Morgunblaðið - 22.06.1996, Side 26

26 LAUGARDAGUR 22. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR • FORSETAKJÖR
Forsetakosn-
mgarnar o§*
„Nixonu aðferðin
ER FÓLK að ganga
af göflunum? Mér dett-
ur það helst í hug eftir
að hafa fylgst með und-
irbúningnum að for-
setakosningunum.
Skítkast, óhróður, lyg-
ar og gífurleg niður-
læging við embættið
einkennir þessa kosn-
ingabaráttu. Fráfar-
andi forseta, frú Vigdísi
Finnbogadóttur tókst
að halda svo um taum-
ana á embættinu _að
nánast hver einasti Is-
lendingur er stoitur af.
í dag heyrast þær radd-
ir, sem segja að leggja
ætti embættið niður.
Voru það draumar íslensku þjóðar-
innar og Jóns heitins Sigurðssonar
þegar hann hóf baráttuna fyrir sjálf-
stæði íslendinga sumarið 1841 að
íslendingar ættu ekki eigin forseta?
Var það vilji Islendinga og ísiensku
ríkisstjórnarinnar í júní 1941 þegar
sameinað Alþingi kaus Svein Björns-
son fyrsta ríkisstjóra yfir íslandi og
þremur árum síðar fyrsta forseta
Islands, að leggja bæri embættið
síðar niður? Ef það yrði lagt niður,
til hvers var þá frelsisbaráttan háð?
Hvað á þá að sameina okkur?
Hvað yrði um stolt okkar og virð-
ingu fyrir landinu? Ég bið fólk að
athuga málið betur. Þjóðin á að
standa sameinuð og stolt um ís-
lenska fánann, íslenska tungu og
forseta sinn. Það hefur núverandi
forseta tekist betur en orð fá lýst.
I dag er forsetakosningabaráttan
í hámarki og ættu fjölmiðlar að
skammast sín fyrir það hvernig þeim
Kristinn T.
Haraldsson
hefur tekist að vanvirða
bæði frambjóðendur,
forsetaembættið og
þjóðina í heild.
Hin svonefnda „Nix-
on“-aðferð hefur verið
allsráðandi hjá ijölmiðl-
um í allri umfjöllun um
kosningarnar.
En „Nixon“-aðferð-
in felst í því að búa til
og finna allt það nei-
kvæðasta hjá viðkom-
andi frambjóðanda og
láta hann svo neita því
í flölmiðlum. Með þessu
er búið að gera viðkom-
andi frambjóðanda tor-
tryggilegan í augum
kjósenda.
Sem dæmi má nefna Ólaf Ragnar
Grímsson, sem ég tel manna fróðast-
an og hæfastan til að gegna embætt-
inu, með fullri virðingu fyrir hinum
frambjóðendunum. Eftir að hann
hafði tilkynnt framboð sitt til forseta
og haft nær 70% þjóðarinnar á bak
við sig í fyrstu_ skoðanakönnunum
byijuðu lætin. Ákveðin öfl sem ég
vil ekki nefna hér, sem gátu ekki
hugsað sér hann sem forseta og eiga
á hættu að missa ákveðin fjárhags-
leg tengsl og einokun fóru af stað.
Fyrst var það virtur lögfræðing-
ur, (ekki lengur) Jón Steinar Gunn-
laugsson sem reið á vaðið og lagði
sig svo lágt að hann varð sjálfur
fyrir miklum álitshnekki.
Svo átti að koma því inn hjá þjóð-
inni að Ólafur Ragnar væri trúleys-
ingi, sem ég veit að hann er ekki.
Næst var það Svart á hvítu. Þar
átti Ólafur Ragnar að hafa gert vin-
um sínum greiða en skaðað vini Jóns
Steinars hjá Þýsk-íslenska.
Síðan var það mál Magnúsar
Thoroddsens. Er þjóðin búin að
gleyma því hvað hann gerði?
Til að kóróna svo allt saman, kom
svo „aðalhetjan" á Stöð 2, Elín Hirst.
í sjónvarjjsþætti reyndi hún allt til
að gera Ólaf Ragnar tortryggilegan,
og sér í lagi með því að benda á að
hann væri á sakaskrá fyrir of hrað-
an akstur.
Nú hafa sjálfir frambjóðendurnir
ráðist á hann með slíku offorsi, að
þeir skaða sig bara sjálfir.
Sagt var um Ásgeir heitinn Ás-
geirsson, að ef hann hefði gert allt
það sem upp á hann var borið í
kosningabaráttunni sinni til forseta,
hefði hann átt að sitja á Litla-
Hrauni, en ekki á Bessastöðum og
öll vitum við hvernig forseti hann
var.
