Morgunblaðið - 14.06.1996, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR • FORSETAKJÖR
Forsetakosn-
ingar frá sjónar-
hóli landnema
LOKSINS eftir öll
þessi ár fæ ég að upp-
lifa þá skemmtun að
fylgjast með alvöru-
baráttu fyrir forseta-
kosningar hér á landi.
Þótt ég sé ekki orðinn
íslenskur ríkisborgari
þykist ég fylgjast vel
með, enda er mér, fyr-
ir mína hönd og fjöl-
skyldu minnar, alls
ekki sama hvernig fer.
Mér finnst satt að
segja frábært að ein-
staklingar sem eiga
hreint enga möguleika
á að ná kosningu eða
er jafnvel alveg sama hvernig fer,
geti galvaskir tekið þátt í forvals-
bröltinu og baðað sig í fjölmiðla-
ljósinu. Þetta er auðvitað óhemju
lýðræðislegt og sannar mér eina
ferðina enn eftir 14 ára dvöl á ís-
landi að hér ertjáningarfrelsi hvers
einstaklings tekið mjög alvarlega.
Sömuleiðis er ánægjulegt til þess
að vita að forseti lýðveldisins,
fremsti fulltrúi þess, sendiherra
siðgæðis og tákn þjóðareiningar
skuli kosinn beinni kosningu en
ekki valinn af forstokkuðum póli-
tíkusum með annarlegar hvatir.
Það er vissulega heillandi að
fylgjast með framlagi fólks í fjöl-
miðlum um hina ýmsu frambjóð-
endur. Þetta er enn eitt dæmið um
það að hvergi annars staðar -
a.m.k. að því er ég best þekki -
er hægt að tjá hug sinn jafnfijáls-
lega, hvergi er hægt að fá jafn-
greiða útrás fyrir lofgjörðir jafnt
sem svívirðingar. Svona lúxus
bætir upp ýmislegt annað sem
kann að skorta hér á norðurhjara.
Skoðun mín á forsetaslagnum
byggir ekki á persónu-
legum tengslum eða
kunningsskap við
frambjóðendurna og
er ég þannig ólíkur
flestum íslendingum.
Ég byggi því skoðun
mína aðeins á nokk-
urra ára yfisýn, um-
sögnum annarra hér
og þar og auðvitað
rótgróinni sannfær-
ingu minni um hvað
er, eða öllu heldur
hvað eigi að vera rétt
og hvað sé beinlínis
rangt.
Mér finnst t.d. af-
skaplega ankannalegt að einn
frambjóðenda skuli komast upp
með að framreiða sjálfan sig sem
einhvers konar nýjan Messías, frið-
flytjanda sem líkir sjálfum sér við
nokkra mestu merkismenn aldar
okkar. Maður dauðskammast sín
við hliðina á honum og spyr sig
hversvegna í ósköpunum maður
hafi sjálfur ekki sent leikföng til
Sarajevo eða rabbað við Bill Clin-
ton um frið á jörðu. En eitthvað
er kannski gruggugt í pokahorn-
inu. Enginn maður með fullu viti
eyðir svona miklum peningum í
kynningarherferð sem er dæmd til
þess að misheppnast. Friður verður
seint tryggður með auglýsinga-
sprelli og uppákomum, og sama
má segja um forsetastólinn í elsta
lýðveldi heims.
Ég þekki lítið til Guðrúnanna
tveggja og Péturs, enda hafa þau
lítið verið í sviðsljósinu. Þetta virð-
ist mér allt afskaplega huggulegt
fólk, vel menntað, duglegt og hæft
í sinni vinnu, opinskátt og aðgengi-
legt og ekki síst heiðarlegt og blátt
Heinz Joachim
Fischer
Húsbréf
Innlausnarverð
húsbréfa í
4. flokki 1992
4. flokki 1994
2. flokki 1995
Innlausnardagur 15. júní 1996.
4. flokkur 1992: Nafnverð: Innlausnarverð:
5.000.000 kr. 6.611.929 kr.
1.000.000 kr. 1.322.386 kr.
100.000 kr. 132.239 kr.
10.000 kr. 13.224 kr.
4. flokkur 1994: Nafnverð: Innlausnarverð:
5.000.000 kr. 5.615.932 kr.
1.000.000 kr. 1.123.186 kr.
100.000 kr. 112.319 kr.
10.000 kr. 11.232 kr.
