Morgunblaðið - 27.06.1996, Side 6

6 C FIMMTUDAGUR 27. JÚNÍ 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
BAKKAVÖR Þróun nokkurra rekstrarstærða árin 1993-1995
Hagnaður
Milljónir
króna
20,9
22,8
Rekstrartekjur
Milljónir 410,0
króna
Eigiö fé
Mllljónlr
króna
92,3
302,6
222,5
1993 1994 1995 1996
áætiun
1 g1
63,5
14,5
4,8
Eiginfjárhlutfali
30,1
Veltufé frá
rekstri
33,9
22,9
1993 1994 1995 1996
áæíiun
1993 1994 1995 1996
áætlun
6,7 % %
1993 1994
%
Milljðnir
króna
28,5
áætlun
1993 1994 1995 1996
áæilun
MIKILL UPPGANGUR
HJÁBAKKAVÖR
Bakkavör hf. er ungt fyrirtæki sem hefur
sérhæft sig í hrognavínnslu. Síðastliðin ár
hefur vöxtur þess verið mjög hraður í kjöl-
far markvissrar stefnumótunar og vottunar
á gæðakerfí fyrirtækisins samhliða aukinni
áherslu á fullvinnslu afurða. Þorsteinn
Víglundsson ræddi við Ágúst og Lýð Guð-
mundssyni, sem reka fyrirtækið auk þess
að eiga um 60% hlutafjár. Fjölskyldubragur-
inn verður þó ekki mikið lengur við lýði í
eignarhaldi fyrirtækisins því stefnt er að
því að gera fyrirtækið að almennings-
hlutafélagi á næstu árum.
Ágúst Guðmundsson, framkvæmdastjóri Bakkavarar.
SJÁVARÚTVEGUR hefur ekki verið
mjög lífvænleg grein hér á landi á
undanfömum árum þó svo að betur
horfi í greininni nú. Engu að síður
hefur ungt fyrirtæki í Kópavogi,
Bakkavör hf., verið að sækja mjög
í sig veðrið á þessum tíma og hefur
velta þess aukist úr 89 milljónum
króna árið 1993 í 303 milljónir í fyrra
og á þessu ári er áætlað að veltan
muni nema um 430 milljónum króna.
Eins og sjá má á meðfylgjandi mynd-
um hefur þróunin á öðrum lykiltölum
úr rekstri verið svipuð.
Fyrirtækið varð til í suður í Garði
fyrir um 10 árum. Það hefur vaxið
og dafnað síðan og eru starfsmenn
nú um 35 að jafnaði. Þá keypti
Grandi hf. 40% hlut í fyrirtækinu á
síðasta ári á genginu 11,32, en hátt
gengi skýrist m.a. af því hversu lágt
heildarhlutafé þess er, aðeins 8,6
milljónir að nafnvirði.
Það sem vekur hins vegar hvað
mesta athygli við þetta fyrirtæki er
að árið 1991, eftir að hafa orðið fyr-
ir verulegum skakkaföllum vegna
skemmda sem urðu á framleiðslu
þess í flutningi, var ráðist í að móta
því nýja stefnu, jafnframt
því sem ákveðið var að taka
þar upp vottað gæðakerfí
með tilheyrandi vinnu.
Ágúst segir að þetta hafi
vissulega verið mjög stór-
huga áætlanir miðað við
hversu slæm staða fyrirtækisins var
en hún hafí hins vegar kallað á slík-
ar aðgerðir. Árangurinn hefur heldur
ekki látið á sér standa því fyrirtækið
hlaut markaðsverðlaun Útflutnings-
ráðs árið 1992 auk tilnefningar til
hvatningarverðlauna Gæðastjómun-
arfélagsins árið 1994 ásamt Eim-
skipafélaginu og Hans Petersen
Áhersla lögð á fullvinnslu
Bakkavör sérhæfir sig í vinnslu á
öllum tegundum hrogna. Er þar
bæði um að ræða hrávöruvinnslu en
einnig hefur gríðarleg áhersla verið
lögð á að auka vægi fullunninna af-
urða hjá fyrirtækinu á síðustu miss-
erum. Fyrirtækið tók í notkun reyk-
hús árið 1993 og síðan var kavíar-
deild sett á fót árið 1994.
Ágúst segir að rekja megi allan
vöxt fyrirtækisins á undanförnum
árum til þessara tveggja deilda og
stefnt sé að því að reyna að efla þær
enn frekar á komandi árum. „Reyk-
húsið ásamt kavíarvinnslunni er af-
sprengi vöruþróunar fyrirtækisins
sem við hófumst handa við af fullum
krafti árið 1992 og 1993. Hún fór
að skiia okkur verulegum árangri á
árunum 1993-1994 og við gerum líka
ráð fyrir verulegri aukningu í þessum
tveimur deildum á næstu árum,“
segir Ágúst.