Hvernig tekur svo Ólafur Ragnar
þessu? Jú, hann tekur þessu eins og
forseti á að taka á málum þegar á
móti blæs. Hann er rólegur yfirveg-
aður og svarar með rökum en ekki
skítkasti til baka.
Vegna fyrri starfa þekki ég per-
sónulega, en þó mismikið, marga
þingmenn og ráðherra þessarar
þjóðar og hef upplifað og tekið þátt
í nokkrum pólitískum kosningum
og minna þessar kosningar mig á
þær, því miður. En aldrei hef ég
orðið vitni að því eftir að menn eru
komnir á þing eða í ráðherrastól
að þeir hafi ekki þjónað landinu af
sóma eftir eigin vitund og bestu
getu. Það mætti ætla að það fjöl-
miðlafólk sem fjallað hefur um
kosningarnar hafi aldrei lesið
stjórnarskrána. Þar segir nákvæm-
Iega til um hvernig forseti eigi að
starfa. Ég held að fjölmiðlar ættu
að birta hana og kynna fyrir fólki,
og þar með taka af allan vafa og
lyfta umræðunni á hærra og vir'ðu-
legra stig. Stig sem sæmir forseta
íslenska lýðveldisins.
KRISTINN T. HARALDSSON.
Höfundur er starfsmaður í
Fríhöfninni og fv.
ráðherrabílstjóri.
Eru konur búnar
með kvótann?
19. JÚNÍ á hátíðis-
degi kvenna á íslandi
tilkynnti einn af fimm
frambjóðendum til for-
setakjörs að hún drægi
framboð sitt til baka.
Hún tók það fram að
það væri engin tilviljun
að hún veldi þennan
dag og taldi að hún og
nafna hennar Agnars-
dóttir, hefðu átt erfitt
uppdráttar í kosninga-
baráttunni. Þar vísaði
Guðrún Pétursdóttir til
þeirra háværu radda,
sem komið hafa á
óvart, að nú sé kominn
tími til að breyta. Karl ætti að
verða næsti forseti á íslandi. Engin
rök. Bara af því bara.
„Við höfum haft konu í þessu
embætti í 16 ár og hún hefur gegnt
því með einstæðum hætti og verið
landi og þjóð til sóma en nú viljum
við karl.“ Jafnvel hörðustu stuðn-
ingsmenn forsetans okkar láta sér
þetta um munn fara nú. Og jafnvel
konur sem hingað til hafa_ barist
fyrir bættri stöðu kvenna. í þessu
felst þvílík mótsögn að ótrúlegt
má teljast. Telja þeir sem þetta
segja, að það eigi að vera einhvers
konar kvóti á konur í opinberum
trúnaðarstörfum? Konur megi vera
borgarstjórar í einhvern tiltekinn
tíma, forsetar í einhvern tiltekinn
tíma, forsetar alþingis, forsetar
hæstaréttar, forsetar borgarstjórn-
ar, forstjóri ÍSAL í ákveðinn ára-
§ölda en þá þurfi karlar að komast
að aftur. Lítur þetta sama fólk þá
svo á, að konur hafi ekki verið að
hasla sér völl á öllum sviðum þjóð-
félagsins til frambúðar? Gildir hið
sama um karlmenn? Hvenær á þá
að skipta um kyn á
forsætisráðherra? Nú
hafa karlar gegnt því
embætti frá því að það
varð til hér á landi. Á
þá að skipta næst? Það
verður að gera þá
kröfu til fólks að það
ljúki við þessa hugsun
sína og sjái í hvílíkar
ógöngur við erum
komin ef nota á glæst-
an feril Vigdísar Finn-
bogadóttur, forseta
okkar í 16 ár, til að
koma í veg fyrir að
önnur kona geti tekið
við af henni.
Við bárum gæfu til að velja Vig-
dísi á blómaskeiði kvennabaráttu á
íslandi. Hún var studd bæði af
körlum og konum. Nú er rætt um
bakslag í kvennabaráttu um allan
hinn vestræna heim. En ekki
hvarflaði að mér að það yrði sagt
upphátt, að nú væri kominn tími
til að gefa konum frí, til að hleypa
körlum að. Þeir sem styðja þá karla
sem í framboði eru nú vegna verð-
leika þeirra og samkvæmt sann-
færingu sinni, gera það og eiga að
gera það.
En á þröskuldi nýrrar aldar og
nýs árþúsunds í lýðræðisríki, þar
sem staða kvenna hefur verið að
batna á síðustu áratugum og þar
sem konur hafa komist til æðstu
embætta og staðið sig með sóma,
þá er ekki hægt að segja við kon-
ur: „Hættið þessu brölti, vinkonur.
Þið eruð búnar með ykkar kvóta.“
GUÐRÚN ÁGÚSTSDÓTTIR.
