Morgunblaðið - 16.06.1996, Síða 2

<3 IQAJHMUO^OM
MORGUNBLAÐIÐ
SUMARFRÍ Á ÍSLANDI
B ö 9861 IMÖL .91 ÍIUOAÍIUMVÍU
2 D SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ 1996
VIÐ húsgaflinn á Neðrabæ fyrsta sumarið á Höfða-
strönd,árið 1974. Halla situr lengst til vinstri,
svo Asthildur mamma og Margrét systir.
NEÐRIBÆR á Höfðaströnd eftir andlitsupplyftingu.
Kamarinn til hægri er ekki marga ára gamall. Aður
var þar engin slík þægindi að hafa.
UNNIÐ við húsið. Á þakinu er sonurinn Guðjón
Helgason og á pallinum Ragnar B.Gestsson,
tengdasonur Ásthildar.
ÞAÐ ER töluvert fyrirtæki fyrir
barnmarga fjölskyldu úr Breiðholti
að taka sig upp á hverju sumri og
flytja alla leið vestur á firði, nánar
tiltekið á Höfðaströnd sunnan Jökul-
fjarða. Vegalengdin er töluverð og
samgöngur ekki til að bæta úr, þó
þær hafi nú skánað á síðari árum.
Þetta hefur þó ekki hindrað Ásthildi
Gunnarsdóttur í að dvelja þar sumar-
langt undanfarna áratugi. Bömin
hafa hins vegar komið og farið, eða
öllu heldur, þau vom þama þar til
freistingar höfuðborgarinnar urðu
unglingunum of sterkar. Nú koma
þau með eigin böm til Höfðastrand-
ar á sumrin, kunna aftur að meta
staðinn þegar þau em sjálf komin
með fjölskyldur.
„Ég var tíu ára þegar mamma fór
þangað fyrst með okkur,“ segir
Halla Unnur Helgadóttir, viðskipta-
fræðingur hjá Búnaðarbanka ís-
lands, ein fimm bama Ásthildar.
„Þegar ég varð sextán ára fór ég
að vera heima á sumrin og síðan
hef ég bara farið einu sinni vestur,
í stutta ferð árið 1991.“
Nú á að bæta úr því í sumar. í
byijun júlí ætlar Halla með fjöl-
skyldu sinni vestur á Höfðaströnd
til fundar við mömmu sína, systkini
og þeirra fjölskyldur. „Ég hlakka
mikið til, enda hef ég saknað staðar-
ins. Hins vegar er það ekkert ein-
falt mál að fara þangað með börn
og bú og ég dáist að mömmu fyrir
að hafa haft kraft til þess að koma
okkur öllum þangað á sínum tíma.“
Börn og bú segir Halla því hún á
tvö lítil böm; Sverri Geir fjögurra
ára og Elínu Rósu tveggja í sumar,
Guðlaugsböm. Og bú þarf að taka
með sér að miklu leyti því Höfða-
strönd ber með sér að hafa verið og
vera eyðibýli, að minnsta kosti
stærstan hluta árs. Þar er lítið að
hafa sem ekki er tekið með, nema
hrikalega náttúrufegurð, kyrrð og
ró, sem hver maður yrði ríkur af,
gæti hann selt á flöskum.
Endurnærð á sál og líkama
Neðribær á Höfðaströnd er ættar-
setrið. Þar var síðasti ábúandinn
Grímur Finnbogason, ömmubróðir
Ásthildar. Hann var bamlaus og
þegar hann féll frá erfðu systkini
hans bæinn. „Mamma var sumar-
stúlka á Neðribæ og hefur alla tíð
síðan verið algjörlega heilluð af
staðnum. Hún hefur farið þangað á
hverju einasta sumri frá árinu 1974,
ekki sleppt úr ári. Stundum ein, al-
gjörlega einangruð í nokkrar vikur,
en það truflar hana ekkert. Henni
líður svo vel þama og kemur til
baka endumærð á sál og líkama.
Svo hafa elstu bamabömin verið
þama hjá henni stundum síðustu
árin.“
Halla segir húsið hafa verið að
hruni komið þegar Ásthildur fór að
venja komur sínar þangað á sumrin
með bömin. „Það var gat á gaflinum
Höfðaströndin
kallar á sumrin
Þau eru sterk böndin sem toga fjölskylduna úr Breiðholti vestur á Jökulfirði á hverju
sumri. Hanna Katrín Fridriksen spjallaði við Höllu Unni Helgadóttir um sumarfrí
á eyöibýli ó Höfðaströnd; í fortíð, nútíð og framtíð.
þar sem kindur
gengu út og inn. Það
var ekki rafmagn og
engin vatnslögn og
það eru ekki nema
nokkur ár síðan það
var settur þama
kamar. Nú er komin
lítil rafstöð, vatns-
lögn og vatnssalerni
og húsið hefur verið
gert töluvert upp.