Lýður bætir því við að ekki hafi
þó verið ráðist út í fullvinnslu í ein-
hverjum stóram stökkum. í mörgum
tilfellum hafí hún verið þróuð í sam-
ráði við viðskiptavini fyrirtækisins
erlendis, þrátt fyrir að þeir hafi fyrst
og fremst verið að kaupa hrávöra
af fyrirtækinu. Þessi árangur hafi
náðst með því að fikra sig alltaf einu
þrepinu ofar í fram-
leiðsluferlið. Þannig hafí
reykhúsið verið byggt
eftir að slíkir samningar
náðust við einn við-
skiptavin fyrirtækisins,
sem áður hafði látið
reykja vörana fyrir sig ytra.
Með minnkandi aflaheimildum hér
við land hefur framboð á bolfisks-
hrognum dregist nokkuð saman.
Ágúst segir að með aflasamdrættin-
um hafi slagurinn um hráefnið
harðnað nokkuð en fyrirtækinu hafi
hins vegar auðnast að halda nokkuð
svipaðri tonnatölu í gegnum árin en
að sama skapi aukið hlutdeild sína
í markaðnum. Hún nemi nú um þriðj-
ungi í bolfiskshrognum, en sé hins
vegar mun minni í loðnuhrognum
enda sé framboðið þar miklu meira.
Þá hafi innkoma Granda í fyrir-
tækið tryggt því talsvert hráefni
þaðan, enda sé Grandi umfangsmikið
fyrirtæki i loðnuveiðum. Ágúst segist
reikna með því að hráefnisverð muni
fara lækkandi á næsta ári enda sé
fyrirséð að aflaheimildir verði auknar
og framboðið á bolfiskshrognum
muni því einnig aukast eitthvað.
Þá mun flutningur á st.arfsemi
fyrirtækisins til Reykjanessbæjar
auðvelda hráefnisöflun nokkuð, að
sögn þeirra bræðra, en eins og fram
hefur komið mun öll starfsemi þess
verða flutt þangað úr Kópavogi nú
í haust. Áætlaður kostnaður við
þessa fjárfestingu og framkvæmdir
henni tengdar er tæpar 180 milljónir
króna og hefur fyrirtækið efnt til
50 milljóna króna skuldabréfaútboðs
til að fjármagna þær. Skuldabréfun-
um fylgir síðan kaupréttur á hluta-
bréf að tveimur árum liðnum, sem
er nýlunda hér á landi.
Þessi frumlega hlutafjársala verð-
ur fyrsta skrefið í því að breyta fyrir-
tækinu í almenningshlutafélag, en
að sögn Lýðs er stefnt að því að sú
verði orðin raunin innan 4-5 ára.
Aukin áhersla lögð
á vöruþróun
Vöraþróun hefur gegnt mikilvægu
hlutverki í vexti Bakkavarar og hef-
ur verulegur hluti af aukinni fram-
leiðslu fyrirtækisins^ verið í formi
fullunninnar vöru. Ágúst segir að
markmiðið með vöruþróuninni sé að
auka verðmæti söluafurða og auka
vöruúrval fyrirtækisins jafnframt því
að auka þekkingu á hrávöruvinnslu
og matvælavinnslu innan þess.
Vöruþróunin hófst í samstarfi við
Rannsóknarstofnun fiskiðnaðarins.
Samstarfið stóð yfír í rúmt ár og
skilaði ágætum árangri, að sögn
Ágústs. „Við mátum stöðuna hins
vegar þannig að umfang þessarar
vinnu væri orðið það mikið að ástæða
væri til að færa vöraþróunina inn í
fyrirtækið. Við réðum því til okkar
Halldór Þórarinsson, matvælaverk-
fræðing, en hann hafði unnið að
vöruþróuninni fyrir okkur
hjá Rf. Þessi ákvörðun
hefur svo aftur reynst hafa
verið gæfuríkt spor fyrir
okkur.“
Áherslurnar í vöruþró-
uninni hafa verið kavíaraf-
urðir, reyktar afurðir, afurðir í túpu
og það sem skilgreint er sem jap-
anskar afurðir. Þar er um að ræða
sérstaka framleiðslu fyrir japans-
markað, en einnig fyrir japanska
markaðinn sem er fyrir hendi í
Bandaríkjunum, m.a. á Vestur-
ströndinni.
Stefnumótunin
auðveldað vöxtinn
Ágúst segir að í þeirri stefnumót-
unarvinnu sem átt hafi sér stað inn-
an fyrirtækisins hafi komið berlega
í ljós mikilvægi þess að tengja stefnu
fyrirtækisins við þá starfsemi sem
þar fari fram daglega.
„Við höfum farið með fyrirtækið
í gegnum tvö stefnumótunarferli.
