Morgunblaðið - 13.06.1996, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 1996 B 3
Landsframleiðsla á mann i OECD-ríkjum 1994
skv. jafnvirðisgildi landsframleiðslu Þúsund dollarar Sæti
0 5 10 15 20 25 30 1979
1. Lúxemborg f 3.
2. Bandaríkin 1.
3. Kúveit* I I -
4. Sviss | I 2.
5. Hong Kong* £ -
6. Sinaapore* | I -
7. Japan 17.
8. Kanada 4.
9. Noregur [T 16.
10. Danmörk | I 9.
11. Belgía 12.
12. Austurríki Q 10.
13. Þýskaland [~ 14.
14. Frakkland I 5.
15. Ástralía 11.
16. ÍSLAND | T- - 7.
17. Ítalía I I 15.
18. Bretland 13.
19. Holland I ! 8.
20. Svíþióð | I 6.
■ Hong Kong, Kúveit og Singapore eru ekki OECD-ríki. I
Samanburður The Economist á lands-
framleiðslu ýmissa ríkja 1979-94
Níu sæta fall
hjá Islandi
Stefnum hraðbyri aftur í 1. deild að
mati forstjóra Þjóðhagsstofnunar
ÍSLAND hefur hrapað úr 7. sæti
árið 1979 í það 16. árið 1994
samkvæmt töflu sem breska tíma-
ritið The Economist birtir í síð-
asta tölublaði um þróun lands-
framleiðslu nokkurra helstu iðn-
ríkja innan og utan OECD á þessu
tímabili. Luxemborg er komið í
efsta sætið úr því þriðja 1979 en
Bandaríkin hafa vikið úr því efsta
í annað sætið nú 1994.
í tímaritinu eru auk OECD-
ríkjanna tilgreind þrjú ríki utan
samtakanna, þ.e. Kuwait sem er
í 3 sæti á listanum nú, Hong
Kong í því fimmta og Singapore
í því sjötta, en tölur um samsvar-
andi stöðu þeirra á listanum 1979
eru ekki fyrirliggjandi.
Sveiflur á 25 árum
Að sögn Þórðar Friðjónssonar,
forstjóra Þjóðhagsstofnunar,
herma síðustu tölur frá OECD um
árið 1994 að ísland hafi verið í
11. sæti meðal OECD-ríkja hvað
varðar landsframleiðslu á mann
samkvæmt svokölluðu jafnvirðis-
gildi (Purchase Power Parity) —
og á milli Þýskalands og Frakk-
lands. Á því ári hafi hins vegar
landsframleiðslan hér á landi vax-
ið 3,4% yfir meðaltali ríkja innan
OECD og um 7,6% yfír meðtali
ESB-ríkjanna.
Þóður segir að þegar litið sé
yfir síðustu 25 ár megi almennt
segja að íslendingum hafi farnast
allvel í samanburði milli OECD-
landanna á mælikvarða lands-
framleiðlu á mann. Á hinn bóginn
hafi jafnan verið nokkrar sveiflur
innan tímabilsins. í kringum 1970
hafi ísland til að mynda verið í
kringum 20. sætið innan OECD
en landsframleiðslan síðan vaxið
hratt á áttunda áratugnum og
eins um tíma á þeim níunda en
frá 1988-94 hafi verið á brattann
að sækja og ísland hrapaði á þess-
um lista landsframleiðslunnar á
mann um 4-5 sæti.
Betri tíð
Nú sér Þórður fram á betri
tíma, því að kaupmáttur hér á
landi 1995 og 96 er að aukast á
tvöföldum hraða meðaltalsins inn-
an OECD og horfur vænlegar
áfram svo lengi sem menn þora
að spá um efnahag þjóðarinnar
fram í tímann. „Ég held að það
sé engin spurning að við stefnum
hraðbyri í 1. deild á ný,“ segir
Þórður.
Flokkur Kohls vill
hafa, lengur opið
Berlín. Reuter.
FLOKKUR kristilegra demókrata
í Þýzkalandi hefur samþykkt að
verzlunum verði leyft að hafa
lengur opið sex daga vikunnar.
