Morgunblaðið - 25.06.1996, Blaðsíða 18

18 D ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
HÚSIÐ Hverfisgata 18 er byggt 1906. Á efri hæðinni er stór gluggi á ijósmyndastofu Péturs Brynjólfssonar. Tréskraut er ofan á turnunum og hluti þaksins lækkaður
vegna þakglugga yfir ljósmyndastofunni. Myndin er tekin frá lóð Safnahússins, sem þá var enn óbyggt.
Hús með níutíu ára
sögu endurnýjað
HÚSIÐ að Hverfisgötu 18
er mjög samofið sögu
Reykjavíkur á þessari
öld. Pétur Brynjólfsson
ljósmyndari og Gestur Einarsson
umboðssali létu byggja húsið 1905-
1906 og það er því 90 ára á þessu
ári. Eigandi þess nú er Jóhann Olafs-
son og Co. og hefur húsið verið lengi
í eigu fyrirtækisins.
Húsið er timburhús, um 500 ferm.
alls en að grunnfleti um 150 ferm.
og skiptist í kjallara, fyrstu og aðra
hæð og síðan kemur ris. Það var
hannað og byggt af Magnúsi Th.
Blöndal húsasmiði, sem byggði mörg
glæsilegustu timburhúsin í Reykjavík
um og eftir síðustu aldamót m. a.
húsin að Lækjargötu 6 og Kirkju-
stræti 8B, sem svipar mjög til Hverf-
isgötu 18.
Eitt aðaleinkenni hússins eru tveir
tumar efst á þaki þess. Þegar húsið
var byggt, var það mjög algengt, að
hús væru með tumum. Reykjavík-
urapótek er gott dæmi um það og
sömuleiðis Bakarí Jóns Símonar á
Barónsstíg og hús Marteins Einars-
sonar við Laugaveg.
Byggt fyrir ljósmyndastofu
Mjög var til hússins vandað, en
það var að hluta byggt með það fyr-
ir augum að reka þar ljósmynda-
stofu. Mikil bjartsýni var ríkandi
varðandi framtíð Ijósmyndunar sem
iðngreinar hér á landi og ein þijú
hús reist í Reykjavík á þessum tíma
með sérstakri aðstöðu fyrir Ijósmynd-
un. Þessi hús þurftu að vera með
stórum gluggum, svo að dagsbirtan
ætti greiðan aðgang inn í ljósmynda-
stofumar. Gluggarnir þurftu að snúa
í norður til þess að fá jafna birtu,
því að sólarljósið mátti ekki trufla.
Myndimar voru teknar á glerplötu
og þær settar í ramma með pappír
yfir og síðan var dagsljósið látið sjá
um að lýsa plötuna og framkalia
myndirnar. Þetta var umsvifamikil
starfsemi og þeir sem hana ráku,
höfðu marga starfsmenn og nema í
vinnu.
í upphafí voru þijár sölubúðir á
fyrstu hæð hússins og auk þess íbúð-
Gömul hús eru hluti af menningarsögu lands-
ins. Hér fjallar Magnús Sigurðsson um
húsið að Hverfísgötu 18 í Reykjavík, en
útlit þess hefur verið fært í upprunalegt
horf eins og hægt var.
arherbergi. Ljósmyndastofan var á
annarri hæð, en þar var stór þak
gluggi og á framhliðinni voru fjórar
stórar glerrúður. Pétur Brynjólfsson
bjó á annarri hæðinni og hafði þar
jafnframt ljósmyndastofu sína.
Pétur var einn af virtustu Ijósmynd-
urum landsins á sínum tíma. Hann
var konunglegur hirðljósmyndari og
við komu Friðriks VIII til íslands
1907 ferðaðist hann með konungi og
Hannesi Hafstein ráðherra og tók af
þeim margar myndir. Kona Péturs,
sem var dönsk og tónlistarkennari að
mennt, hafði aðstöðu fyrir hljóðfæra-
kennslu að Hverfístgötu 18. í hópi
nemenda hennar var m. a. Þórarinn
Guðmundsson fiðluleikari.
Árið 1915 keyptu þær Sigríður
Zoega og Steinunn Thorsteinsson
ljósmyndastofuna af Pétri Brynjólfs-
syni og ráku hana þar um árabil.
Báðar höfðu þær lært ljósmyndun
hjá Pétri og síðan sett á fót sína
eigin Ijósmyndastofu í miðbænum,
en hún brann í brunanum mikla
1915.
Ólafur G. Eyjólfsson kaupmaður
eignaðist húsið árið 1916 og rak þar
heildverzlun með tóbaksvörur o. fl.
á fyrstu hæðinni. Hann var jafnframt
skólastjóri Verzlunarskólans frá
1905, þangað til Jón Sívertsen tók
við. Ólafur var umboðsmaður fyrir
tryggingafyrirtækið Danske Loyd og
það eignaðist húsið eftir hann. Þeir
Jóhann Ólafsson og Björn Arnórsson
keyptu svo húsið 1930 fyrir heild-
Morgunblaðið/Ásdís
ÞESSI mynd var tekin fyrir nokkrum dögum eftir umfangsmiklar endurbætur á húsinu. Húsið hefur
verið málað í upphaflegum lit. Skraut er aftur komið á turnana. Miðhluta þaksins hefur verið lyft í
sömu hæð og aðrir hlutar þaksins og krossgluggar eru komnir í stóru gluggana á búðarhæð.
DYRAUMBÚNAÐURINN hef-
ur verið endurnýjaður í göml-
um stíl með spjaldhurðum.
verzlunina Jóhann Ólafsson og Co.
og hafði fyrirtækið síðan aðsetur í
húsinu allt fram til ársins 1974, er
það flutti aðsetur sitt inn í Sunda-
borg.
Talsverðar breytingar voru gerðar
á húsinu 1937, sem Einar Sveinsson,
húsameistari Reykjavíkur, sá um.
Níu herbergi á fyrstu hæð voru öll
tekin burtu og hæðinni breytt í einn
sal en svalir á húsinu fjarlægðar.
Um leið var húsinu breytt mikið að
utan í samræmi við funkisstílinn svo-
nefnda, sem var hér ríkjandi á milli-
stríðsárunum. Öll gerekt og hurðir
voru t. d. gerð slétt.
Sérhannað bílaverk-
stæði í portinu
Þá sem nú voru mikil umsvif hjá
Jóhanni Ólafssyni og Co. hf. Fyrir-
tækið var með umboð fyrir bifreiðar
General Motors og í portinu bak við
húsið var reist hús sérstaklega hann-
að sem bílaverkstæði og er það eitt
fyrsta hús sinnar tegundar hér á
landi. Skrifstofur Strætisvagna
Reykjavíkur höfðu einnig aðsetur að
Hverfísgötu 18 um tíma og Inn-
kaupastofnun Reykjavíkur hóf þar
starfsemi sína, en Jóhann Ólafsson
var á sínum tíma forstjóri beggja
þessara fyrirtækja.
Nú hefur farið fram gagnger end-
urnýjun á húsinu að utan, bæði á
þaki og á öllum hliðum hússins. Um
leið var útlit hússins fært í uppruna-
legt horf eins og hægt var. Skipt
hefur verið um allt ytra byrði hússins
og það málað hátt og lágt.
Oll gluggagerekt hafa verið end-
urnýjuð og með því skrauti, sem þar
var í upphafi og sömuleiðis allir gól-
flistar. Einnig voru sett gerekt, þar
sem engin gerekt voru áður til þess