Morgunblaðið - 25.06.1996, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Endurlífganir
eðaekki
Blákaldur veruleikinn
1. Maður liggur í
blóði sínu niðri í kjall-
ara. Hann hefur aug-
ljóslega dottið í stigan-
um og rotast í fallinu.
Það hefur blætt mikið
og hann er hugsanlega
í sjokki vegna blóðmiss-
is. Kona hans kemur
fyrst á vettvang.
Hennár fyrstu við-
brögð eru að kalla á
lækni og/eða sjúkrabíi
á stundinni.
2. Jón Jónsson, 54
ára, fær skyndilega
verki fyrir brjóstið, sem
leiða út í vinstri hand-
legg. Hann fékk krans-
æðastíflu fyrir 3 árum og þekkir því
einkennin. Hann biður um lækni í
skyndi. Örskömmu síðar missir hann
meðvitund.
Dæmin hér að ofan eru raunveru-
leg og gerðust nýlega á vaktsvæði
Hafnarfjarðar, Garðabæjar og
Bessastaðahrepps. í báðum tilvikum
þurfti bráðaþjónustu
heilsúgæslulækna þar
sem hver mínúta skiptir
máli. Blæðing var
stöðvuð og undirbúin
vökvagjöf í æð í fyrra
tilvikinu og í því síðara
var endurlífgun hafin
með hjartahnoði og
rafstuði fyrir flutning
með sjúkrabíl.
í báðum tilvikunum
sendu læknarnir reikn-
ing til Tryggingastofn-
unar ríkisins (TR) með
beiðni um greiðslu fyrir
unnin læknisverl^
(slysahjálp og endur-
lífgun á vettvangi, 100
einingar á kr. 35,0/eining = kr.
3500 fyrir hvort tilvik). í báðum til-
vikum fengu þeir endursenda reikn-
inga með þeim skýringum að
greiðsla fyrir þessi tilvik gilti ekki á
Stór-Reykjavíkursvæðinu, aðeins
utan þess. Ef þessir sjúklingar væru
staddir á Sauðárkróki, hefðu lækn-
arnir fengið greidd unnin verk.
Jóhann Ág.
Sigurðsson
uppi að það er sárt að taka við slík-
um skilaboðum þegar læknar telja
sig_ hafa unnið gott starf.
í Reykjavík er starfræktur neyð-
arbíll fyrir tilvik eins og að ofan
greinir. Vaktsvæðið Hafnarfjörður,
Garðabær og Bessastaðahreppur er
stærsta vaktsvæðið utan Reykjavík-
ur. Þar hafa heilsugæslulæknar
sinnt fyrstu neyðarhjálp hingað til.
Dæmin hér að ofan eru ekki ein-
stök. Um er að ræða um 200 tilvik
á ári þar sem matsatriði er hvort
þurfi bráðaþjónustu og í 115 tilvik-
um á síðasta ári töldu vaktlæknar
ástandið svo alvarlegt að þeir fóru
með sjúklingi í sjúkrabíl til næsta
sjúkrahúss.
Ekki kjarabarátta
Mál þetta er of alvarlegt til þess
að færa það yfir í persónulegar ádeil-
ur. Læknar á vaktsvæðinu hafa ljós-
rit af endursendum reikningum og
Hlúa þarf að einföldum
úrræðum í bráða-
þjónustunni. Jóhann
Ag. Sigurðsson veltir
fyrir sér hvort
heilbrigðisþjónustan
eigi við stjórnunarvanda
að stríða.
i
i
Stœrðir
50,80 og 100 mm
Lengd rúllu 50 mtr.
i
i
Tilvalið þar sem rœsa þarf
fram land. Vara sem
vinnur með þér, auðveld í
meðhöndlun.
VATNSVIRKINN HF.
ARMULA 21 SIMAR 533 2020
FAX 533 2022
■Xn.....jC
SLATTUORF
sem sjá i gegn!
