Morgunblaðið - 21.06.1996, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDl: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÁKYÖRÐUN
GUÐRÚNAR
PÉTURSDÓTTUR
KOSNINGABARÁTTAN vegna forsetakosninganna, sem
fram fara um aðra helgi, hefur tekið nýja stefnu eftir
að Guðrún Pétursdóttir tilkynnti í fyrradag, að hún hefði
dregið framboð sitt tij baka. Fyrirsjáanlegt er, að baráttan
mun harðna þá daga, sem eftir eru til kjördags.
Ákvörðun Guðrúnar Pétursdóttur er skynsamleg. Reynslan
af skoðanakönnunum hérlendis er orðin það mikil, að ljóst er
að þær gefa sterka vísbendingu um, hvert straumarnir liggja.
Þegar skoðanakannanir höfðu ítrekað sýnt, að Guðrún Péturs-
dóttir hefði ekki möguleika á kjöri var eðlilegt að hún drægi
sig í hlé. Ella hefði hún lagt mikla vinnu á stuðningsmenn
sína, vegna baráttu, sem hún sjálf taldi, þegar hér var komið
sögu, að óraunhæft væri að halda áfram og jafnframt segir
hún sjálf, að hún hafi ekki viljað eyða peningum að óþörfu.
Það þarf meiri kjark til þess að taka slíka ákvörðun en að
halda áfram. Þann kjark hefur þessi fyrrverandi forsetafram-
bjóðandi sýnt og hverfur frá framboði sínu með sóma. Raun-
ar hefur Guðrún Pétursdóttir ítrekað haft uppi málflutning í
kosningabaráttunni, sem á mikið erindi inn í íslenzka þjóð-
málaumræðu og má þar m.a. nefna ræðu hennar á kosninga-
fundi í Perlunni sl. laugardag um menningararf okkar og
alþjóðleg áhrif.
Það hefur ekki áður gerzt, að frambjóðandi, sem skilað
hefur formlegu framboði til forsetakjörs, dragi sig í hlé fyrir
kjördag. Vel má hins vegar vera, að ákvörðun Guðrúnar Pét-
ursdóttur nú verði til þess, að frambjóðendur í persónubundn-
um kosningum, hvort sem um er að ræða forsetakjör eða t.d.
í prófkjöri á vegum stjórnmálaflokkanna, íhugi sinn gang, ef
þeir sjá að möguleikar þeirra eru litlir.
Algengt er t.d. í prófkjörsbaráttu vegna forsetakosninga í
Bandaríkjunum, að einstakir frambjóðendur dragi sig í hlé,
ef þeir sjá, að möguleikar þeirra eru nánast engir. Það stuðl-
ar að heilbrigðari stjórnmálabaráttu hér, ef frambjóðendur
til opinberra trúnaðarstarfa taka slíkar ákvarðanir án þess
að þeir sjálfir blygðist sín fyrir það eða aðrir telji, að einhver
skömm sé að því. Það er í þágu lýðræðislegra stjórnarhátta,
að fólk gefi kost á sér í framboð, en enginn verður minni
maður fyrir, þótt hann komist að þeirri niðurstöðu, að fylgis-
möguleikar hans séu svo takmarkaðir, að ástæðulaust sé að
fara alla leið.
Framboð til forseta er áreiðanlega mikil lífsreynsla fyrir
þá, sem leggja út í slíka baráttu. Um þá lífsreynslu segir
Guðrún Pétursdóttir í samtali við Morgunblaðið í gær: „Eg
hef fengið stórkostlegt tækifæri til þess að ferðast um allt
land, hitta fólk, skoða vinnustaði og koma á heimili íslend-
inga. Þetta hefur víkkað minn sjóndeildarhring og auðgað
mitt líf ómælt. Ég er ákaflega þakklát fyrir þetta tækifæri."
AÐSTAÐA
EINHVERFRA
FJÖGUR einhverf börn fæðast að meðaltali hér á landi á
ári. Fötlun þeirra er yfirleitt greind á þriðja aldursári,
en mikilvægt er að greina sjúkdóminn fyrr og hefja meðferð
við hæfi. Það er Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, sem
annast greininguna og hefur til skamms tíma vísað börnunum
áfram til Barna- og unglingageðdeildar Landspítalans, en hún
mun hætt. að taka við þeim sökum fjár- og starfsmanna-
skorts. Svanhildur Svavarsdóttir, sem er sérhæfð í meðferð
einhverfra, segir í viðtaii við Morgunblaðið að þetta sé óviðun-
andi. Hvarvetna, þar sem einhverfum sé sinnt með viðunandi
hætti, sé greining og meðferð á sama stað, enda hafi reynsl-
an sýnt það væniegast til árangurs. Hún telur og nauðsyn-
legt að geta boðið einhverfum börnum upp á heilsársskóla,
jafnvel þótt starfsemin sé ekki með sama hætti allt árið.
