Morgunblaðið - 13.06.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 1996 B 7
VIÐSKIPTI
Erlíf
eftír vottun ?
Gæðastjórnun
Virkt gæðakerfi og sú rekstrarhagræðing
sem af því leiðir er meðal mikilvægustu at-
riða í að tryggja stöðu fyrirtækja í harðn-
andi samkeppni, segir Oddur Eiríksson
UMRÆÐA um gæðastjórnun er
áberandi í þjóðfélaginu í dag og
hefur aukist mikið á undanförnum
árum. Stjórnendur fyrirtækja hafa
í auknum mæli skynjað þá mögu-
leika, sem gæðastjórnun gefur til
að ná fram aukinni hagræðingu í
rekstri. Virkt gæðakerfi og sú
rekstrarhagræðing sem af því leið-
ir er meðal mikil-
vægustu atriða í
að tryggja stöðu
fyrirtækja í
harðnandi sam-
keppni.
Svonefndir
ISO 9000 staðlar
(International
Standardization
Organization)
voru fyrst gefnir út árið 1987 og
fyrstu fyrirtækin fengu gæðakerfi
sín vottuð sama ár. Til að fá gæða-
kerfi vottuð skv. ISO 9000 stöðl-
unum þurfa fyrirtæki að skrifa
gæðahandbók, þar sem starfsemi
fyrirtækisins og gæðakerfi þess
er lýst. Einnig verður að taka til
umfjöllunar ákveðin atriði, sem
staðallinn krefst að fjallað sé um.
Síðan er fenginn þriðji aðili (vott-
unarstofa) til að votta að gæða-
kerfið sé uppbyggt eftir kröfum
staðalsins og þarf fyrirtækið að
sanna að unnið sé skv. lýsingu
gæðakerfisins.
Fyrsta íslenska fyrirtækið fékk
gæðakerfi sitt vottað árið 1992.
Þeim hefur síðan farið hægt fjölg-
andi og eru þegar þetta er skrifað
orðin 15 talsins og nokkur á leið-
inni. Víða erlendis hefur þessi þró-
un leitt af sér ákveðna keðjuverk-
un, þar sem vottuð fyrirtæki gera
þá kröfu til birgja sinna að þeirra
gæðakerfi sé líka vottað. Því hafa
sum fyrirtæki farið af stað af ótta
við að verða beitt tæknilegum við-
skiptahindrunum. Flest þeirra
hafa hins vegar komist að því eft-
ir að vottun var fengin, að árang-
urinn, sem næst í starfsemi fýrir-
tækisins, réttlætti ákvörðunina um
að fá vottunarstimpilinn burtséð
frá samkeppnislegum ávinningi
Eftirlit skoðunarstofa
Eitt af því sem einkennir ISO
staðlana og greinir þá frá öðru
KLM telur tengsl
BA-American
rökrétt
Amstcrdam. Reuter.
KLM flugfélagið hefur kallað frétt-
ina um bandalag British Airways
og American Airlines „rökrétt skref
í sameiningu flugfélaga í heimin-
um.“
Vangaveltur hafa verið uppi um
hugsanlega tengingu KLM og Brit-
ish Airways í tvö ár af því að vitað
er að hollenzka félagið leitar að
öflugum, evrópskum samstarfsaðila.
Samkomulag um sameiginlega
farmiða American og BA þarf ekki
að koma í veg fyrir að KLM gangi
síðar í þríhliða bandalag að sögn
sérfræðings hollenzka bankans
Mees Pierson.
GÆÐASTJÓRNUNARFELAG ISLANDS
gæðastarfi er eftirlitsþáttur vott-
unarstofu. Hann byggist á skipu-
lögðum heimsóknum fulltrúa stof-
unnar, ítarlegri skoðun á gæða-
handbókinni og samanburði við
verklag í fyrirtækinu og kröfur
ISO staðlanna. Finnist frávik,
verður að lagfæra þau, að öðrum
kosti fellur vottun gæðakerfisins
úr gildi og' það
er nokkuð sem
ekkert vottað
fyrirtæki getur
hugsað sér. Tals-
verð vinna liggur
að baki því að
skrifa og fá
gæðakerfi vottað
og stórum
áfanga er náð
þegar vottun er fengin. Þá hefur
gjarnan skapast áhugi á gæða-
stjórnun í fyrirtækinu og mikil-
vægt er að viðhalda þeim áhuga.
Fyrstu misserin fer tíminn aðal-
lega í að festa í sessi innra eftirlit
kerfisins sjálfs, sérstaklega innri
gæðaúttektir og úrbætur, sem eru
eins konar hornsteinar kerfisins.
