Morgunblaðið - 21.06.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ1996 25
AÐSENDAR GREIIMAR • FORSETAKJÖR
Heilindi
VIÐ SEM njótum
þeirra forréttinda að
búa í réttarríki þar sem
leikreglur lýðræðisins
eru haldnar í heiðri
leiðum hugann sjaldn-
ar að því en skyldi hver
er grundvöllur
stjórnarfarsins. Nú
þegar fyrir dyrum
standa forsetakosning-
ar er ekki úrleiðis að
rifja upp fáein atriði.
Flestar hugmyndir sem
lýðræðisríki sam-
tímans byggjast á eru
sóttar til Frönsku bylt-
ingarinnar 1789 og
kristallast í kjörorðum
hennar: Frelsi, jafn-
rétti, bræðralag! Engin ástæða er
tii að ætla annað en allir frambjóð-
endur til forsetaembættis játist und-
ir leikreglur lýðræðisins og virði
þær. Þeir verða þó að þola að verk
þeirra séu vegin og metin svo heil-
indi þeirra verði öllum ljós. Ólafur
Ragnar er sá eini í hópi frambjóð-
enda sem gegnt hefur ráðherraemb-
ætti og opinberað alþjóð með eftir-
minnilegum hætti hvernig hann
virðir leikreglur lýðræðisins. Verk
hans á þeim vettvangi segja allt sem
segja þarf um virðingu hans fyrir
grundvallarþáttum lýðræðisins.
Frelsi
Frelsi er vissulega margbrotið og
viðkvæmt hugtak enda hafa heim-
spekingar og hugsuðir allra tíma
velt því fyrir sér á ýmsa lund. Þó
vefengja fáir að frelsið er dýrmætt
og það ber undir öllum kringum-
stæðum að virða.
Árið 1989 undirritaði Ólafur
Ragnar íjármálaráðherra samning
við BHMR eftir sex vikna verkfalls-
átök. Þessum samningum rifti hann
fáeinum mánuðum síðar með útgáfu
bráðabirgðalaga er síðar voru stað-
fest af hæstvirtu Alþingi. Stjórnar-
þingmenn, sem lýst höfðu óbeit sinni
á þessum vinnubrögðum, voru kúg-
aðir til hlýðni. Frelsi þingmanna til
að greiða atkvæði, óbundnir af öðru
en samvisku sinni, var í augum Ól-
afs Ragnars, fjármálaráðherra og
formanns Álþýðubandalagsins,
engu meira vert en frelsi verka-
lýðsfélaga til að gera fullgilda samn-
inga. Viðhorf Ólafs Ragnars til
frelsisins er því ótvírætt og öllum
ljóst.
Jafnrétti
Jafnrétti hefur borið hátt í stjórn-
málaumræðu síðustu tveggja ára-
tuga og þá einkum jafnrétti kynj-
anna. En jöfnuður og jafnræði eru
hugtök sem eru engu léttvægari og
tengjast jafnréttishugtakinu.
Olafi Ragnari alþingismanni var
afar hugleikið að jafna kjör manna
og hafði um það mörg orð að brýnt
væri að koma á fjármagnstekju-
skatti og hátekjuskatti, hækka
skattleysismörk og bæta hag fjöl-
skyldufólks en Ólafur Ragnar fjár-
málaráðherra hafði engan áhuga á
slíkum jöfnunaraðgerðum, þvert á
móti breikkaði launabil meðan hann
var húsbóndi í fjármálaráðuneytinu.
Jafnræði manna gagnvart ríkis-
valdinu á að tryggja að geðþótta-
ákvarðanir valdhafa verði ekki til
að mismuna þegnunum. Ólafur
Ragnar lét sér sæma að hygla vinum
sínum og vildarmönnum þegar fyrir-
tæki þeirra Svart á hvítu fór á haus-
inn. Eflaust hefðu allir, sem urðu
gjaldþrota á þessum tíma, þegið að
fá sömu meðferð og drengirnir hans
Ólafs Ragnars, en fengu þó ekki.
