Morgunblaðið - 16.06.1996, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ
18 D SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ 1996
SUMARFRÍ Á ÍSLAIMDI
Fjallvegir og
fjórhjóladrif
VÖÐIN geta verið varasöm. Ferðalangar ættu að leita sér góðra
upplýsinga og taka mark á þeim viðvörunum
sem eru oft á skiltum við árnar.
JEPPAFERÐIR upp á hálendið verða
æ vinsælli, enda eykst jeppaeign
landsmanna með hvetju árinu. Há-
lendið telst það land sem liggur í
meira en 300 metra hæð yfir sjó.
Flestar ár eru þar óbrúaðar og vegir
margir langt frá því að vera renni-
sléttir, svo þörf er á bifreið með drifí
á öllum hjólum. Það er þó ekki nóg
og vert að undirbúa slíkar ferðir
vel, enda erfítt um vik að ætla að
bæta úr einhverju á miðju hálendinu.
Þess vegna hafa ýmsir opinberir aðil-
ar, sem málið er skylt, gefið út upp-
lýsingabæklinginn Fjallvegir, þar
sem eftirfarandi upplýsingar er að
finna:
Ýmsir íjallvegir á hálendinu eru
flokkaðir fyrir almenna umferð. Þeir
eru flestir mjóir malarvegir og ár
óbrúaðar. Þar verður því að aka
gætilega og sýna sérstaka aðgát
þégar bílar mætast.
Hálendi íslands er í túndrubeltinu,
gróðurfarsbelti sem nær umhverfis
hnöttinn á norðurhveli jarðar, Sumr-
in eru stutt og fremur köld og vaxtar-
tími plantna er því stuttur. Þess
vegna er gróður viðkvæmur og nauð-
synlegt að umgangast náttúruna af
varfærni.
Friðlýst svæði á miðhálendinu eru
Hveravellir, Landmannalaugar,
Askja, Herðubreiðarlindir, Hvanna-
lindir, Þjórsárver, Lakagígar, Skútu-
staðahreppur allur og Lónsöræfí. Þar
gilda sérstakar umgengnisreglur og
ber ferðamönnum að virða þær og
tilmæli landvarða á þessum stöðum.
Óþarfa akstur utan vega er banh-
aður samkvæmt náttúruverndarlög-
um. Jarðvegur og gróður eru við-
kvæm fyrir umferð og fótgangendur
geta jafnvel skilið eftir varanleg
ummerki í landinu, sem gróa seint
eða aldrei. Þess vegna er óþarfa
akstur utan vega bannaður.
Við yfír 40 vöð á miðhálendinu
hafa verið settar upp leiðbeiningar
um það hvemig menn eiga að bera
sig þegar farið er yfír vöð. Munið
að kanna straum, dýpi og botngerð
áður en farið er yfir vatnsföll. Hafíð
í huga að vatnsmagn í jökulám vex
eftir því sem líður á daginn. Gætið
þess að fara ekki yfír varasöm vöð
ef engir ferðafélagar á öðrum bíl
fylgjast með.
Nauðsynlegt er að kynna sér hvar
tjaldsvæði og sæluhús eru áður en
farið er inn á hálendið. Gistingu í
sæluhúsum þarf oft að panta með
nokkrum fyrirvara því gistirými er
takmarkað. Ekki er hægt að treysta
á að fá gistingu í skála fyrirvara-
laust að sumri til. Hafíð því ávallt
tjald með í ferð inn á hálendið.
Veður á hálendinu getur breyst
snögglega og nær fyrirvaralaust.
Hitastig getur farið niður fyrir frost-
mark og jafnvel getur snjóað að sum-
arlagi. Kannið því veðurhorfur á
hálendinu áður en haldið er á fjöll
og fylgist með veðurspá á meðan
dvalið er þar.
Bensínsala er aðeins á nokkrum
stöðum á miðhálendinu að sumarlagi
og því er nauðsynlegt að fylla bens-
íntankinn á síðustu bensínstöð áður
en haldið er inn á hálendið. Ekki .er
hægt að treysta á að aðrir séú aflögu-
færir með bensín.
Landverðir eða skálaverðir starfa
á helstu ferðamannastöðunum á há-
lendinu. Þeirra hlutverk er að taka
á móti ferðamönnum og veita þeim
upplýsingar um staðina og umgengn-
isreglur sem þar gilda. Þeir eru
umsjónarmenn svæðanna og ferða-
mönnum ber að virða tilmæli þeirra.
Opnun fjallvega
Veðurfar á hálendinu er rysjótt
og venjulega er það þakið snjó langt
fram á sumar. Snjóalög ráða mestu
um opnun fjallvega og bleyta í veg-
um getur einnig valdið því að þeir
opnist seint.
Þar sem fjallvegir liggja um frið-
lýst svæði er mögulegt að þeir séu
ekki opnaðir fyrr en svæðið er talið
hæft til þess að taka við ferðamönn-
um, þrátt fyrir að vegirnir séu auð-
ir og geti borið umferðina. Á vorin,
meðan snjóa er að leysa og frost
að fara úr jörðu, er mikil hætta á
skemmdum á vegum og gróðri.
Þetta stafar helst af ótímabærri
umferð og því að ekið er utan vega
til að krækja fyrir skafla. Einnig
getur verið hætta á skemmdum þeg-
ar reynt er að koma vélsleðum á
snjó að vorlagi.
Sumar á hálendinu er aðeins um
einn og hálfur mánuður og vaxtar-
tími gróðurs er að sama skapi stutt-
ur. Gróður er því lágvaxinn og mjög
viðkvæmur fyrir öllu raski. Umferð
gangandi fólks getur jafnvel skilið
eftir sig varanleg merki á gróðrin-
um.
Vegagerðin og Náttúruverndar-
ráð gefa vikulega út kort yfir ástand
fjallvega. Kortunum er dreift til
hótela, fjölmiðla, ferðaskrifstofa og
fleiri aðila. Auk þess gefur þjónustu-
deild Vegagerðarinnar upplýsingar
um ástand vega, þar á meðal fjall-
vega. ■
Á ÞESSU korti og meðfylgjandi töflu sést hvenær fjallvegir hafa verið opnaðir í fyrsta lagi undanfarin 5 ár, hvenær í síðasta
lagi og hvenær áætlað er að þeir verði opnaðir í ár. Vegagerðin veitir allar nánari upplýsingar og ættu allir
ferðalangar að afla sér sem nákvæmastra uppiýsinga áður en haldið er á fjöll.