Morgunblaðið - 27.06.1996, Side 1

^ Tryggjum
Olafi Ragnari
glæsilega kosningu
FORSETAKOSNINGAR eru
eins og veisla, þar sem öllum er
boðið að vera með. Engir flokkar,
ekkert misvægi atkvæða og ein-
staklingarnir sem eru í kjöri
ganga nánast fyrir hvers manns
dyr. Að kjósa sér forseta er há-
punktur hins beina lýðræðis.
Saga forsetakosninga á íslandi
ber lýðræðinu í landinu gott vitni.
Þjóðin hefur aftur og aftur hafnað
forræðishyggju_ og flokkasjónar-
miðum. Kjör Ásgeirs, Kristjáns
og Vigdísar eru vitnisburðir um
sterkan sjálfsprottinn þjóðarvilja.
í þeim forsetakosningum sem
nú standa sem hæst hefur sagan
endurtekið sig og þjóðin virðist
ætla að sameinast um þann sem
ráðamennirnir margir hveijir vilja hafna.
Þijátíu umbrotaár
Sá sem festir þessar línur á blað hefur ver-
ið svo lánsamur að hafa deilt kunningsskap
og vinskap með Olafi Ragnari í næstum þijá-
tíu ár. Sem áhugamaður um þjóðmál hreifst
ég fljótt þessum mæiska manni sem virtist
öllum kostum búinn til forustu í íslenskum
þjóðmálum. Árin kringum 1970 voru einstök
umbrotaár fyrir ungt fólk, sem allt í einu fannst
allt í kringum sig koma sér við. Þetta voru
þroskaár Olafs Ragnars og hann tók frum-
kvæði í ýmsum baráttumálum ungs fólks á
þessum tíma. Hinum mikla þjóðmálaáhuga
þessara ára má um margt líkja við upphafsár
ungmennafélagshreyfingannnar í byijun ald-
arinnar. Kannski hefur Ólafí Ragnari tekist
flestum öðrum betur að sameina í sjálfum sér
andblæinn frá þessum ólíku tímaskeiðum.
Snertingin við söguna og umbrotin í okkar
samtíð er ómetanleg reynsla og Ólafur Ragnar
hefur ekki aðeins reynst afburða kennari, held-
ur ekki síðri nemandi á mestu umskiptatím-
unum í okkar sögu.
Umdeildur?
Allir sem taka virkan þátt í þjóðmálaum-
ræðu og þurfa að taka ákvarðanir um margt
verða umdeildir. Aldrei er hægt að gera svo
öllum líki. Þeir sem nú fara mikinn í ræðu og
riti gegn framboði Ólafs Ragnars klifa á því
hvað hann sé umdeildur og tína til ýmis mál.
En hvað er þá það sem hefur valdið deilum
um Ólaf Ragnar?
Hann hefur gagnrýnt spillingu og hagsmu-
nagæslu af ýmsu tagi. Hann hefur barist fyr-
ir því áratugum saman að flokkakerfið endur-
spegli raunverulega liðsskipan í íslenskum
stjómmálum. Hann stóð dyggan vörð um sam-
eiginlega hagsmuni þjóðarinnar sem fjármála-
ráðherra gegn skattsvikum og peningabruðli.
Hann leiddi nýja tíma inn í íslenska fjölmiðlum
með opnun og gagnrýni. Hann hefur aldrei
látið aðra segja sér fyrir verkum, heldur fylgt
eigin sannfæringu hverju sinni.
Sá sem alltaf kýs þögnina og forðast að
styggja nokkurn mann hefur ekki mikla burði
til að vera þjóðhöfðingi. Hinn mikli stuðningur
þjóðarinnar við framboð Ólafs Ragnars sýnir
að þjóðin virðir þá eiginleika sem stundum
hafa gert hann umdeildan.
Hver er Ólafur
Ragnar Grímsson?
í beinum kosningum um ein-
staklinga eins og í forsetakosn-
ingum er hver og einn veginn og
metinn. Því miður skolast þar
margt til. Mér er ljúft að svara
því hvernig Ólafur Ragnar kemur
mér fyrir sjónir eftir þriggja ára-
tuga kynni.
Hann er traustur vinur vina
sinna en hefur ekki hirt um að
safna um sig jábræðrum. Reglu-
semi í fjármálum er honum eðli-
leg. Hann skipuleggur tíma sinn
vel og nýtir hveija stund án þess
að aðrir verði mikið varir við það.