+**i*‘* FLÍSAR
;:í ii ÁUI
¥ 4 tUJ’ *
Stórhöfða 17, vlð Gullinbrú,
sími 567 4844
Jafnrétti kynjanna
hefur aukist verulega á
síðustu áratugum en þó
skortir verulega á að
nóg sé að gert og kem-
ur það skýrast fram í
launamun milli karla og
kvenna. Þegar Ólafur
Ragnar var fjármála-
ráðherra hafði hann góð
tök á að stuðla að
launajöfnuði meðal
karla og kvenna í ríkis-
þjónustu en sýndi því
alls engan áhuga. For-
setaframbjóðandinn Ól-
afur Ragnar er hins
vegar óskaplega mikill
jafnréttissinni. Hvort er
meira mark takandi á
orðum frambjóðandans eða athöfn-
um ráðherrans, Ólafs Ragnars?
Bræðralag
Hugmyndin um bræðralag
manna stendur djúpum rótum í trú-
arbrögðum og siðspeki. Að styðja
þá sem standa höllum fæti og veija
þá sem minna mega sín fyrir ofur-
valdi og kúgun hinna sem sterkari
eru telst samfélagsleg skylda. Ólaf-
ur Ragnar sparaði sig hvergi þegar
hann skar niður útgjöld til velferðar-
mála í ráðherratíð sinni. Það fengu
okkar minnstu bræður, sjúklingar,
aldraðir, öryrkjar og grunnskóla-
börn að finna. Þar sannaðist áþreif-
anlega að: Illur bróðir er mörgum
óvin verri.
Ólafur Ragnar vann ötullega að
því að sundra og veikja verkalýðs-
hreyfinguna, sem harðast hefur
barist fyrir og staðið vörð um rétt
þeirra sem minna mega sín, og tókst
það vonum framar með dyggri að-
stoð nokkurra „verkalýðsforingja".
í /ramboðskynningum sínum hef-
ur Ólafur Ragnar hamrað á alþýð-
legum uppruna sínum og vilja til
að deila kjörum með alþýðunni en
með ráðherraverkum sínum hefur
hann sýnt og sannað hvað um-
hyggja hans og skilningur ristir í
raun og veru djúpt.
Krossburður
Þjóðin hefur kynnst manninum
Ólafi Ragnari náið á liðnum árum.
Kjósendur hljóta að meta manninn
af þeim verkum sem hann hefur nið
í umboði þings og þjóðar. Ólafur
Ragnar hefur lítt hampað afrekum
þeim sem hann vann í íjármálaráð-
herratíð sinni. Það getur verið að
honum þyki þau stórvirki öll of
þungur kross að bera upp á hefðar-
tind forsetaembættisins. Þetta ættu
kjósendur að hafa hugfast 29. júní
og hlífa Ólafi Ragnari við að burð-
ast með of marga krossa þann bratt-
genga stíg.
ÁRSÆLL FRIÐRIKSSON,
Reykjavík.
Höfundur er kcnnuri.
Biddu um Banana Boat
sólbrúnkufestandi
After Sun el pii uill festa sólbrúnkuna til mánaða um leið og p
nærir húðina með Aloe Vera, E-vítam.. kollageni og lanólíni.
o Sérhannaðar Banana Boat bamasólvarnlr #15, #29, #30
og 50#. Krem, úði, þykkur salvi og stifti.
□ Banana Boat næringarkrem Brún-án sólar m/sólvöm #8.
□ Hraðgræðandi Banana Boat varasalvi steyptur úr Aloe Vera
m/sólv. #21, E-vitamín m/sólvöm #30; kirstuberjum, vatns-
melónum, blönduðum ávöxtum m/sólv. #15. Bragðgóðir.
□ Hvers vegna að borga 1200 kr. fyrir kvartlitra af Aloe geli
þegar þú getur fengið sama magn af 99,7% hreinu Banana
Boat Aloe Vera geli á 700 kr ? Eða tvöfalt meira magn af
Banana Boat Aloe Vera geli á 1000 kr. Án spírulínu, til-
búinna lyktarefna eða annarra ertandi ofnæmisvalda.
Biddu um Banana Boaf í sólbaðsstofum, apótekum, snyrtiv.
verslunum og öllum heilsubúðum utan Reykjavikur. Banana
Boat E-gel fæst líka hjá Samtökum psoriasis- og exem-
sjúklinga.
Ársæll
Friðriksson
Bábilja, blekking eða bull?
Um vald og póli-
tíska stöðu for-
seta Islands
TVENNT gengur eins og rauður
þráður í gegnum umræðurnar um
forsetaembættið. Annað er vald-
leysi forsetans, hitt er ópólitísk
staða hans. í mínum huga stenst
hvorugt og því verið að kjósa bæði
í valdamikið og pólitískt embætti,
þegar verið er. að kjósa forseta.
