Morgunblaðið - 14.06.1996, Page 18
18 FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Gistináttatalning Hagstofunnar
Almennur innflutningur jókst um 19% á fyrsta ársþriðjungi
Viðdvöl ferða-
manna lengdist
HEILDARFJÖLDI gistinátta er-
lendra og innlendra gesta á hótel-
um, gistiheimilum og tjaldsvæðum
var alls 1.267 þúsund á síðasta
ári, samkvæmt upplýsingum Hag-
stofu íslands. Þetta er um 13%
aukning frá árinu 1994, en þar af
fjölgaði gistinóttum erlendra gesta
um 14,2% og gistinóttum innlendra
gesta um 11,6%.
Að sögn Magnúsar Oddssonar
ferðamálastjóra fjöigaði erlendum
ferðamönnum um nálægt 6% á milli
ára, þannig að svo virðist sem með-
aldvalartími hafi lengst verulega á
milli ára. Þá sýna tölurnar að
áframhaldandi aukning hefur orðið
á ferðalögum íslendinga um eigið
land.
Um 38% gistinátta voru á höfuð-
borgarsvæðinu en 62% á lands-
byggðinni árið 1995. Hlutur lands-
byggðarinnar hefur aukist, sam-
kvæmt þessu, því árið áður voru
hlutföllin 40%/60%. Þegar aðeins
er litið til gistinátta erlendra gesta
á árinu kemur í ljós að þær skipt-
ast nánast jafnt á milli höfuðborg-
arsvæðisins og landsbyggðarinnar.
Uppbyggingin virðist þróast í
öfuga átt við markaðinn
Magnús bendir hins vegar á að
ákveðnar vísbendingar sé að sjá í
tölum Hagstofunnar um tilfærslu í
vafi ferðamanna á gististöðum, þar
sem um 5% samdráttur sé á milli
ára í notkun tjaldsvæða, en aukning
í allri annarri tegund gistingar. Það
gefi vísbendingu um að fólk sæki
meira í aukin þægindi. „Þarafleið-
andi hljótum við að hafa ákveðnar
áhyggjur af því að hlutfallslega
meiri fjölgun hefur orðið á gistiher-
bergjum án baðs við uppbyggingu
á gistirými á undanförnum árum,
þannig að meirihluti gistirýmis á
Islandi árið 1995 er án baðs. Upp-
byggingin virðist því hafa þróast í
öfuga átt við það sem er að gerast
á markaðnum, sem sækir stöðugt
í aukin þægindi," segir hann.
Þá segir Magnús að ekki sé
hægt að segja að náðst hafi ásætt-
anlegur árangur í aukningu gisti-
nótta utan háannatímans, þrátt
fyrir að tekist hafi að fjölga gestum
verulega að vetri til. Þrátt fyrir
verulega fjölgun gistinátta hafi
hlutdeild háannatímans af heild-
inni haldist svipuð. Þetta geti leitt
til þess að fjárfest sé í gistirými
sem nýtist einungis yfir háanna-
tímann, en það leiði aftur til lægri
heildarnýtingar. Það sé ennfremur
umhugsunarefni að sáralítil aukn-
ing hafi orðið á gistinóttum utan
háannatímans á landsbygginni
milli áranna 1994 og 1995, þegar
á heildina er litið.
VÖRUSKIPTIN
VIÐ ÚTLÖNDX s:
Verðmæti vöruút- og innfiutnings
jan,- apríl 1995 og 1996 1995 1996
(fob virði í milljónum króna) jan.-aprfl jan.-apríl
%
breyting á
föstu gengi*
Útflutningur alls (fob) 38.070,3 42.089,7 10,4
Sjávarafurðir 27.368,4 32.957,0 20,3
Ál 3.924,8 4.408,2 12,2
Kísiljárn 761,3 953,4 25,1
Skip og flugvélar 2.185,7 127,1
Annað 3.830,1 3.644,0 -5,0
Innflutningur alls (fob) 30.153,2 36.461,4 20,8
Sérstakar fjárfestingarvörur 396,1 1.585,2
Skip 376,4 1.486,6
Flugvélar 75,4
Landsvirkjun 19,7 23,2
Til stóriðju 2.015,7 1.893,5 -6,2
íslenska álfélagið 1.805,1 1.717,3 -5,0
íslenska járnblendifélagið 210,6 176,2 -16,4
Almennur innflutningur 27.741,4 32.982,7 18,8
Olía 2.097,9 2.355,8 12,2
Alm. innflutningur án olíu 25.643,5 30.626,9 19,3
Matvörur og drykkjarvörur 2.931,4 3.549,2 21,0
Fólksbílar 1.273,2 1.915,5 50,3
Aðrar neysluvörur 6.349,2 7.326,1 15,3
Annað 15.089,7 17.836,1 18,1
Vöruskiptajöfnuður 7.917,1 5.628,3
Án viðskipta íslenska álfélagsins 5.797,4 2.937,4
Án viðskipta Islenska álfélagsins,
íslenska járnblendifélagsins
og sérstakrar fjárfestingarvöru 3.457,1 3.618,3
* Miðað er við meðalgengi á vöruviðskiptavog; á þann mælikvarða var meðalverð erlends gjaldeyris 0,2%
lægra í janúar-april 1996 en á sama tíma árið áður. Heimild: HAGSTOFAISLANDS
Vöruskiptin
hagstæð um
5,6 milljarða
FLUTTAR voru út vörur fyrir 42,1
milljarð króna en inn fyrir 36,5
milljarða fob. fyrstu fjóra mánuði
ársins. Afgangur var því á vöruvið-
skiptunum við útlönd sem nam 5,6
milljörðum, en á sama tíma árið
áður voru þau hagstæð um 7,9 millj-
arða á föstu gengi.