Við emm líka komin
í stellingar fyrir frek-
ari framkvæmdir.
Fjölskyldurnar
leggja ákveðna fjár-
hæð fyrir mánaðar-
lega inná bók og
þeim peningum á að
veija í endurbætur á
húsinu."
Það er Guðjón,
bróðir Höllu, sem hvað greinilegast
hefur erft áhugann á Höfðaströnd
og dvelur þar oft með fjölskyldu
sinni. Hann er nú að vinna í því að
gera upp gamla fjósið á bænum og
svo stendur til að byggja á milli fjóss
og húss.
Eigendur fleiri húsa í sveitinni
sunnan Jökulfjarða, fylgja fordæmi
Ásthildar og bama. Verið er að dytta
að mörgum þeirra og ekki ólíklegt
ára fresti því það er
svo ótrúleg upplifun
að vera þarna í kyrrð-
inni. Þetta er svo af-
skekkt að það er
varla hægt að ná
„gömlu gufunni."
Maður tekur sjálfan
sig svo algjörlega úr
sambandi að eftir
nokkra daga er til-
finningin • fyrir dög-
unum alveg horfin,
hvað þá klukkunni."
En ferðalagið er
langt og strangt.
Töluverð vegalengd
er á Isafjörð og svo
þarf að koma sér
þaðan og yfir á
Höfðaströnd. „Það er
engin áætlun. Stund-
um á Fagranesið leið
þangað með ferðamenn, en oftast
þarf að leigja bát. Þetta er klukku-
tíma sigling með „Sómabátum", en
hún tekur helmingi lengri tíma með
gömlu trillunum. Svo þarf maður
bara að semja um að láta sækja sig
á ákveðnum degi og þarmeð er sam-
bandið við umheiminn meira og
minna rofið.“
Stóraukinn ferðamannastraumur
yfír á Jökulfírði undanfarin ár hefur
HALLA Unnur Helgadóttir með börnunum sínum tveimur;
Sverri Geir og Elínu Rósu Guðlaugsbörnum.
að þama verði í framtíðinni paradís
sumarhúsaeigenda.
Fjarlægdin helllar og hlndrar
Stendur til að fara að venja kom-
ur sínar þangað aftur á sumrin? ÖIl
sumur?
„Því miður gengur það ekki upp,
þetta er allt of langt ferðalag til
þess. Ég sé fyrir mér að það væri
gaman að koma þangað á nokkurra
I.ómmúpur
Staðareyrar
Hornstrandir
Sveitin
Staðarhlíð
Kjósanies
Staðarheiði
Höföaströnd
Flæðar-t^
eyri Ci
Tíflagdfur J/-
Hráfna-A
kletfar \
1*0 ) \
/276' v
Hestur
Dynjandix.
Miðmunda-
Sveitin
Nónhögg
Glátua
hins vegar gert að verkum að
mannaferðir em mun tíðari en áður;
hestaferðir, skipulagðar gönguferðir
og svo ferðir fólks sem er þarna á
eigin vegum. Það segir Halla bæði
gott og vont. „Sjarminn fólst að
miklu leyti í einangmninni, en þetta
er enn sem komið er að minnsta
kosti ekki það mikið að það trafli.
Svo er náttúrulega ákveðið öryggi í
því að vita þarna af mannaferðum."
Það er líka kominn sími á Höfða-
strönd, farsími reyndar, sem Ásthild-
ur tók í fyrsta skipti með sér þangað
í fyrrasumar eftir að hafa dvalið þar
sambandslaus í tuttugu sumur.
G-mjólk og mjólkurduft
Þeir sem dvelja á Höfðaströnd
geta ekki búist við nýju brauði og
nýrri mjólk daglega. Kex, G-mjólk
og mjólkurduft er nær Iagi. Þar er
það nefnilega á boðstólum sem kom-
ið er með í upphafi, og eftir mánað-
arlanga dvöl er matseðillinn óneitan-
lega bæði farinn að styttast og orðinn
fábrotinn. „Þegar ég var þarna sem
stelpa fómm við með bátnum yfir
og sáum svo varla menn fyrr en
báturinn kom aftur rúmum mánuði
seinna að sækja okkur. Það var upp
og ofan hvort einhveijar vistir bámst
okkur á þessum tíma. Það var helst
ef einhveijum vinum eða ættingjum
á ferð á Vestfjörðum datt í hug að
heimsækja okkur. Þeir fóm þá með
bát í Gmnnavík og röltu yfir til okk-
ar, svona tveggja til þriggja tíma
gang. Fólk kom þá með vistir og
pokarnir vora famir að síga ansi
mikið í þegar Höfðaströnd nálgaðist.“
Systkinin Guðjón, Halla, Margi-ét
og tvíburarnir Lilja og Elín gerðu
sér ýmislegt til dundurs á Höfða-
strönd, en staðurinn gerir töluvert
meiri kröfur til ímyndunarafls barna,
en þau eiga að venjast. „Við lærðum
til dæmis morse-kerfíð utanað, en
sú kunnátta er að vísu horfin. Svo
var ég þarna með Barbie-dúkkurnar
mínar og las náttúmlega heilmikið."