2. flokkur 1995: Nafnverð: Innlausnarverð:
5.000.000 kr. 5.383.578 kr.
1.000.000 kr. 1.076.716 kr.
g 100.000 kr. 107.672 kr.
1 10.000 kr. 10.767 kr.
Innlausnarstaður: Veðdeild Landsbanka íslands
Suðurlandsbraut 24.
C&D HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEILD • SUOURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVÍK • SÍMI 569 690C
áfram og laust við alla tækifæris-
mennsku. Mér býður svo hugur að
hvert og eitt þeirra gæti orðið
mesti sómaforseti, en því miður
virðast þau öll þrjú vera að beijast
um atkvæði sama hóps kjósenda
og púkka þannig undir þann
fimmta.
í Grimms-ævintýrinu um kiðling-
ana sjö étur Ijóti úlfurinn krít til
þess að mýkja röddina og plata
saklausa kiðlingana. Mér sýnist til-
brigði um þetta ævintýri vera aftur
gengið þessa dagana. Ég óttast
mest að endirinn gæti orðið heldur
nöturlegri en í ævintýraheiminum.
Orð og æði forustusauðsins í for-
setakapphlaupinu eru svo gjörólík
dáðum hans í gegnum árin að
maður á bágt með að trúa því að
hér sé á ferðinni sami maðurinn.
En ég ætla ekki að fara út í neinn
sparðatíning. Það er margbúið að
gera og virðist litlu breyta. Sumir
trúa því að það þjóni einhveijum
tilgangi að rifja upp sögur um trú-
leysi (sumt fólk fínnur trúna á dán-
arbeðinu, aðrir fínna frelsarann í
miðjum forsetaslagnum) eða aðrar
álíka sögusagnir sem kunna að
vera sannar. Sjálfur held ég að allt
þetta efli frekar manninn í sessi,
því að uppruni þessa undirróðurs
er yfirleitt auðrakinn, hvort heldur
sem hann er persónulegur eða póli-
tískur. Kjósendur era engir asnar.
Það sem skiptir máli er ekki
hvort frambjóðandi hefur áður gert
vel við vini sína, tekið óvinsælar
pólitískar ákvarðanir eða vantar
útgeislun, eða hvað þetta heitir nú
allt saman.
Ef ég hefði kosningarétt myndi
ég velja mér frambjóðanda sem
talar ekki með „klofinni tungu“,
eins og indíánarnir segja, fram-
bjóðanda sem er sjálfum sér sam-
kvæmur, frambjóðanda sem er
ekki óhreinlyndur og tækifæris-
sinnaður, frambjóðanda sem getur
talað af einlægni, sannfæringu og
hreinskilni um málefni er varða
land og þjóð og, síðast en ekki síst,
frambjóðanda sem byggir á því
siðgæði og heilindum sem þarf til
að geta talist verðugur fulltrúi
þjóðarinnar allrar og orðið samein-
ingartákn hennar.
HEINZ JOACHIM FISCHER,
Reykjavík.
Höfundur er
stjórnmálafræðingur,
hagfræðingur og býr á Islandi.
Farandsendi-
herrann Vigdís
Finnbogadóttir?
ALLSÉRSTÆÐ um-
ræða um forsetaemb-
ættið á sér nú stað og
virðist af einhveijum
ástæðum beint fyrst og
fremst gegn Ólafi
Ragnari Grímssyni.
Ólafur Ragnar hefur
verið ófeiminn við að
benda á erlend tengsl
sín og ýmsa aðstoð sem
hann hefur veitt ís-
lenskum fyrirtækjum á
erlendri grund. Hann
hefur lýst þvi yfir að
nýta beri forsetaemb-
ættið til að liðka fyrir
útflutningi og koma á
tengslum erlendis og hann muni —
verði hann kosinn — beita sér sér-
staklega í þessu efni. Þetta hefur
verið uppnefnt „farandsendiherra"
og reynt að gera lítið úr á allan
máta. Pétur Kr. Hafstein hefur sér-
staklega gagnrýnt þetta og sagt að
skyldur forseta lægju inn á við gagn-
vart þjóðinni og að upphefð forseta
geti ekki komið erlendis að, heldur
verði þar að byggja á sambandi þjóð-
ar og forseta. Guðrún Pétursdóttir
hefur með svipuðum hætti gagnrýnt
Ólaf Ragnar; forsetaembættið væri
ekki viðskiptaskrifstofa.