Á fundi þingmanna CDU/CSU
var samþykkt með miklum meiri-
hluta að leyfa verzlunum að hafa
opið til kl. 8 e.h. frá mánudögum
til föstudags í stað kl. 6 nú og
samþykkt var með hreinum meiri-
hluta að lengja afgreiðslutíma á
laugardögum til kl. 4 e.h. frá 2
e.h.
Aðeins örfáum verzlunum er
leyft að hafa opið á sunnudögum,
en samþykkt var að afnema lög
frá 1915 sem banna bökurum að
vinna á sunnudögum og almenn-
um frídögum. „Þeir sem vilja selja
brauð á sunnudögum verða ekki
lengur neyddir til að reka einnig
bensínstöð," sagði Wolfgang
Scháuble þingflokksformaður.
Þýzkum verziunum er lokað
6.30, en 8.30 á fimmtudögum.
Lokað er 2 e.h. á laugardögum
nema fyrsta laugardag í mánuði
þegar opið er til 4 e.h. sumarmán-
uðina og 6 e.h. vetrarmánuðina.
Q-hlutfallið og
hlutbréfamarkaðurinn
BENDIR Q-hlutfallið til að endalokin
séu í nánd hvað varðar uppganginn
á bandarískum hlutafjármarkaði? er
nýverið spurt í The Intemational
Herald Tribune. Áætlað er að Q-hlut-
fallið fyrir árið 1995 sé 1,7 þar í
landi en hefur að jafnaði verið um
0,7. Þessar vangaveltur Bandaríkja-
manna vekja einnig upp spurningar
um íslenska hlutabréfamarkaðinn,
en Q-hlutfallið hér á landi mælist
einnig 1,7 um þessar mundir.
Hagfræðingar þurfa ekki að
spyrja hvað Q-hlutfaliið er, en höf-
undur þess er James Tobin, hagfræð-
ingur við Yale-háskóla, og fyrir það
hlaut hann Nóbelsverðlaunin á sínum
tíma. Q-hlutfallið er í sem stystu
máli hlutfallið á milli markaðsvirðis
fyrirtækis og innra virðis þess, það
er að segja kostnaðarins við að
byggja það upp frá grunni.
Um þetta hlutfall eru til góðar
heimildir í Bandaríkjunum allt frá
lokum síðari heimsstyijaldar þegar
seðlabankinn þar í landi tók að fylgj-
ast með því frá ári til árs. Til jafnað-
ar hafa hlutabréf og verðbréf selst
fyrir 30% minna verð en það kost-
aði að byggja viðkomandi fyrirtæki
upp.
Bandarísk hlutabréf stórlega
ofmetin?
Nú hafa heldur betur orðið enda-
skipti á hlutunum því verðbréfín selj-
ast á 70% meira en nemur innra virði
fyrirtækjanna. Það á sér engin for-
dæmi og sumir sérfræðingar telja,
að það sé til marks um, að bréfin
séu stórlega ofmetin.
Breski hagfræðingurinn Andrew
Smithers segir, að hér skakki þremur
billjónum dollara (trilljónum á banda-
ríska vísu) en vill hins vegar engu
spá um það hvenær blaðran muni
springa.
Ýmsir aðrir hagfræðingar taka
undir með Smithers en benda þó á,
að Q-hlutfallið taki ekki tillit til
einkaumboða og vörumerkja, sem
kunni að vera verðmeiri nú en áður
var. Sem dæmi má nefna, að hægt
væri að endurgera Coca-Cola með
öllu tilheyrandi en ekki er víst að
dæmið gengi upp ef ekki væri hægj;
að nota vörumerkið sjálft.
í kenningu sinni segir Tobin
reyndar, að hagnaður af fjárfesting-
um hafi tilhneigingu til að jafnast
út þegar til lengdar lætur og verða
það, sem kalla má eðlilegur. Er
ástæðan sú, að mikill hagnaður ýtir
undir auknar fjárfestingar og þar
með aukna samkeppni, sem aftur
dregur úr hagnaðinum.