Áhuga starfsmanna
viðhaldið
Hætta er á að viðhald kerfisins
verði of vanabundið er fram líða
stundir. Þá er mikilvægt að brydda
upp á nýjungum til að viðhalda
áhuga manna. Því var það að hóp-
ur „vottaðra“ fyrirtækja kom sam-
an haustið 1994 undir yfirskrift-
inni: „Er líf eftir vottun?" Þessi
hópur, sem kallar sig ISO hóp til
aðgreiningar frá öðrum faghópum,
sem starfa innan Gæðastjórnunar-
félags íslands (GSFÍ), hefur síðan
komið reglulega saman og fjallað
um sameiginleg áhugamál, sem
varða rekstur ISO kerfisins og
kynna nýjungar, sem gætu nýst
til að viðhalda áhuganum og enn
frekari þróunar í gæðastarfinu.
Sem dæmi um atriði, sem tekin
hafa verið til umfjöllunar og eru
ofarlega í huga meðlima ISO-
hópsins, má nefna tölvuvæðingu
ISO kerfisins, og tengingu þess
við önnur kerfi eins og HACCP
kerfið (GÁMES) Einnig hefur ver-
ið rætt um tengingu við umhverf-
isstaðlana ISO 14000. Þá má
nefna umfjöllun um
atriði í staðlinum er
lúta að menntun og
þjálfun, sem og leiðir
til að nýta sem best
úrbætur og niðurstöð-
ur innri gæðaúttekta
til frekari þróunar
gæðakerfisins og til
umbótastarfs í fyr-
irtækinu.
Lífið eftir vottun
Athyglisverð nýj-
ung, sem fyrirtækjum
býðst að nota er
sjálfsmat, sem GSFÍ
hefur þróað og kallast
Innskyggnir-sjálfsmat. Stjórnend-
ur geta t.d. valið hóp starfs-
manna, sem nota síðan spurningar
Innskyggnis til að vega og meta
hvernig fyrirtækið stendur sig í
ákveðnum þáttum og greina þann-
ig styrkleika og veikleika fyrirtæk-
isins. Einnig má nefna umræður
Oddur
Eiríksson
um atriði eins og
möguleika ISO 9000
kerfisins að sameina
og einfalda eftirlits-
þætti stofnana, sem
t.d. annast hollustu-
vernd, vinnueftirlit, og
eldvarnaeftirlit.
Eins og getið er hér
að framan hafa nú um
15 fyrirtæki á íslandi
fengið gæðakerfi sín
vottuð. Ekki má skilja
skrif mín svo að fyrir-
tæki, sem hvorki eru
vottuð né stefna á
vottun, sinni ekki
gæðamálum. Hér að
ofan hefur HACCP kerfið verið
nefnt, sem mörg íslensk fyrirtæki
vinna eftir. Þá hafa mörg íslensk
fyrirtæki unnið eftir hugmynda-
fræði altækrar gæðastjórnun
(ATG - TQM - total quality
management) í starfsemi sinni.
ATG er ekki vottuð af þriðja að-
ila, en byggir sérstaklega á hóp-
vinnu, kerfisskipulagi og ákveð-
inni aðferðafræði.
Óhætt er að segja að mörg ís-
lensk fyrirtæki hafi náð athyglis-
verðum árangri á undanförnum
árum hvernig svo sem nálgun
þeirra á gæðastjórnun hefur verið.
Mörg fyrirtæki, sem ákveða að
hefja formlega gæðastjórnun og
gæðaumbætur, standa frammi
fyrir því að velja milli ATG og ISO
9000. Báðar aðferðirnar hafa skil-
að fyrirtækjum miklum árangri.
Það er áhugavert fyrir vottuð fyr-
irtæki að skoða þann möguleika
að nýta sér aðferðir ATG í því
umbótastarfi, sem verður til í ISO
9000 kerfinu og fyrir ATG fyrir-
tæki að nýta sér árangurinn af
gæðastarfínu til að fá gæðakerfi
sitt vottað skv. ISO 9000.
Höfundur er gæðastjóri Plast-
prents og formaður ISO-hóps
GSFÍ.

Nýgengiog gjaldþrot fyrirtækja 1985 - 1995

Uaí 199« Fét«g*vt»lritt«»lofnun Hóskófj Itbrndc
*** Ou*o
Hvað fór úrskeiðis ?
Umbrotatímabil í íslensku atvinnulífi - 3.000 fyrirtæki
gjaldþrota og 7.700 ný hlutafélög stofnuö.
Út er komin könnun Félagsvísindastofnunar H.í. á vegum Aflvaka hf.
um gjaldþrot og nýgengi fyrirtækja á árunum 1985 til 1995.
Könnunin fæst á skrifstofu félagsins fyrir kr. 3.700 eintakið.
Niðurstöðumar dýpka skilning á þessu mikla umbrotatímabili og auka
þekkingu á orsökum og afleiðingum vandans.
JL
AFLVAKII
Pósthússtræti 9, pósthólf34, 121 Reykjavík
Sími: 551-6600 Fax: 551-6606
* LN * i
Samkeppnish,
t Langur lánstími
'!Þ Stuttur afgreiðslutími
f i „ t
IÐN L ANASJOÐUR
ÁRMÚLA 13 a »155 REYKJAVÍK-SÍMI 588 6400
o
F-