Snemma á sl. ári skipaði Rannveig Guðmundsdóttir, þáver-
andi félagsmálaráðherra, nefnd til að móta framtíðarskipan
þjónustu við einhverfa. Nefndin lagði til að stofnað yrði fag-
teymi með sérþekkingu á einhverfu, sem hafi víðtækar skyld-
ur um greiningu og meðferð einhverfra einstaklinga. Það
annist jafnframt fræðslu til foreldra og umsjónarfólks um
eðli og meðferð einhverfu. Umsjónarfélag einhverfra hefur
sent félagsmálaráðuneytinu áskorun um sama efni, sem og
að stofnað verði meðferðarheimili fyrir einhverfa hið fyrsta.
Nefndin, sem félagsmálaráðherra skipaði til að móta fram-
tíðarskipulag þessara mála, skilaði niðurstöðum sínum í jan-
úarmánuði síðast liðnum. Almennur félagsfundur Umsjónarfé-
lags einhverfa telur eðlilega brýnt að félagsmálaráðuneytið
grípi þegar til aðgerða, byggðra á niðurstöðum nefndarinnar,
en drepi málinu ekki á dreif með því að vísa þeim til enn
einnar nefndarinnnar.
Spennan í forsetakosningunum eykst við ákvör
Líkur á að bilið
milli Ólafs og
Péturs minnki
Óvissa um úrslit forsetakosninganna hefur
aukist eftir að Guðrún Pétursdóttir hætti við
framboð. Skoðanakannanir gefa vísbendingu
um að þetta styrki heldur stöðu Péturs Haf-
stein og að bilið milli hans og Ólafs Ragnars
Grímssonar minnki. Staða Ólafs Ragnars er
hins vegar mjög sterk. Egill Olafsson fjallar
um áhrifin af ákvörðun Guðrúnar Pétursdóttur.
Fylgi einstakra frambjóðenda skipt eftir
Stjórnmálaf lokkum Niðurstöður úr 1. og 2. spurningu
Könnun 14.-17. júní
Kusu í síðustu
alþingiskosningum
Alþýðuflokk
Olafur Ragnar
Grímsson
12%
30%
Pétur Kr.
Hafstein
11%
~~| Framsóknarflokk
Sjálfstæðisklokk
§ Alþýðubandalag
Kvennalista
J Þjóðvaka
Nefna ekki flokk
Guðrún
Agnarsdóttir
11%
22%
Guðrún
Pétursdóttir
Ástþór
Magnússon
7%
AÐ FLESTRA mati mun
ákvörðun Guðrúnar Péturs-
dóttur, að draga framboð
sitt til embættis forseta
íslands til baka, leiða til þess að bilið
milli Ólafs Ragnars Grímssonar og
Péturs Kr. Hafstein minnki. Jafnframt
þykir ljóst að þessi ákvörðun Guðrúnar
ein og sér verður ekki til þess að Ólaf-
ur Ragnar missi þá forystu sem hann
hefur haft alla kosningabaráttuna.
Það kom mörgum á óvart þegar
Guðrún Pétursdóttir tilkynnti að hún
drægi framboð sitt til baka, enda er
ekkert fordæmi fyrir slíkri ákvörðun.
Ákvörðunin þarf hins vegar ekki að
koma á óvart ef horft er á stuðning
við hana í skoðanakönnunum. Hún
fékk mikið fyigi strax í upphafi þegar
hún tilkynnti um framboð sitt í byijun
febrúar fyrst frambjóðenda. Eftir að
Olafur Ragnar tilkynnti um sitt fram-
boð minnkaði stuðningur við hana, en
hún var samt örugg í öðru sætinu.
Hún hélt öðru sætinu eftir að Pétur
lýsti yfir framboði, en eftir að fram-
boðsfrestur rann út fór Pétur upp í
annað sætið og Guðrún þokaðist niður
á við. í síðustu skoðanakönnunum
hefur hún mælst með minna fylgi en
Guðrún Agnarsdóttir.
Þegar Guðrún Pétursdóttir var
spurð út í fylgistapið svaraði hún því
til að hún treysti á að kynning í sjón-
varpi og útvarpi myndi snúa þessari
þróun við. Sú varð hins vegar ekki
raunin. í skoðanakönnun Félagsvís-
indastofnunar, sem gerð var um síð-
ustu helgi, mældist fylgi hennar aðeins
8,3%, en fylgi nöfnu hennar var kom-
ið upp í 17%.
Hvern kjósa
stuðningsmenn Guðrúnar?
Það sem flestir velta nú fyrir sér
er hvem stuðningsmenn Guðrúnar
kjósa. í könnunum Félagsvísindakönn-
unar hafa kjósendur ekki verið spurð-
ir um hver sé þeirra næstbesti kostur.