Hugsast getur líka, að innra virði
eða uppbyggingarkostnaður fyrir-
tækja sé vanmetinn og benda má á,
að þótt mörg fyrirtæki selji hlutabréf
á almennum markaði, sé líka algengt
að þau kaupi þau sjálf, sem þau
myndu ekki gera ef þau teldu þau
stórlega ofmetin.
Von er á tölum um Q-hlutfallið í
Bandaríkjunum á síðasta ári, 1995,
og er því spáð, að það verði um 1,70.
Ef þetta hlutfall færi niður í það,
sem það hefur verið til jafnaðar,
0,70, myndi Dow Jones-verðbréfa-
vísitalan lækka um 60%. Smithers
hefur reiknað út hvert Q-hlutfallið
var á þriðja áratugnum, fyrir krepp-
una miklu, og niðurstaðan er, að
það sé nú verulega hærra en það
var árið 1929.
Samanburður á milli landa
varasamur
Hér á landi á hlutabréfamarkaður
sér ekki ýkja langa sögu og því vart
hægt að tala um sögulegt gildi á
Q-hlutfallinu. Hins vegar vekur það
athygli að Q-hlutfall fyrirtækja á
Verðbréfaþingi íslands er nú 1,7, eða
hið sama og veldur Bandaríkjamönn-
um svo miklum áhyggjum.
Sigurður B. Stefánsson, fram-
kvæmdastjóri Verðbréfamarkaðar
íslandsbanka, segir hins vegar að
hæpið sé að líta aðeins á einn mæli-
kvarða í þessu samhengi því hann
segi aðeins takmarkaðan hluta sög-
unnar, auk þess sem samanburður á
milli landa sé varasamur.
„Til dæmis er Q-hlutfallið mjög
misjafnt á milli atvinnugreina. Ef við
tökum t.d. þekkingarfyrirtæki þar
sem þekking starfsmanna er mikill
hluti af eignum, en er þó alls ekki
skráð í efnahagsreikning. Annað og
ekki síðra dæmi eru íslensku sjávar-
útvegsfyrirtækin, sem eru með tals-
vert vægi í íslensku vísitölunni. Þar
er kvótinn ekki skráður í reikninga
nema að mjög litlu leyti og skipin
eru ekki færð á tryggingarverð-
mæti. Ef leiðrétt er fyrir þessu, lækk-
ar Q-hlutfallið þar um helming eða
rneira," segir Sigurður.
Hann segir að ef efnahagsreikn-
ingur fyrirtækja á borð við Granda
sé metinn með þessum hætti lækki
Q-hlutfall fyrirtækisins úr um 2,7 í
0,8 - 0,9. Endurmetið eigið fé sé
um þrefalt bókfært eigið fé fyrirtæk-
isins og muni þar mestu um mat á
markaðsvirði kvóta.
Europe Tax-free á íslandi
þakkar frábærar viðtökur
fyrstu dagana.
Nú hafa orðið tímamót í ferðamannaverslun á Islandi
með tilkomu Europe Tax-free Shopping sem sér um endurgreiðslur virðisaukaskatts
af vörukaupum erlendra ferðamanna.
Europe Tax-free Shopping er útbreiddasta endurgreiðslukerfið í veröldinni,
með um 150 þúsund verslanir í 23 löndum
sem bjóða erlendum viðskiptavinum sínum þessa þjónustu.
Nú geta íslenskar verslanir aukið ferðamannaverslun með því að bjóða endurgreiðslur
á einfaldan og öruggan hátt hjá Landsbanka íslands
sem er endurgreiðsluaðilinn hér á landi.
Verslanir greiða ekkert árgjald, ekkertfyrir endnrgreiðsluávísanir, ekkertfyrir breklinga
og annað stuðningsefni (nema útifána) og ekkertfyrir þjálfún starfifólks.
Skráningargjald er 5000- krónur oggreiðist einu sinni.
Skráningartilboð: Allar skráningar sem berast fyrir 1. ágúst eru ókeypis.
Europe Tax-ffee á íslandi hf.
Kaplahrauni 15, 220 Hafnarfjörður, fax 555-2823, sími 555-2833