Reykjavík: Ármúla 11 - Sími 568-1500
Akureyri: Lónsbakka - Sími 461-1070
Að vera í startholunum
Að vera í viðbragðsstöðu til að
geta sinnt útköllum af þessu tagi
krefst mikils undirbúnings og skipu-
lags. Það er mikið andlegt álag að
standa í slíku. Ef vel tekst til eru
allir mjög þakklátir, en ef læknisað-
gerðin ber ekki árangur veldur það
að sjálfsögðu miklum ogoft langvar-
andi trega. Læknar sem þurfa að
standa í víglínunni á þessum vett-
vangi þurfa helst að halda við sér-
hæfðri þekkingu sinni á sviði endur-
lífgana og neyðarhjálpar með reglu-
legum námskeiðum l-2svar á ári.
Eins og sjá má á ofangréindum
dæmum snýst málið ekki um pen-
inga, þar eð upphæðin fyrir svo sér-
hæfða og vandasama vinnu er smá-
vægileg. Málið snýst um virðingu
fyrir gæðum þjónustunnar. Með því
að endursenda reikninga er TR að
segja læknum að þeir eigi ekki að
sinna þessum verkum, þetta sé ekki
þeirra verksvið. Það liggur í augum
fjölda vitna um fundi sína með heil-
brigðisyfirvöldum um þessi mál.
Brigslum um að við förum með ós-
annindi eða að við notum okkur
sjúklinga í einkastríði okkar er því
vísað til föðurhúsanna. ítarleg
skýrsla um þessi mál hefur nú verið
send landlækni til kynningar og
umsagnar. Þetta mál ætti að vera
einfalt úrlausnar, en endurspeglar
kannski þann stjórnunarvanda sem
heilbrigðisþjónustan á við að glíma.
Við viljum enn einu sinni vekja
athygli á því að það ber að hlúa að
einföldum úrræðum í bráðaþjón-
ustunni. Minna má á að það gagnar
lítið að setja hundruð milljóna í
skipulagningu neyðarnúmersins
112, ef enginn er síðan hinum meg-
in á línunni til þess að fara í útkallið.
Höfundur er yfirlæknir á
Heilsugæslustöðinni Sólvangi í
Hafnarfirði.
RDÐKAUPSGJAFIR
og aárar
tæLifærísgjafír
Nýjarvörur-Mikiö úrval
Tilvonandi brúðlijón!
Munið gjaíalistana KUNIGUND
Skólavörðustíg 6. Sími 551 3469
Hlutur tón-
listarinnar í húsi
Drottins
ÚTLÍÐANDI miss-
eri hefir margt verið
rætt um hlut tónlistar-
innar í húsi Drottins.
Ymissa viðhorfa hefir
gætt, sem vænta
mátti, sínum augum
lítur hver á silfrið.
Ekki fer þó milli
mála, að tónlistin
gegnir ærnu hlutverki
í helgihaldi kirkjunn-
ar. Það á vissulega
einnig við um þá
evangelisku lúthersku
kirkju, sem íslenska
þjóðkirkjan tilheyrir.
Þar sem menn syngja,
skaltu fá þér sæti er
haft eftir Marteini Luther og hann
hefir enda verið kallaður faðir hins
evangeliska kirkjusöngs, sem átti
öðru fremur að vera almennur
safnaðarsöngur. Nafnið Jóhann
Sebastian Bach ber svo auðvitað
mjög hátt innan kirkjutónlistarinn-
ar og meðal þeirra heiðurstitla,
sem honum hafi hlotnast er
„fimmti guðspjallamaðurinn".
Menn hafa fyrir satt, að þann
titil megi rekja til Nathans Söder-
Það sem sker úr um
það, hvor tónlist á erindi
í hús Drottins, segir
Þorbergur Kristjáns-
son, er hvort hún eykur
áhrif orðsins.
bloms, erkibiskups Svía á fyrri
hluta aldarinnar. Flest bendir þó
til, að biskupinn hafi notað orða-
lagið að óyfirveguðu ráði. Söder-
blom á að hafa sagt þetta á guð-
fræðiráðstefnu í Strassbourg
1920, í samtali við þýska Bach-
fræðinginn Julius Smend, er svo
hafi látið þennan heiðurstitil ganga
áfram. Hann hafi síðan breiðst út
um víða veröld.