Gallup hefur hins vegar spurt um þetta
og þrír af hveijum fjórum svöruðu
spurningunni í könnun sem gerð var
12.-18. júní. Þar nefna 52% fylgis-
manna Guðrúnar Pétur sem næstbesta
kostinn. Afgangur skiptist nokkuð
jafnt á milli Ólafs og Guðrúnar Agn-
arsdóttur. Sé gengið út frá þessum
tölum má draga þá ályktun að kjósend-
ur skiptist á milli frambjóðenda með
eftirfarandi hætti: Ólafur Ragnar
42-43%, Pétur 35-36%, Guðrún Agn-
arsdóttir 18-19% og Ástþór Magnús-
son 3-4%. Leggja ber áherslu á að
taka verður þessu tölum með miklum
fyrirvara.
í könnun sem Gallup gerði í byijun
þessa mánaðar settu um 35% stuðn-
ingsmanna Guðrúnar Pétursdóttur
Pétur í annað sætið, um 35% Guðrúnu
Agnarsdóttur og um 20% nefndu Ólaf
Ragnar. Bæði könnun Félagsvísinda-
stofunar og Gallup gefa til kynna að
konur hafi i nokkrum mæli fært sig
úr stuðningsliði Guðrúnar
Pétursdóttur yfir til Guðrún-
ar Agnarsdóttur. Það getur
skýrt að hlutfallslega fleiri
stuðningsmenn Guðrúnar
Pétursdóttur setja Pétur
núna í annað sætið.
Kannanir hafa sýnt að
Guðrún Pétursdóttir hefur
hlutfallslega átt mest fylgi meðal
yngsta kjósendahópsins, þeirra sem
eru á aidrinum 18-24 ára. Kannanir
hafa einnig gefið til kynna að stuðn-
ingur við Ólaf sé einna veikastur í
þessum aldurshópi. Eftir sem áður
ætla flestir í þessum aldurshópi að
kjósa hann. Það kann því að ráða ein-
hveiju um úrslit kosninganna hvern
unga fólkið kýs.
50% af fylgi Guðrúnar kemur
frá sjálfstæðis- og
alþýðuflokksmönnum
Ekki fer á milli mála að hluti kjós-
enda tekur afstöðu til frambjóðenda
eftir flokkspólitískum línum. Bæði
Pétur og Guðrún Pétursdóttir eru yfir-
lýstir stuðningsmenn Sjálfstæð-
isflokksins. Ef marka má kannanir
ætlar meira en helmingur stuðnings-
manna Sjálfstæðisflokksins að kjósa
Pétur, en einungis 6,6%
sjálfstæðismanna lýsti
stuðningi við Guðrúnu í síð-
ustu könnun Félagsvísinda-
stofnunar.
Ef hins vegar er horft
eingöngu á fylgi Guðrúnar
Pétursdóttur og skoðað úr
hvaða flokki stuðnings-
menn hennar koma kemur í ljós að
30% þeirra koma úr Sjálfstæðisflokkn-
um, 20% úr Alþýðuflokknum og 12%
úr Framsóknarflokknum. 8% stuðn-
ingsmanna hennar koma úr Alþýðu-
bandaiagi, Kvennalista og Þjóðvaka
og 30% stuðningsmanna hennar
nefndu engan flokk. Það fer því ekki
á milli mála að fylgi hennar kemur
frekar af hægri væng stjórnmálanna.
Fylgi Péturs er að mörgu leyti líkt
fylgi Guðrúnar Pétursdóttur að þessu
leyti. Aðeins 3% stuðningsmanna hans
eru kjósendur Alþýðubandalags,
Kvennalista og Þjóðvaka. 65% stuðn-
ingsmanna hans eru kjósendur Sjálf-
stæðisflokksins, 11% styðja Alþýðu-
flokkinn og 9% Framsóknarflokkinn.
Þessi skipting endurspeglar einnig
veikleika framboðs Péturs því það
hefur ekki sömu flokkspólitísku breidd-
ina eins og framboð Ólafs Ragnars og
Guðrúnar Agnarsdóttur virðast hafa.
Fleiri telja Pétur
næstbesta kostinn
Sumir hafa velt fyrir sér hvort svip-
uð hreyfing komist á fylgi Guðrúnar
Agnarsdóttur á lokaspretti kosninga-
baráttunar og gerst hefur með fylgi
Guðrúnar Pétursdóttur. Þeirri spurn-
ingu er erfitt að svara. Sem stendur
virðist Guðrún Agnarsdóttir heldur
vera að styrkja stöðu sína.
Ef liins vegar stuðningsmenn Guð-
rúnar Agnarsdóttur og Ástþórs ákveða
að snúa blaðinu við og velja á milli
Óiafs og Péturs virðast meiri líkui?
Fyigi Guðrún
ar kemur af
hægri væng
stjórn-
málanna