Morgunblaðið - 27.06.1996, Side 4
4 C FIMMTUDAGUR 27. JÚNÍ 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Þróun nokkurra rekstrarstærða árin 1992-1995
Rekstrartekjur Eigið fé
Milljónir
króna
Milljónir
Hagnaður
Milljónir ,155
króna
mBBi 141
)ll
3.267 króna i_833 Jáw rrn 50
Eiginf járhlutfall
%
10
1992 1993 1994 1995 1993 1993 1994 1995 1993 1993 1994 1995 1992 1993 1994 1995 1992 1993 1994 1995
40
30
20
10
Veltufé frá rekstri
Milljónir
482 króna
ÚA stokkar upp spilin
Útgerðarfélag Akureyringa hf. er nú að
ráðast í umfangsmikla endurskipulagningu
á landvinnslunni til að gera hana samkeppn-
isfæra. Jafnframt hyggur félagið á frekari
fjárfestingar í öðrum sjávarútvegsfyrirtækj-
um, bæði hérlendis og erlendis. Til að mæta
þessum íjárfestingum verður boðið út nýtt
hlutafé að nafnvirði 150 milljónir króna á
næstunni. Krístinn Briem ræddi við þá Jón
Þórðarson, stjómarformann og Björgólf
Jóhannsson, framkvæmdastjóra um þessi
áform.
Wi
'.......■■ s
Morgunblaðið/Kristján
JÓN Þórðarson stjórnarformaður UA og Björgólfur
Jóhannsson framkvæmdastjóri félagsins.
SÍÐUSTU mánuðir hafa verið við-
burðaríkir hjá Útgerðarfélagi Ak-
ureyringa hf. Nýlega slitnaði upp
úr viðræðurn Akureyrarbæjar um
sameiningu ÚA og j'jriggja dóttur-
félaga Samherja. I tengslum við
þær hafði Samherji óskað eftir
viðræðum um að kaupa hlutabréf
bæjarins en þau áform náðu held-
ur ekki fram að ganga.
En á sama tíma hafa miklar
breytingar á allri landvinnslu ÚA
verið í undirbúningi og miða að
því að snúa tapi af þessari grein
í hagnað. Þær fela í sér uppstokk-
un á vinnufyrirkomulagi og mikla
tæknivæðingu, sem verður að fullu
komin til framkvæmda um næstu
áramót. I tengslum við þetta hefur
félagið hafið innflutning á þorski
og ufsa frá Noregi og ætiar sér í
náið samstarf við þarlend fyrir-
tæki í sjávarútvegi. En síðast en
ekki síst er í farvatninu stórt hlut-
afjárútboð sem ætlað er að afla
félaginu nálægt 700 milljóna til
fjárfestinga.
Fjárfestingar fjármagnaðar
með hlutafjárútboði
ÚA mun á næstunni bjóða út
nýtt hlutafé að nafnvirði 150 millj-
ónir króna. Sölugengi bréfanna
hefur ekki verið ákveðið en miðað
við gengi í viðskiptum á liðnum
vikum yrði söluandvirði útboðsins
nálægt 700 milljónum. Fram hefur
komið í fréttum að Akureyrarbær
hyggst ekki nýta sér sinn for-
kaupsrétt og óljóst er hvemig far-
ið verður með þann hluta sem er
um 80 milljónir að nafnvirði.
Björgólfur Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri ÚA, verður fyrir
svörum þegar spurt er um tilgang
útboðsins. „Tiigangurinn með út-
boðinu er í fyrsta lagi sá að fjár-
magna verulegar fjárfestingar í
landvinnslu," segir Björgólfur.
„Þær verða á bilinu 215-220 millj-
ónir, en þar af erum við búnir að
veija um 30 milljónum til fjárfest-
inga í pökkunarsamstæðum. Þá
höfum við verið að fjárfesta í öðr-
um sjávarútvegsfyrirtækjum og
þar má benda á kaup okkar á hlut
í Skagstrendingi. Eftir síðustu
áramót keyptum við töluverðan
hluta og aftur núna í útboði félags-
ins fyrir samtals um 120 milljónir.
Síðan eru önnur tækifæri fyrir
nendi varðandi fjárfestingar í sjáv-
arútvegi sem við erum tilbúnir að
takast á við þegar þau opnast,
bæði innanlands og erlendis."