Fyrstu fjóra mánuði var verð-
mæti vöruútflutningsins 10% meira
á föstu gengi en á sama tíma árið
áður. Sjávarafurðir voru 78% alls
útflutningsins og var verðmæti
þeirra 20% meira en í fyrra. Þá jókst
verðmæti útflutts áls um 12% og
verðmæti kísiljárns um 25%.
Heildarverðmæti vöruinnflutn-
ingsins fyrstu fjóra mánuði ársins
var 21% meira á föstu gengi en á
sama tíma árið áður. Innflutningur
sérstakrar fjárfestingarvöru (skip,
flugvélar, Landsvirkjun), innflutn-
ingur til stóriðju og olíuinnflutning-
ur er jafnan mjög breytilegur frá
einu tímabili til annars. Að þessum
liðum frátöldum reynist annar vöru-
innflutningur hafa orðið 19% meiri
á föstu gengi. Þar af jókst innflutn-
ingur á matvöru og drykkjarvöru
um 21%, fólksbílainnflutningur
jókst um 50%.
I apríi sl. voru fluttar út vörur
fyrir 9,7 milljarða kr. og inn fyrir
9,3 milljarða fob. Vöruskiptin í apríl
voru því hagstæð um 400 milljónir
en í apríl 1995 voru þau hagstæð
um 1,9 milljarða á föstu gengi.
Stóraukin sala á
landbúnaðartækjum
FLESTIR innflytjendur landbúnað-
artækja segja söluna hafa stórauk-
ist það sem er af árinu sé miðað
við sama tíma í fyrra. Um sé að
ræða allt að helmingsaukningu frá
fyrra ári. Þetta er rakið til óvenju-
góðs árferðis sem hefur í för með
sér að sláttur hefst mun fyrr í ár en
í venjulegu ári.
Gunnar V. Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Véla og þjónstu, seg-
ir að salan á öllum gerðum landbún-
aðartækja hafi aukist. „Við höfum
nýlega gengið frá samningi við
Búnaðarsamband Suðurlands um
sölu á 50 sláttuvélum. Salan á Case
dráttarvélum hefur aukist um allt
að helming á milli ára og hafa bet-
ur útbúnu vélarnar selst best.“
Að sögn Gunnars er ein af nýju
landbúnaðarvélunum sem Vélar og
þjónusta flytja inn, stórbaggabindi-
vél frá Krone auk tölvustýrðrar
rúllupökkunarvélar frá Mac Hale.
Magnús Ingþórsson, fram-
kvæmdastjóri Globus-Vélavers,
segir að nýja New Holland dráttar-
vélin hafa slegið í gegn hjá þeim
og sala á dráttarvélum hafi aukist
mikið á milli ára. „Vel útbúnar
dráttarvélar frá New Holland eru
þær dráttarvélar sem hafa tekið
mikinn sölukipp. Segja má að sala
á öllum gerðum búvéla sem við flytj-
um inn hafi stóraukist. Allt frá
mjaltavélum til stærstu dráttarvéla.
Veltan í landbúnaðartækjum hefur
aukist um rúmlega 50% fyrstu 5
mánuði ársins sé miðað við sama
tíma í fyrra.“
Við höfum ekki orðið varir við
stórbreytingar í sölu þetta árið segir
Jóhannes Guðmundsson, sölustjóri í
vélasöludeild Ingvars Helgasonar.
„Líkt og undanfarin ár hafa frönsku
heyvinnuvélamar frá Kuhn selst
best ásamt rúllibindi- og pökkunar-
vélunum frá Claas og Kvemeland.“
NÝÚTSKRIFAÐIR vátryggingamiðlarar ásamt prófanefnd og
fulltrúa Endurmenntunarstofnunar HÍ.
V átryggingamiðlar-
ar útskrifaðir
Hraður vöxtur engin
trygging fyrir velgengni
HRAÐUR vöxtur fyrirtækis er engin
trygging fyrir velgengni, heldur get-
ur þvert á móti reynst vera banabiti
þess, að því er fram kemur í skýrslu
Félagsvísindastofnunar um nýgengi
og gjaldþrot fyrirtækja. Þar kemur
fram að um 44% stjórnenda fyrir-
tækja sem komist höfðu í þrot
nefndu of hraðan vöxt sem vanda-
mál og töldu að ef hann hefði verið
hægari hefði afkoman hugsanlega
orðið betri en raun bar vitni.