Mér finnst hann góður hlustandi
og hann gefur sér tíma til að
hlusta á mál annarra. Hann er
fylginn sér, en hefur góða stjórn á orðum sín-
um og framkomu þótt oft falli þung orð í heit-
um stjórnmálaumræðum. Hann hefur reynst
farsæll kennari og góður fræðimaður og aldrei
látið stjórnmál dagsins hafa áhrif á kennslu-
störf sín. Hann á ótrúiega auðvelt með að
orða hugsanir sínar á skipulegan hátt. Hann
gerir ekki mannamun í samskiptum sínum við
annað fólk og breytir ekki framkomu sinni
eftir því hver á í hlut. Hann er útiverumaður
og unnandi Snæfellsjökuls eins og Seltirning-
um er tamt. Listir eru honum hugleiknar, ekki
síst myndlist. Hann leggur líka leið sína um
fátækrahverfin í erlendum stórborgum. Hann
er heimsborgari sem sífellt er að leita að nýjum
hugmyndum og straumum. Hann hefur alla
tíð verið bindindissamur án þess að hreykja
sér eða amast við siðum annarra í þeim efn-
um. Hann gefur sér tíma til að vera með sínum
nánustu og nýtur þess. Hann ber augljósa virð-
ingu fyrir konu sinni, enda er jafnræði með
þeim Guðrúnu Katrínu. Þau eru samhent hjón
og á heimili þeirra er þjóðlegur heimsborgara-
bragur. Hann vill fyrst og síðast verða að
gagni fyrir land og þjóð.
Sameinumst um Ólaf
Fyrir sextán árum var ég svo lánsamur að
vera i stuðningsmannahópi núverandi forseta,
Vigdísar Finnbogadóttur, og mun alltaf ylja
mér við minningarnar frá fögrum vor- og sum-
ardögum, þegar hún var kjörin. í mínum huga
var Vigdís fremst meðal jafningja í þeim kosn-
ingum.
Ég er í hópi þeirra fjölmörgu sem hvöttu
Ólaf Ragnar til að gefa kost á sér til forseta-
kjörs og tel hann nú fremstan meðal jafn-
ingja. Reyndar tel ég það mikið lán fyrir okk-
ar fámennu lýðræðisþjóð að eiga kost á því í
forsetakosningum að velja jafnhæfan mann til
starfans. Einstæð afskipti hans af alþjóðamál-
um og kynni af forustumönnum vítt um heim
munu geta aukið enn á þá virðingu og áhrifa-
mátt, sem forsetaembættið á Islandi hefur
öðlast, verði Ólafur Ragnar kjörinn okkar
næsti forseti.
Það skiptir nokkru máli fyrir forseta að kjör
hans sé óyggjandi, þannig að þjóðin geti sam-
einast um hann að kosningum loknum. Því
skulum við tryggja Ólafi Ragnari glæsilega
kosningu á laugardaginn.
REYNIRINGIBJARTSSON
Höfundur er slarfsmadur Búseta.
Reynir
Ingibjartsson
Guðrún forseti -
sameiningarafl
og framtíðarsýn
AÐ VERA sameiningartákn
þjóðarinnar er eitt mikilvægasta
hlutverk forseta íslands. Til að
gegna því hlutverki er ekki nóg
að koma fram við hátíðleg tæki-
færi innan lands og utan og
halda ræður á tyllidögum. Til
þess að forseti geti verið raun-
verulegt sameiningartákn þarf
hann að virkja þá þætti er sam-
eina þjóðina og hvetja til sam-
ábyrgðar og samvinnu. Forseti
getur hafið máls á framfaramál-
um og leitt saman öfl til að
vinna að þeim. Forsetinn þarf
því að vera meira en venjulegur
embættismaður, hann verður að
vera leiðtogi með framtíðarsýn
og vera hafinn yfir dægurmál
og flokkadrætti stjórnmálamanna. Takist
þetta verður auðvelt fyrir þjóðina að sam-
einast um forseta sinn og vinna þannig
að aukinni hagsæld og betra mannlífi í
landinu.
Samkvæmt stjórnskipan landsins hefur
forseti Islands ekki mikil formleg eða bein
völd. Svo virðist, sem margir líti á forseta-
embættið sem valdalausa tignarstöðu og
telji störf forseta vera formlegs eðlis, eink-
um við afgreiðslu laga og stjórnarmyndun
og að koma fram fyrir hönd þjóðarinnar
á erlendum vettvangi. Starfssvið forseta-
embættisins getur þó verið víðtækara og
áhrifum forseta má beita til að hrinda af
stað og styðja ýmis mikiivæg mál í þjóðlíf-
inu. An beinnar íhlutunar getur forseti
lýðveldisins haft veruleg áhrif á þróun
þjóðmála og á viðhorf þjóðarinnar til
þeirra. Hann getur hafið máls á því sem
betur má fara í þjóðfélaginu og haft frum-
kvæði í ýmsum þjóðþrifamálum án þess
þó að blanda sér í dægurþras og flokkapóli-
tík. Hann getur stuðlað markvisst að sam-
einingu þjóðarinnar til góðra verka, mótun
mannúðlegrar framtíðarstefnu, aukinni
hagsæld og betra mannlífi í landinu. Að
mínu mati þarf forseti að hafa framtíðar-
sýn og ber að leggja áherslu á langtíma-
verkefni, sem oftast eru vanrækt af stjórn-
málamönnum vegna skammtímahags-
muna. Forsetinn nær eyrum almennings
og sú hugsun og umræða, sem hann getur
vakið með þjóðinni mun hafa meiri áhrif
á farsæld hennar í framtíðinni en bein
völd og lagasetningar.