Lítum fyrst á vald eða valdleysi
forsetans. Ákvæði stórnarskrárinn-
ar um vald forseta eru ekki sérlega
skýr, þrátt fyrir túlkanir lögvitr-
inga. En þessar vangaveltur taka
sjaldnast mið af því að auk þeirra
þriggja valdþátta, sem stjórnar-
skráin fjallar um, framkvæmda-
vald, dómsvald og löggjafarvald,
þá er sá fjórði til í samfélagi nútím-
ans og sá er vald fjölmiðlanna.
Hvort sem okkur líkar betur eða
verr þá er sá, sem á greiðan að-
gang að fjölmiðlum í valdaaðstöðu.
I landi þar sem fjölmiðlar eiga að-
gang að hveiju einasta mannsbarni
er ljóst að sá, sem getur komið á
framfæri skoðunum, er fjölmiðlar
gleypa við,_ ræður yfir valdi.
Forseti íslands hefur bæði að-
gang að heilum landsmanna á hefð-
bundnum ávarpsdögum og við tæki-
færi, sem hann skapar sér sjálfur.
Sá sem á jafngreiðan aðgang að
Ijölmiðlum og forseti íslands, getur
því ómögulega talist valdalaus,
heldur þvert á móti valdamikill. En
eitt er að hafa vald og annað að
nota það. Vissulega er undir hveij-
um forseta komið hvernig hann
notar þetta vald sitt, en í nútíma-
þjóðfélagi er hann ekki valdalaus.
Víkjum þá aðeins að hinu atrið-
inu, sumsé að forseta sé ætlað að
vera ópólitískur. Frambjóðendur
ætla sér ekki að vera pólitískir og
flestir álykta sem svo að þess vegna
sé forsetinn auðvitað ekki pólitískur.
En hér er ekki úr vegi að gera grein-
armun á flokkspólitík og pólitík.
Frambjóðendur ætla sér vísast
ekki að draga taum einstakra
stjórnmálaflokka, enda þá vænlegra
að starfa á öðrum vettvangi, en
pólitískir verða þeir örugglega. All-
ir frambjóðendur hafa til dæmis
tekið afstöðu til hvort þeir hyggist
beita sér fyrir þjóðaratkvæða-
greiðslu um aðild að Evrópusam-
bandinu, ef stjórn og þing geri það
ekki. I mínum huga er þetta hápóli-
tískt mál og yfirlýsing í þessa ver-
una pólitísk yfirlýsing, hvort sem
viðkomandi ætlar að beita sér fyrir
því úr forsetastól að haldin verði
atkvæðagreiðsla eða ekki. Og
mennta-, ijölskyldu- og friðarmál
eru ekki síður pólitísk mál.
Islenska forsetaembættinu er oft
líkt við þau forsetaembætti í Evr-
ópu, þar sem forsetinn er þjóðhöfð-
ingi, kjörinn beinni
kosningu og án þess
að fara með afmarkaða
þætti hins þrískipta
stjórnvalds. Nú er
Mary Robinson forseti
írlands nýbúin að vera
í heimsókn á íslandi og
hún talar óhikað um
pólitísk mál, hvort sem
eru Evrópumálin,
skilnaði eða fóstureyð-
ingar, en tvö síðast-
nefndu málin eru eld-
fim í heimalandi henn-
ar.
Sama máli gegnir
um Vaclav Havel for-
seta Tékklands, sem
nú glímir við það erfiða verkefni
að koma saman stjórn að nýafstöðn-
um kosningum. Havel talar jöfnum
höndum um menningu og pólitík,
ekki flokkspólitík, en pólitík engu
að síður. Báðir þessir forsetar eru
gott dæmi um forseta sem eru ekki
valdamiklir samkvæmt stjórnar-
skránni, en þau beita því valdi, sem
felst í aðgangi að fjöimiðlum. Eftir
orðum þeirra er því tekið, enda oft
athyglisverð.