Hasla sér völl
í vinnslu uppsjávarfiska
í þessu sambandi er þess
skemmst að minnast að ÚA hefur
í hyggju að kaupa 20-30% hlut í
Tanga hf. á Vopnafirði til að fá
aðgang að veiðum og vinnslu upp-
sjávarfiska. Þróunarsjóður sjávar-
útvegs á 32% hlut í Tanga sem
er að nafnvirði 115 milljónir og
hyggst Vopnafjarðarhreppur nýta
sinn forkaupsrétt að bréfunum, en
framselja mestan hluta þeirra á
ný tii ÚA. Tangi gerir út tvo tog-
ara og rekur hefðbundið frystihús
ásamt loðnuverksmiðju.
Jón Þórðarson, stjórnarformað-
ur ÚA, vísar til þess að í framtíðar-
sýn félagsins sé gert ráð fyrir að
það hasli sér völl í vinnslu uppsjáv-
arfiska. „Það höfum við þegar
gert með því að stofna fyrirtækið
SÚA á Seyðisfirði um loðnufryst-
ingu. Við sjáum síðan möguleika
á að taka þátt í rekstri Tanga á
Vopnafirði. Þar er fiskimjölsverk-
smiðja sem liggur vel við loðnu-
og síldarmiðum. Við erum fyrst
og fremst að horfa á frystingu á
uppsjávarfiskum og höfum trú á
því að innan ekki langs tíma verði
meirihlutinn af uppsjávarfiskinum
nýttur til manneldis. Bræðslan
verður hins vegar að vera til stað-
ar vegna þess að ákveðinn hluta
fisksins er ekki hægt að nýta með
öðru móti. Hluti af þessari stefnu-
mörkun felur í sér að starfsemin
verði umhverfisvæn og stuðli að
sjálfbærri þróun þeirra náttúru-
auðlinda sem félagið nýtir.“
Samstarf fyrirhugað
við Skagstrending
Það kemur fram hjá þeim Björg-
ólfi og Jóni að bræðsla á uppsjáv-
arfiski byggist á því að vinna mik-
ið magn þar sem framlegðin af
hveiju kílói sé lítil. Með því að
frysta loðnu fáist mun hærra verð
en í bræðslu. Ef markaðir opnist
fyrir frysta síld og loðnu t.d. í
Rússiandi eða jafnvel austar þá
skapist betri grundvöllur fyrir
meiri frystingu. Þar fyrir utan sé
mjög stór síldarmarkaður í Evr-
ópu, þar sem íslendingar hafi lítið
látið að sér kveða.
ÚA hefur ekki síður áhuga á
nánari samstarfi við Skagstrend-
ing hf. á Skagaströnd og hefur
nú keypt um fimmtungs hlut í því
félagi til að treysta böndin. „Til-
gangurinn með þeirri fjárfestingu
var að ná fram hagræðingu hjá
báðum fyrirtækjunum sem verður
báðum til hagsbóta. Við sjáum
fyrir okkur að ná betri nýtingu á
kvóta og eignum. Menn hafa verið
að takmarka kvótann á hvert skip
og haldið í skipin sem hefur kom-
ið fram í verri afkomu. Við höfum
núna fækkað skipum og vonumst
til þess ná bættri nýtingu á skipun-
um. Við höfum velt fyrir okkur
svipuðum hlutum í samstarfinu við
Skagstrending hf.“, segir Björ-
gólfur.
Landvinnslan hefur
ekki verið samkeppnisfær
Hefðbundin botnfiskvinnsla í
landi hefur verið sú grein sjávarút-
vegs sem átt hefur hvað erfiðast
uppdráttar undanfarið. Tap hefur
verið af þessum þætti starfsem-
innnar hjá ÚA, enda þótt afkoman
hafi verið töluvert betri en meðal
töl Þjóðhagsstofnunar um afkomu
botnfiskvinnslu gefa til kynna.
Afkoman hjá ÚA hefur farið batn-
andi og er við núllið um þessar
mundir. Hagnaðurinn hefur aftur
á móti myndast í rekstri frysti-
skipa félagsins.
Stjórnendur ÚA fengu danskt
ráðgjafarfyrirtæki til liðs við sig
á síðasta ári til að gera úttekt á
landfrystingunni og vinna tillögur
í samráði við starfsmenn félagsins
um endurbætur á þessum rekstri.