Fjölskyldustaður
Dvöl Höllu og fjölskyldu hennar
á Höfðaströnd í sumar verður aðeins
vikulöng. Hún hefur ekki sama út-
haldið og mamma hennar, vill frekar
koma þangað í stuttan tíma til þess
að rifja upp minningar, endurnýja
kynnin við gamalkunna stokka og
steina og kynna Höfðaströnd og
töfra hennar fyrir eigin bömum.
„Þetta er orðinn fjölskyldustaður-
inn okkar. Mamma festi rætur þarna
og við börnin hennar höfum fengið
þetta í blóðið. Kyrfðina og fegurð
náttúrunnar. Við komum ekki þang-
að um langt skeið, þetta var ekki
nógu spennandi á unglingsárunum
og svo gekk annað fyrir á meðan
við vorum sjálf að koma okkur upp
fjölskyldum. Nú kunnum við aftur
að meta gömlu Höfðaströnd og vilj-
um að börnin okkar kynnist
staðnum." g
Undir svörtum beltum Hrafnabjarga
JÖRÐIN Höfðaströnd liggur
sunnan Jökulfjarða. Áður var
byggðin kölluð Sveitín, en þar eru
jarðimar Kollsá, Höfði og Dynj-
andi auk Höfðastrandar. I Arbók
Ferðafélags íslands 1994 segir um
Sveitina: „Vetrarríki er á Sveit-
inni, snöggir hagar og reytíngs-
slægjur, en fjörubeit og sjávar-_
gagn til búbóta þá heppnaðist. í
hörðum árum hefir verið þröngt
í búi við Jökulfirði og lífsviður-
væris aflað með harðneskju, en
grannar hjálpuðust að við að lifa;
skiptust á um að lána hver öðrum
heytuggu, mjólkurlögg eða soðn-
ingu og annað þegar þurfti."
Upp frá Höfðaströnd er auð-
gengið á Hrafnabjörg þaðan sem
falleg sýn er yfír allt umhverfi
Jökulfjalla. Jökullinn i austri og
firnindin í norðri og í vestur sést
yfir Staðarheiði og út i Grunnavík
þaðan sem alfaraleið lá áður inná
Sveit.
I Árbókinni segir að á síðasta
skeiði byggðar í Grunnavíkur-
hreppi haJfi verið þríbýli á Höfða-
strönd, bæimir Neðribær, Hærri-
bær og Steinhólar. „í Neðribæ
bjuggu síðast systkini úr Bolung-
arvík á Ströndum, Grímur Finn-
bogason og Guðrún ráðskona
hans. Grímur var kallaður Eggja-
Grímur af atvist sinni við bjargsig
og eggjatöku í Hombjargi, þóttí
sérstæður maður, fommáll, sögu-
fróður og gerði sér jafnan tíl gam-
ans ef stillur komu á vetur að
fara í ferðalag norður á Strand-
ir. . . Ásthildur Gunnarsdóttir
var sumarstúlka hjá systkinunuin
Grími og Guðrúnu. Ásthildur er
Höfðaströnd trygg og hefir með
hjálp vina sinna gert húsinu í
Neðrabæ allt tíl góða og sómir
það sér vel hið ytra sem innra.“
íslensk Pompel
Þá er í Árbók Ferðafélagsins
sagt frá Beinrófu, miklum tóttum,
háum veggjahleðslum, tröðum og
garðlögum sem standi á hcillandi
bæjarstæði ofarlega og utarlega
í túninu á Höfðaströnd. Það er
sagd- að endur fyrir löngu hafi
Höfðastrandarbær staðið á Bein-
rófu, en verið yfirgefinn þegar
kom upp taugaveiki á bænum.
Síðan var byggt að nýju neðar og
nær sjó. „Ábúendur á Höfðaströnd
hafa varast að hrófla við rústun-
um; óttínn við að taugaveiki gysi
upp hefir varðveitt þær, en því
var trúað að sóttkveikja gætí hald-
ist í rústum tvær aldir. Undir
sverði á Beinrófu gætu legið öll
búsgögn til reiðu og rúm óumbúin
einsog frá var gengið, ef til vill
er þar íslenska Pompei að fínna.“