
staðið til þess.
Sjálfur teldi hann tvö til þijú kjör-
tímabil hæfilegri tíma fyrir setu for-
seta í heimi hraðra breytinga, nyti
forseti stuðnings til þeirrar setu í
embætti í samræmi við hefð. Hann
sagði jafnframt að næði hann kjöri
til embættis forseta teldi hann
ástæðulaust að vera ávarpaður herra
Ólafur, þó að hann hefði ekki talið
mikla ástæðu að leiða hugann að
slíkum málum.
Mikilvægur málskotsréttur
Ólafur Ragnar gerði málskotsrétt
forsetaembættisins að umtalsefni og
sagði menn sjá í hendi sér hve fátæk-
leg stjórnskipun lýðræðisins væri ef
þessi réttur væri numinn á brott.
„Á hinn bóginn hef ég lagt áherslu
á að ekki er markmið í sjálfu sér
að þessum málskotsrétti forsetans
til þjóðarinnar sé beitt. Æskilegast
er að ávallt sé slíkt samræmi á milli
þingvilja og þjóðarvilja, að ekki þurfi
að koma til þess að forsetinn grípi
til þessa réttar,“ sagði hann.
Kjósa ber um ESB
„Ég vil segja það ótvírætt að ef
samþykkt verður á Alþingi frumvarp
um aðild íslands að Evrópusamband-
inu þá beri hér á íslandi, líkt og í
Svíþjóð, Finnlandi, Noregi og Dan-
mörku, að fara fram um það mál
sjálfstæð og aðgreind þjóðarat-
kvæðagreiðsla. Ég fagna því að allir
stjórnmálaflokkar í landinu hafi lýst
þeirri skoðun sinni að slík þjóðarat-
kvæðagreiðsla eigi að fara fram, en
ef gengið yrði á bak þeirra orða tel
ég tvímælalaust að forsetinn eigi á
grundvelli málskotsréttarins í stjórn-
arskránni að tryggja að þjóðin geti
á sjálfstæðan hátt greitt atkvæði
um það mál,“ sagði Olafur Ragnar.
Ólafur kvaðst aðspurður telja það
mikilvægt að forseti íslands í sam-
starfi við maka sinn legði sérstaka
alúð við ýmsa minnihlutahópa í þjóð-
félaginu sem eigi um sárt að binda,
s.s. alnæmissjúka, og að forseti
gæti t.d. beitt sér fyrir þjóðarátaki
gegn vá eiturlyfja og vímuefna, á
svipaðan hátt og frú Vigdís hafi
beitt sér fyrir gróðurvernd.