Eini forsetaframbjóðandinn, sem hefur
haft þor til þess að benda á framangreind
atriði er Guðrún Agnarsdóttir. Hún hefur
í málflutningi sínum lagt ríka áherslu á
menntun þjóðarinnar, bæði bókmennt og
verkmennt. Mannauðurinn er mikilvæg-
asta auðlind okkar og eina leiðin til þess
að halda hér uppi tæknivæddu nútíma-
þjóðfélagi í framtíðinni er að leggja stöð-
ugt rækt við hann. íslendingar hafa verið
að dragast aftur úr nágrannaþjóðum sín-
um á síðustu áratugum hvað varðar gæði
menntunar, einkum verkmenntar og þarf
að gera átak í þeim efnum hið allra fyrsta.
Guðrún hefur einnig lagt
áherslu á hve mikilvægt það
er að leggja rækt við tungu
okkar og menningu til þess að
við höldum sjálfstæði okkar í
sívaxandi samvinnu og sam-
keppni við aðrar þjóðir. Eitt
brýnasta verkefni Islendinga á
næstu árum er auk þess að
efla menntun, atvinnulíf og
veraldleg gæði að bæta einnig
huglæg lífsgæði og mannlíf.
Stefna verður að því að lands-
menn geti lifað af tekjum sem
fást fyrir 40 stunda vinnuviku
og skapað sér þannig svigrúm
til að sinna hugðarefnum sín-
um og vera samvistum við börn
sín og fjölskyldu. Mikið vantar
á að þessu marki sé náð hér á landi. Til
þess að svo megi verða þarf hugarfars-
breytingu, sem forseti getur stuðlað að.
Forsenda þess að forseti geti orðið virkt
sameiningartákn er að hann hafi ekki ver-
ið virkur í reiptogi stjórnmálamanna um
völd og hafi ekki átt þátt í að taka um-
deildar ákvarðanir á þingi eða í ríkis-
stjórn. Umdeildur stjórnmálamaður, sem
hefur átt aðild að ákvörðunum, sem skert
hafa hagsmuni mikils hluta landsmanna,
hlýtur að eiga erfitt með að sameina þjóð-
ina að baki sér. Sumar ákvarðanir stjórn-
málamanna eru reyndar þess eðlis að aldr-
ei mun ríkja full sátt um þá, sem þær
tóku, í sæti forseta landsins. Forseti má
heldur ekki vera bendlaður við öfluga
hagsmunahópa eða valdastéttir í þjóðfé-
laginu vilji hann vera forseti allra lands-
manna. Hann verður að vera einn af okk-
ur ekki einn af þeim.
Að undanförnu hafa skoðanakannanir
um fylgi forsetaframbjóðenda bent til að
myndast hafi pólitiskar fylkingar vinstri
manna annars vegar og hægri manna hins
vegar um forsetaefni. Önnur fylkingin
notar óhemju fé til að auglýsa frambjóð-
anda sinn, hin fylkingin ætlar að treysta
á gleymsku þjóðarinnar um umdeildar
ákvarðanir síns frambjóðanda meðan hann
sat á valdastóli. Jafnframt hefur komið
fram í skoðanakönnunum að kjósendur
beggja fylkinga gætu að meirihluta til
sameinast um Guðrúnu Agnarsdóttur, en
ekki frambjóðanda hinnar fylkingarinnar.
Guðrún Agnarsdóttir hefur sýnt og
sannað að hún er verðugur leiðtogi þjóðar-
innar og hefur framtíðarsýn og frumkvæði
til að hefja umræðu um mikilvægustu
málefni þjóðarinnar. Hún er eina forseta-
efnið, sem er hafið yfir flokkadrætti og
hagsmunahópa þjóðfélagsins og er trey-
standi til að geta sameinað þjóðina að lokn-
um kosningum.
HREFNA KRISTMANNSDÓTTIR
Höfundur er deildarstjóri á Orkustofnun.
Hrefna
Kristmannsdóttir