Þessi umræða er þess mun furðu-
legri þegar ár Vigdísar Finnboga-
dóttur í embætti eru borin saman
við fyrirrennara hennar í embætti.
Stærsta breytingin á forsetaembætt-
inu í tíð Vigdísar eru stóraukin er-
lend samskipti og bein aðstoð for-
setaembættisins til að liðka fyrir við-
skiptum á erlendri grund. Útflutn-
ingsverðlaun forseta Islands eru auð-
vitað engin tilviljun, heldur eru þau
táknræn fyrir þessa nýju áherslu.
Þegar þessi verðlaun voru á dögun-
um veitt í síðasta sinn af Vigdísi
Finnbogadóttur, sáu frammámenn í
íslensku atvinnulífi sérstaka ástæðu
til að þakka Vigdísi fyrir þá aðstoð
— og þann mikla skilning — sem hún
hefði veitt íslenskum útflutningi í
gegnum tiðina.
A sínum sextán árum í embætti
hefur Vigdís sinnt erlendum sam-
skiptum í meira mæli
en allir fyrirrennarar
hennar samanlagt.
Þessi staðreynd vill
gleymast í umræðunni.
Þetta starf Vigdísar
hefur borið ríkulegan
árangur og sá hluti af
hennar starfi sem lands-
menn eru einna stoltast-
ir af. Engum hefur dott-
ið í hug að kalla Vigdísi
farandsendiherra vegna
þessa, eða brigsla um
að hún sé með þessu
ekki að sinna sambandi
sínu við þjóðina. Réttast
væri því að fella niður
innihaldslausa umræðu um farands-
endiherra á forsetastóli; mér finnst
það satt best að segja óvirðing við
Vigdísi Finnbogadóttur.
Þessi breyting á hlutverki forsetans
er varla háð persónulegum duttlung-
um Vigdísar, heldur er hér um að
ræða aðlögun embættisins að breytt-
um heimi þar sem alþjóðleg sam-
skipti á öllum sviðum skipta sífellt
meira máli. Vigdís hefur á sinn per-
sónulega hátt lagað embættið að
þessum nýju tímum; næsti forseti
verður að taka við þessu hlutverki
og þróa áfram það góða starf sem
Vigdís hefur lagt grunnin að. Klukk-
unni verður ekki snúið við í þessu efni.
Alþjóðleg samskipti eru því eitt-
hvert mikilvægasta hlutverk forseta
íslands í nútímanum. Að halda öðru
fram er heimóttarskapur. Ólafur
Ragnar Grímsson hefur eðlilega lagt
áherslu á getu sína, þekkingu og
reynslu til að sinna þessu hlutverki
með sóma. Hér Jiggur óumdeilanlega
helsti styrkur Ólafs Ragnars. Aðrir
frambjóðendur ættu frekar að reyna
sannfæra þjóðina um getu sína í þessu
efni, heldur en að gera lítið úr erlend-
um samskiptum forseta íslands. Því
þar eru þeir sannarlega á hálum ís.
BIRGIR HERMANNSSON,
Þingholtsstræti 7,
Reykjavík.
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
Birgir Hermannsson
ÍSLENSKI FJÁRSJÓÐURINN H F.
AÐALFUNDUR
Verður haldiiiu föstudaginn 14. júní 1996, kl. 16:15
að Suðurlandsbraut 24, 5. hæð
Dagskrá:
1. Skýrsla stjórnar.
2. Staðfesting ársreiknings 1995.
3. Ákvörðun um þóknun til stjórnarmanna.
4. Ákvörðun um hvernig farið skuli með hagnaó/tap félagsins
á liðnu reikningsári.
5. Tillaga um heimild til stjórnar um kaup á eigin bréfum félagsins.
6. Kosning stjórnar félagsins skv. 21. grein samþykkta.
7. Kosning endurskoðenda félagsins skv. 28. grein samþykkta.
8. Erindi: „Reynsla íslenskra sjávarafurða aferlendum verkefnum"
Guðbrandur Sigurðsson, framkvæmdastjóri Þróunarsviðs Í.S.
Reykjavík, 7. júní 1996
Stjórn Islenska íjársjóðsins hf.
y LANDSBRÉF HF.
hí - hfn
Suðurlandsbraut 24, 108 Reykjavík, sími 588 9200, bréfasími 588 8598.
LÖGGILT VERÐBRÉFAFYRIRTÆKI, AÐILI AB VERÐBRÉFAÞINGIÍSLANDS.