„Þetta er í samræmi við niður-
stöður erlendra rannsókna sem
gerðar hafa verið á þessu sviði,“
segir Stefán Ólafsson, umsjónar-
maður skýrslunnar. „Meginástæðan
fyrir því að þetta skapar vandræði
er að þetta setur allar áætlanir og
skipulag sem menn hafa byrjað með
úr skorðum. Þetta tengist líka þeim
vandamálum sem fylgja því að
stjórnun í fyrirtækjum, og þá sér-
staklega minni fyrirtækjum, virðist
vera mjög lausleg og áætlanagerð
mjög lítið stunduð. Þar sem að
áætlanir eru gerðar ná þær til mjög
skamms tíma eða skemur en til 6
mánaða, fyrir utan það að í mörgum
tilfellum eru alls engar áætlanir
gerðar.“
Hann segir að þetta kunni að
vera arfleifð starfshátta sem menn
hafi leiðst út í á tímum óðaverðbólgu
þegar áætlanagerð var mjög erfið.
„Við sjáum annað dæmi þessa I því
að fyrirtækjum sem orðið hafa gjald-
þrota hefur gengið illa að innheimta
reikninga. Þetta sést bæði á svörum
stjórnendanna og rannsóknir á árs-
reikningum sýna að gjaldþrota fyrir-
tæki áttu mun meira af útistandandi
kröfum en þau fyrirtæki sem lifðu
af.“
Stefán segir það athyglisvert í
þessu samhengi að fjöldi stjórnenda
þeirra fyrirtækja sem orðið hafi
gjaldþrota hafi kvartað yfír miklum
önnum utan fyrirtækisins. „Senni-
lega er hægt að bæta reksturinn
mjög mikið með því að bæta undir-
búning og auka þekkingu.
Þá þarf að veita svona fyrirtækj-
um ráðgjöf og er athyglisvert að líta
til þess fyrirkomulags sem er í
Bandaríkjunum þar sem stjórnendur
geta leitað til svokallaðra „better
business bureaucracies“ eftir aðstoð.
Þetta er ekki hvað síst mikilvægt
fyrir smáfyrirtæki."
Stefán bendir á að ekki hafi reynst
mikill munur á framleiðslukostnaði
og verðlagningu vöru og ýmsum
öðrum þáttum hjá þeim fyrirtækjum
sem hafi lifað af og hinum sem orð-
ið hafa gjaldþrota. Það sem einna
helst virðist skilja þessi fyrirtæki að
sé að sala hafi orðið mun minni hjá
gjaldþrota fyrirtækjunum en áætlað
hafí verið, sem bendi til þess að
stjórnendur þeirra hafí vanmetið
samkeppni stórlega.
ENDURMENNTUNARSTOFNUN
Háskóla íslands útskrifaði 22. maí
sl. 9 vátryggingamiðlara. í frétt frá
Endurmenntunarstofnun HÍ segir að
vátryggingamiðlun sé ný starfsgrein
hér á landi. Vátryggingamiðlari veiti
einstaklingum og öðrum upplýsingar,
faglega aðstoð og ráðgjöf við að koma
á vátryggingasamningum milli vá-
tryggingataka og vátryggingafélaga.
Faglegri hlið námsins er stýrt af
JAPANSKA fyrirtækjasamsteypan
Matsushita hermir að tap á síðasta
fjárhagsári hafi numið 56.87 millj-
örðum jena eða 531 milljón dollara
vegna sölu á meirihluta í bandaríska
kvikmyndafyrirtækinu MCA Inc.
Matsushita Electric Industrial Co,
framleiðandi Panasonic, National og
Technics, bókaði nettóhagnað upp á
90.49 milljarða jena fjárhagsárið
1994/95.
Matsushita segir tapið stafa af
hræringum á gjaldeyrismörkuðum
frá því samsteypan eignaðist MCA í
prófnefnd vátryggingamiðlara, sem
er nefnd á vegum viðskiptaráðuneyt-
isins. Formaður nefndarinnar er
Dögg Pálsdóttir, hæstaréttarlögmað-
ur, aðrir nefndarmenn eru Bjarni
Þórðarson, forstjóri, og Rúnar Guð-
mundsson, skrifstofustjóri. End-
urmenntunarstofnun HÍ sá um fram-
kvæmd námsins sem tekur 200 klst.
og er skilyrði þess að fá starfsleyfi
sem miðlari vátrygginga.
desember 1990 og þar til 80% hlutur
samsteypunnar var seldur Seagram
í Kanada í júní í fyrra.
Tap samsteypunnar stafaði ein-
göngu af þessu eina tapi upp á 164.2
milljarða jena (1.53 milljarða doll-
ara), sem varð vegna breytinga á
erlendri gengisskráningu, sagði for-
stjóri Matsushita, Motoi Matsuda, á
blaðamannafundi.
Matsushita spáir nettóhagnaði
upp á 115 milljarða jena (1.07 millj-
arða dollara) á fjárhagsári því sem
lýkur 31. marz 1997.
Matsushita Electric með
tap vegna sölu MCA
Osaka, Japan.