Þetta orðalag verður þannig
ósjaldan fyrir, en sé nánar hugað
að þessum titli, verður auðvitað
ljóst, að eitthvað hlýtur að vera
bogið við hann. „Fimmti guð-
spjallamaðurinn“ getur sá einn
verið, sem bætt hefir nýju frum-
sömdu guðspjalli við þau fjögur
sem fyrir voru og það hlyti óneitan-
lega að orka tvímælis. Hafi verið
þörf á að útnefna
fimmta guðspjalla-
manninn, gæti það
tæpast byggst á öðru
en því, að ekki hafi
þótt viðhlítandi það,
sem þeir fjórir höfðu
fram að færa, og víst
er það ekki óhugsandi,
sé litið á þá þróun
mála, er orðið hefir á
síðustu tímum.
En jafnvel þótt
þetta fræga slagorð
hljóti að teljast hug-
takaruglingur, er
ástæða til að spyija,
hvers vegna það hafi
náð að festa rætur.
Hvað mundi það með öðrum orðum
vera í tónlist J.S. Bachs, sem leitt
hefir til þess, að rótum hefir skot-
ið orðalag, sem setur hann jafnfæt-
is höfundum þeirra texta, er hann
semur kirkjutónlist sína út frá?
Með því, sem nú var sagt er raun-
ar fengin vísbending um svarið.
Það eru tengsl tónlistarinnar við
biblíulega guðfræði, sem verða til
þess, að kirkjutónlist J.S. Bachs
vekur sem slík áhuga og hefir
áhrif langt umfram það sem venju-
legt má teljast. Hjá honum verður
svo innilegt samspil milli guðfræð-
innar og tónlistarinnar, að úr verð-
ur raunveruleg kirkjutónlist, sem
vissulega er dýrmæt viðbót við al-
mennan safnaðarsöng og auðgar
helgihaldið. Það gerir J.S. Bach
ekki að guðspjallamanni, en það
gefur honum stöðu til viðmiðunar
og fyrirmyndar þeim öllum, sem
fást við samningu og flutning tón-
listar í kirkjum. Það sem öðru
fremur sker úr um það, hvort tón-
list á erindi í hús Drottins er, hvort
hún eykur áhrif Orðsins, auðveldar
viðtöku þess eða ekki.
Það er gleði- og þakkarefni, að
ýmsir ágætustu tónlistarmenn
okkar geri sér ljósa grein fyrir
þessu.
Hitt er svo mál fyrir sig, að sá
tónlistarflutningur, sú tónlist, sem
er svo sjálfhverf og frek, að hún
kallar á fyrirgang sjálfri sér eða
flytjendum til dýrðar, á tæpast
heima í vígðum kirkjuhúsum, sem
hyggjast á þeim grundvelli, að allt
sem þar fer fram skuli Guði einum
til dýrðar, eins og J.S. Bach lagði
svo ríka áherslu á varðandi sín
verk.
Höfundur er fyrrv. sóknarprestur.
Þorbergur
Kristjánsson
skólar/námskeið
nudd
■ Sjálfsnudd
Stutt námskeió í sjálfsnuddi.
Upplýsingar og skráning í síma
561 9946.
Taktu sjálfan þig í gegn!
ýmislegt
■ Sumarnámskeið
Handmenntaskólans
er í bréfaskólaformi.
Lærið að auka vöxt garðjurtanna og
stofublómanna með hljómblóma-aðferð-
inni. Kennari er Hafsteinn Hafliðason.
Sími 562 7644 eða í pósthólf
1464, 121 Reykjavík.
■ Fornám og framhaldsskólaá-
fangar o.fl. Matshæft nám:
Sumarönn að hefjast!
STÆ, I'SL, DAN, ENS: 100 (fornám).
ENS: 102,212. ÞÝS: 103, 203. SPÆ,
DAN, NOR, SÆN: 102. STÆ: 102,
202, 122, 363, 463. EÐL: 103. íslenska
fyrir útlendinga/ICELAIMDIC.
Sérnámskeið fyrir atvinnulausa.