Þegar kjósendur gera upp hug
sinn ættu þeir því ekki aðeins að
hafa í huga að þeir eru að kjósa
yfir sig valdamikinn aðila í þjóðfé-
laginu, heldur um leið hvaða mál-
stað þeir eru að hleypa í þessa
valdastöðu. Þá sakar ekki að hafa
í huga hvaða málflutningur þeim
finnst trúverðugur. Ekki aðeins út
frá því sem þeir heyra af munni
frambjóðenda nú í kosningabarátt-
unni, heldur líka hvort
sá málflutningur sé
trúverðugur miðað við
fyrri störf og skoðanir
frambjóðenda. Hvort
sem kjósendum líkar
betur eða verr þá eiga
þeir eftir að heyra póli-
tísk ummæli eins og
þau um ESB-aðildina
af munni væntanlegs
forseta.
Einhveijum finnst
kannski línurnar
dregnar hér nokkuð
skarplega, en það væri
bábilja, blekking eða
bull, allt eftir því hvaða
hugur liggur að baki,
að halda því fram að kjósendur séu
aðeins að kjósa yfir sig óskilgreint
sameiningartákn til að bera hróður
Islands um heimsins breiðu byggð
og ávarpa þjóðina á tyllidögum.
íslandssagan hefur iðulega verið
notuð í pólitískum tilgangi undan-
farnar tvær aldir, svo að á stundum
virðist hún nokkurn veginn laus af
rót raunveruleikans og öðlast ljóma
goðsögunnar. Það væri að afneita
sögunni enn eina ferðina og aðstæð-
um í nútímaþjóðfélagi, ef kjósendur
telja sér trú um að forsetakosning-
arnar séu bara einhveijar vinsælda-
kosningar. Skoðanir væntanlegs
forseta eiga eftir að hljóma í eyrum
allra landsmanna.
SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR
Höfundur er blaðamaður og býr
í Kaupmannahöfn.
Vöxtur - frjósemi - langlífi
Sumar, vetur, vor og haust
High-Desert drottningarhunang,
ferskt og óunnið, er undursamlegt náttúruefni sem hentar
öllum fjölskyldumeðlimum.
Drottningarhunang er án efa fullkomnasta fjölvítamin og
steinefnaforði sem maðurinn hefur aðgang að.
Ferskt óunniö drottningarhunang inniheldur m.a. B12
fjörefnl. Það er /ífsnauðsyn/egt fyr/r fram/eiðs/u og
endumýjun rauðra blóðfrumna. B12 kemur í veg fyr/r
blóðleysi. Það örvar vöxt barna. B12 tekur þátt i mörgum
lifsnauðsynlegum efnaskipta-og hvataferlum.
Útsölustað/r:
Blómaval, Sigtúni Reykjavík og Akureyri
Hagkaup Kringlunn/
He/lsuhúsið, Kringlunni og Skólavörðustig
Sjúkranuddstofa Silju, Huldubraut 2, Kóp.
Kommarkaðurinn, Laugaveg/ 27, Reykjavik.
Heil suhorn/ð, Akureyri.
Kaupféíag Ámesinga, Selfossi.
Hollt og gott, Skagastrðnd.
He/lsukofinn, Akranesi.
Heilsubúðin, Hafnarf/rði,
Stud/o Dan, ísafirðl. ________________________
Kefíavikur
ag Stöðfirðinga, Breiðdalsvík
Lyfia hf. Lágmúla 5
Lykill hf. Egilsstöðum
Lykill hf. Reyöarfirði
Viðarsbúð Fáskrúðsfirði
Hornabær, Höfn Homafriði
Vers/. Kauptún, Vopnafirði Borgarkringlunni, 2 hæð,
r umbúðir Sendum I póstkröfu um land allt. simar 854 2117 & 566 8593.
(i tgg
M / /M'V'
Sigrún
Davíðsdóttir
FORSETAKJÖR 1996
M
ÓLAFUR RAGNAR GRÍMSSON
Síðasti hverfafundurinii í Keykjavík
Árbær, Selás
Fundur með Ólafi Ragnari
og Guðrúnu Katrínu í Árseli
kl. 20:30 í kvöld.
Xiðríeðui. ávörp og l>rirspiuuir
Táknniálstúlkur!
Á þessum fundi verður sérstakur túlkur fyi’ir fólk
sem er heyrnarskerl. llann þýðir ávörp yfir á
táknmál, kemur fyrirspurnum og svörum til skiia
og aðstoðar við viðræður.
Allir velkomnir!
Stuðnlngsfólk Ölafs Ragnai’s Grfmssonar í Rcyklavík.
Heilsuval - Barónsstig 20 u 562 6275