Höfundur er forseti
borgarstjórnar.
Guðrún
Ágústsdóttir
Hvers vegna
Pétur Kr. Hafstein?
NÚ STYTTIST
óðum til þess dags þeg-
ar ljóst verður hver
verður næsti _ forseti
lýðveldisins íslands.
Þeir sem ekki hafa
ákveðið sig þurfa að
gera upp hug sinn því
skammur tími er til
stefnu. Ég legg ekki í
vana minn að hætta
mér út á ritvöllinn eða
koma opinberlega fram
í þeim tilgangi að koma
mínum persónulegu
skoðunum á framfæri.
Hins vegar finn ég mig
nú knúinn til þess þar
sem mér finnst of fáir
hafa komið auga á frambærilegasta
forsetaframbjóðandann að mínum
dómi, en það er Pétur Kr. Hafstein.
Pétur er nefnilega það forsetaefni
sem yrði landi sínu og þjóð til sóma.
Ég mun með greinarkorni þessu
ekki hnjóða í aðra forsetaframbjóð-
endur, enda veit ég að það væri langt
frá því að vera í anda Péturs Kr.
Hafstein. Ég tel kjósendur sem ekki
þekkja til Péturs eiga heimtingu á
að vita hvaða mann hann hafi að
geyma og sérstaklega hvernig hann
hefur reynst sem samstarfsmaður
og yfirmaður. Ég fer ekki í launkofa
með þá skoðun mína að Pétur Kr.
Hafstein er besti kosturinn hvað
frambjóðendurna fjóra snertir. Ég
byggi þessa skoðun mína á þeim
kynnum sem ég hef haft af Pétri á
alls 8 árum.
Það var fyrripart ársins 1983 sem
Pétur Kr. Hafstein var skipaður
bæjarfógeti á Isafirði og sýslumaður
í Isafjarðarsýslu. Um haustið það
sama ár kom ég til starfa hjá lögregl-
unni á Isafirði. Þannig var Pétur
yfirmaður minn þar til hann var
skipaður hæstaréttar-
dómari árið 1991.
Þessi ár urðu mér
ákaflega Iærdómsrík og
hygg ég að allir sam-
starfsmenn mínir séu
mér sammála þegar ég
segi að Pétur hafi leið-
' beint og stýrt starfs-
fólki sínu ákveðið með
hávaðalausri nærveru
sinni. Þeim sem starfaði
hjá Pétri var ljóst hver
stjórnaði, án þess þó að
um óþægilega stjórnun
hafi verið að ræða,
heldur þvert á móti.
Þá var öllu starfs-
fólkinu Ijóst að Pétur
Kr. Hafstein vildi að heiðarleiki,
samviskusemi, dugnaður og dreng-
lyndi væru aðalsmerki starfsmanna
hans.
Á þessum árum kynntist ég, eins
og aðrir samstarfsmenn mínir, Pétri
Kr. Hafstein mjög vel. Öllum var
ákaflega hlýtt til Péturs sem yfir-
manns. Sú væntumþykja hygg ég
að hafi komið m.a. til vegna þess
viðmóts sem hann sýndi starfsmönn-
um sínum og viðskiptavinum. Eins
og gefur að skilja er starf sýslu-
manns ekki alltaf vinsælt, en Pétur
rækti starf sitt af drenglyndi og virð-
ingu. Ég hef að undanförnu orðið
var við að margir af þeim aðilum
sem Pétur þurfti að beita sér gagn-
vart virði hann og ætli að ljá_ honum
lið í komandi kosningum. Ég held
að þetta sýni augljóslega að viðmót
Péturs gagnvart öllum sé það sama,
ákveðið en með virðingu.
Ýmsar raddir hafa heyrst að Pét-
ur Kr. Hafstein sé stífur í fram-
komu, litlaus embættismaður og
virðist vera Iaus við alla gaman-
semi. Ég veit að allir sem þekkja
Pétur eru mér sammála þegar ég
segi að fullyrðingar sem þessar séu
rangar. Pétur hefur hinsvegar virðu-
lega og fágaða framkomu. Fram-
komu Péturs hvað þetta snertir er
rétt lýst, eins og góður maður orð-
aði það „Pétur hlær ekki að alvar-
leikanum, því hann er ekki hlægileg-
ur“. Pétur er tilbúinn til að taka
þátt í hæfilegu gríni þegar það á við.
Ég hygg að allir hugsandi kjós-
endur hafi svipaðar væntingar gagn-
vart forseta lýðveldisins og koma
mér í því sambandi eftirtaldir kostir
í huga: heiðarlegur, samviskusamur,
hjartahlýr, réttlátur, friðarsinni,
ákveðinn, fordómalaus, virðulegur,
fágaður, flekklaus og yrði landi og
þjóð til sóma hvar sem er og hvenær
sem er.