Við byijuðum árið 1992 með því að
kryfja stöðu fyrirtækisins og stefnu
á þeim tíma og fórum aftur í gegnum
þessa vinnu árið 1994 og útbjuggum
þá sérstakt stefnumótunarferli sem
er mjög virkt í fyrirtækinu í dag.
Þetta ferli hafði það að markmiði
að tengja daglegan rekstur við
stefnumótun fyrirtækisins.
I fyrra skiptið sem við fórum í
gegnum stefnumótun lentum við
nefnilega í því sem mörg fyrirtæki
lenda ef til vill í, þ.e. að útbúin var
ákveðin stefnumótunarmappa sem
síðan endaði ofan í skúffu og var
aldrei notuð meira. Okkur þótti þetta
hins vegar óásættanlegt og fórum
út í þetta aftur með nýju hugarfari
árið 1994 og þetta varð niðurstaðan."
Ágúst segir að í framhaldi af þess-
ari vinnu hafi fyrirtækið mótað sér
ákveðna framtíðarsýn til ársins 2005
sem nái til framleiðsiu, markaðs-
mála, fjármála, tækni- og þróun-
armála, starfsfólks, stjórnunar,
ímyndar og gæðamála. Þar sé m.a.
stefnt að því að Bakkavör verði leið-
andi matvælarisi, á íslenskan mæli-
kvarða, með megináherslu á full-
vinnslu hrogna.
Vöruþróun verði áfram öflug og
tæknistig fyrirtækisins verði hátt,
starfsmannastefna þess verði metn-
aðarfull og vöxtur fyrirtækisins verði
skipulagður. Þá verði fyrirtækið
þekkt fyrir gæði og framsækni og
metnaðarfulla gæðastefnu.
Annast sjálft alla
markaðssetningu
Bakkavör starfar eingöngu á er-
lendum mörkuðum en talið var of
kostnaðarsamt að byggja mikið á
innlendum markaði miðað við þá
möguleika sem þar hafi verið fyrir
hendi. Ágúst segir að Bakkavör hafi
annast sölu á meginhluta afurða
sinna og allt skipulag markaðsvinn-
unnar hafi farið fram innan veggja
þess. Fyrirtækið sé heldur ekki aðili
að neinum sölusamtökum enda hafi
reynslan sýnt að sérhæfing þess sé
það mikil að þekking á sölu- og
markaðsmálunum sé langmest innan
fyrirtækisins.
Helstu markaðir í dag eru innan
Evrópusambandsins, en einnig selur
fyrirtækið afurðir sínar til Bandaríkj-
anna, Japan og Ástralíu. Til að
styrkja stöðu fyrirtækisins á erlend-
um mörkuðum var ákveðið að stofna
dótturfyrirtæki í Bretlandi árið 1993,
í samstarfi við þarlendan aðila sem
á 40% hlut. Fyrirtækið heitir Bakka-
vör UK. Ltd. og hóf það starfsemi
sína árið 1994.
„Tilgangurinn með stofnun þessa
fyrirtækis var að markaðssetja full-
unnar afurðir okkar í Bretlandi og
afla markaðsupplýsinga um Bret-
iandsmarkað auk þess sem við lítum
á þetta sem stökkpall inn á markaði
í Evrópu," segir Ágúst.
Hann segir að fyrirtækið hafi nú
verið í rekstri í rúm tvö ár og gengi
þess hafi verið upp og ofan. Velta
og sala hafi verið minni en gert hafi
verið ráð fyrir í upphafi en hún sé
nú að aukast enda sé búið að eyða
miklum tíma og fjármunum í að að-
laga umbúðir og afurðir kröfum
markaðarins þar í landi.
Eina fyrirtækið með vottað
gæðakerfi í hrognavinnslu
Gæðakerfi Bakkavarar var vottað
af Vottun hf. um mitt ár 1993 skv.
ÍST-ISO 9002 staðli og
var það fyrsta fyrirtækið
sem var vottað af Vottun
hf. Ágúst segir að gæða-
kerfið hafi skipt fyrirtækið
gríðarlega miklu máli.
„Við réðumst í að fá
vottað gæðakerfi til að kortleggja
starfsemi fyrirtækisins á skipuiagðan
hátt og gera það hæfara til að takast
á við aukna samkeppni og auknar
kröfur og þrýsting frá erlendum kaup-
endum, auk þess sem gæðakerfið
greiðir aðgang að mörkuðum Evrópu-
sambandsins og færir fyrirtækinu
aukin viðskipti.
Við teljum að upptaka gæðakerf-
isins hafi verið lykilatriði í þeim vexti
sem orðið hefur á undanförnum árum
fyrir utan það hversu mikilvægt það
er fyrir fyrirtækið markaðslega."
Aukið vægi
fullunninna
afurða hjá
fyrirtækinu
Gæðakerfið
hefur verið
lykilatriði í
vextinum