Það kemur fram hjá Jóni að land-
vinnslan sé ekki samkeppnisfær
við sjófrystinguna eins og hún
hafi verið rekin hingað til. „Þetta
fyrirtæki er á opnum hlutabréfa-
markaði og hlutabréfin þurfa að
skila betri arðsemi en ríkisskulda-
bréf. Spurningin sem við stóðum
frammi fyrir var sú hvort það
ætti að fjárfesta í landvinnslunni
eða hreinlega loka henni. Svarið
sem kom út úr þeirri athugun var
jákvætt. Það þarf hins vegar að
semja að nýju við verkalýðshreyf-
inguna ásamt því að breyta tækn-
inni og samsetningu afurðanna.
Ennfremur þarf að breyta hugsun-
arhættinum í kringum landvinnsl-
una og hætta að tala um frysti-
hús. Þess í stað á að ræða um
matvælavinnslu.
Lykilatriðið er að fá samsvar-
andi nýtingu á fjárfestinguna í
vinnslunni í landi og er á henni
úti á sjó. Ef það hefst ekki verður
að færa alla vinnsluna út á sjó,
eins og raunar hefur gerst víðast
annarsstaðar. í þessu sambandi
má spyija hvers vegna íslendingar
séu að kaupa loðnu- og síldarskip
af Norðmönnum. Svarið felst í því
að Norðmenn eru að færa vinnsl-
una um borð í skipin vegna þess
að nýtingin náðist ekki í land-
vinnslunni. Við höfum hins vegar
ennþá trú á því að hægt sé að ná
fram hagkvæmni í landi. Ef þau
markmið nást ekki fram, þá endar
öll vinnslan úti á sjó. Jafnframt
þessu þarf að auka verulega þekk-
inguna á markaðnum í fyrirtæk-
inu. Það þarf sjálft að byggja upp
vöruþróun í beinu samstarfi við
þá sem eru á markaðnum.
Þar að auki þurfum við að horfa
á hráefnisöflun þessa iðnaðar. Til
að hægt sé að fullnýta fjárfesting-
una og ná fram hagkvæmni þurf-
um við meira hráefni en fæst með
núverandi kvóta. Þar eru ýmsir
möguleikar. Við erum t.d. núna
að flytja hráefni inn frá Noregi í
stórum stíl og töpum ekki á því.“
Hafa þegar keypt
um 800 tonn frá Noregi
Þeir Björgólfur og Jón segjast
hafa óttast það mest í upphafi að
norski fiskurinn yrði of gamall,
en komið hefði í ljós að hægt
væri að flytja hann til íslands inn-
an tilskilins tíma. Næst þurfi að
ná niður flutningskostnaði. Ýmis
áform eru á pijónunum um fram-
haldið í þessum viðskiptum. í Nor-
egi er ufsi veiddur af nótaveiði-
skipum og geymdur lifandi í nót-
inni, jafnvel mánuðum saman.
„Við ætlum að reyna að komast í
stöðug viðskipti með þennan ufsa
frá því seinni hluta sumars og
fram að áramótum," segja þeir
félagar. Frá því þessi hráefnisinn-
flutningur hófst frá Noregi fyrir
rúmum mánuði hefur fyrirtækið
keypt um 800 tonn. Þetta er dá-
góð viðbót, því fyrirtækið fær um
15 þúsund tonn af hráefni til
vinnslu árlega.
Þar með eru þó ekki allar hrá-
efnisuppsprettur upptaldar því til
greina kemur einnig að kaupa
frystan fisk og þíða hann til
vinnslu ásamt því að kaupa fisk
af rússneskum veiðiskipum. „í
framtíðinni verður tvífryst hráefni
verulegur hluti af framleiðslu
botnfiskafurða, en við ætlum að
nýta okkur alla þessa möguleika,"
fullyrðir Jón.
Viðræður um vaktakerfi
starfsfólks
Meðal þeirra þátta sem þarfnast
endurskoðunar hjá ÚA er vinnu-
fyrirkomulag í fyrirtækinu. Nú
standa yfir viðræður um þessi mál
við verkalýðsfélagið Einingu á
Akureyri. Hugmyndir forráða-
manna ÚA gera ráð fyrir að starfs-
fólk vinni á sex til átta tíma vökt-
um með færri pásum og neysluhlé-
um en nú er, þannig að virkur
vinnutími lengist. „Með þessu
móti er hægt að greiða hærri tíma-
laun en við þau bætist einstakl-
ingsbónus í stað hópbónuss nú,“
segir Björgólfur. „Annar hluti af
endurskipulagningunni er fjárfest-
ing í aukinni tæknivæðingu. Það
er að hluta til komið til fram-