Ég veit að Pétur Kr. Hafstein býr
yfir þessum kostum. Það þekki ég
af eigin raun. Og til gamans má
geta þess að vanti eitthvað uppá,
Ijáir eiginkona Péturs Kr. Hafstein,
Inga Ásta Hafstein, eiginmanni sín-
um lið, en hún yrði virkilega fram-
bærileg forsetafrú.
Ég gæti haldið lengi áfram með
lofræðu um Pétur Kr. Hafstein en
læt hér við sitja og vona að kjósend-
ur iáti ekki það tækifæri, að kjósa
Pétur sem næsta forseta, framhjá
sér fara.
Lesandi góður. Með þessum grein-
arskrifum, er ég ekki aðeins að Ijá
framboði Péturs Kr. Hafstein lið,
heldur ekki síst íslensku þjóðinni sem
á svo sannarlega skilið að fá að njóta
krafta Péturs Kr. Hafstein sem for-
seta íslands.
HLYNUR SNORRASON.
Höfundur starfar sem
lögreglufulltrúi ílögreglunni á
ísafirði.
Hlynur Snorrason.
Forseti
og hvað svo?
EF KOSIÐ hefði
verið milli tveggja
efstu manna í forseta-
kosningunum 1980 er
ekki víst að Vigdís
hefði orðið þjóðhöfð-
ingi. Þá sem nú var
hæft fólk í boði. Trú-
legt er að vegna van-
hugsaðra laga hafi
Guðlaugur Þorvaldsson
borið skarðan hlut. En
þjóðin fékk Vigdísi og
á því má sjá, að klúð-
urslög geta átt rétt á
sér. Ég hef verið stolt-
ur af forsetanum okk-
ar. Fullkomlega, ef
hann hefði fært vald frá þingi til
þjóðar með neitun undirskriftar í
EES-málinu.
Það olli mér vonbrigðum að Ólaf-
ur Egilsson hætti við að gefa kost
á sér. Um hann sem forseta hefðu
engar ýfingar orðið.
Ljóst er að sumir eru ekki vandir
að meðulum í kosningabaráttunni. Á
Jón Baldvin og konu hans var ráðist
á rætinn hátt og eru þau þó ekki í
leiknum. Eins hefur verið lagt til
Ólafs Ragnars, af sjálfskipuðum
refsivöndum og gerir hann trúlega
rétt að halda að sér höndum meðan
hávaðasömustu kjánarnir skemma
eigið mannorð á síðum blaðanna.
Nýtilkomin hógværð fer Ólafi vel.
Vonandi er Ástþór Magnússon
eins góður maður og hann vill vera
láta. Hann ætti allra vegna að draga
stórlega úr auglýsingum og láta
sparaðan pening renna til góðgerð-
ar. Sanna sig.
ríki. Gegn þessu barð-
ist Guðrún Pétursdótt-
ir. Hún sýndi þar að-
dáunarverða hæfni í
baráttu við valdamikla
minnismerkj apostula.
Pétur Hafstein hefur
komið vel fyrir. Það er
bara þetta með vald frá
þingi til þjóðar, þegar
mikið liggur við. Ég
óttast að hann mundi
alltaf skrifa undir.
Guðrún Agnars er
ákveðin í að færa vald
frá þingi til þjóðar, ef
með þarf. Af auglýs-
ingum má ráða að for-
setaframbjóðendum finnst til um
eigið ágæti. Vonandi hafa þau rétt
fyrir sér.
Forsetaefnin hafa þó minna fjall-
að um það mikilvægasta. Það er
verndun sjálfstæðis þjóðarinnar. Að
gera ljóst, að þau skrifi aldrei und-
ir neitt er brjóti gegn stjórnar-
skránni.
Hvað sem stjórnmálamenn segja
getur forseti neitað að skrifa undir
lög og þar með fært vald frá þingi
til þjóðar og fengið henni síðasta
orðið í viðkomandi máli.
Forseti er ekki valdalaus. Áhrif
eru völd. Vigdís er áhrifaríkur for-
seti sem samstaða hefur verið um.
Sameiningarmáttur hennar og lagni
að virkja áhrif til framkvæmda er
kunn. Völd eru ekki alltaf sýnileg.
Frambjóðendurnir eru þarna.
Þeir sem veita vilja einum, gera
engum gagn að lasta annan. Þeir
hitta sjálfan sig fyrir.
Albert Jensen
Þjóðin situr uppi með ráðhús í
miklum þrengslum á röngum stað.
Sem fór langt fram úr fjárhagsáætl-
un. Sem holað var niður með of-
ALBERT JENSEN.
Höfundur er byggingameistari.