Morgunblaðið - 04.07.1996, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 4. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Það fá nú ekki hvaða hross sera er að naga í stjórnarráðstúninu ...
Gróðurhúsabændur eru vakandi fyrir nýjungum
Flugan jók uppskeru
og minkaði vinnuálag
Morgunblaðið/RAX
FEÐGARNIR Friðrik Rúnar Friðriksson og Friðrik Friðriksson
voru að tína tómata í gær. A bak við þá suðar hunangsflugan.
FRIÐRIK Friðriksson,. garðyrkju-
bóndi í Ártúni í Ölfusi, segir að notk-
un hunangsflugu við fijóvgun tóm-
ataplantna hafi aukið uppskeru um-
talsvert og minnkað vinnuálag
bænda. Friðrik var fyrstur íslenskra
gróðurhúsabænda til að nota hun-
angsflugu við tómataræktun fyrir
þremur árum, en núna er hún notuð
af öllum tómataræktendum á land-
inu.
Áður en gróðurhúsabændur tóku
hunangsfluguna í þjónustu sína
fijóvguðu þeir sjálfir tómataplönt-
urnar með því að hrista þær með
sérstakri pumpu. Þetta var mikið
verk því að fijóvga þurfti hveija
plöntu einu sinni á dag. Ekki er eins
árangursríkt að ftjóvga plöntuna
þegar skýjað er úti því þá eru blóm
plöntunnar lokuð og þess vegna bar
þessi mikla vinna stundum takmark-
aðan árangur.
Friðrik hóf tilraunir með að nota
hunangsflugu í gróðurhúsum fyrir
þremur árum í samvinnu við Garð-
yrkjuskólann í Hveragerði. Hann
sagði að menn hefðu strax séð að
flugan kunni miklu betur til verka
en maðurinn. Hún fróvgaði plöntuna
þegar hún væri tilbúin til fijógunar
og árangurinn væri miklu betri. Nið-
urstaðan væri sú að uppskera hefði
aukist og vinnuálag bænda minnkað.
Hefur kosti og ókosti
að vera karlfluga
Hunangsflugan er flutt inn frá
Hollandi og Belgíu og kostar hvert
bú 12-17 þúsund krónur. Endumýja
þarf búin á 4-6 vikna fresti. Um er
að ræða sömu flugu og finna má
fljúgandi í görðum víða um land.
Sú spurning vaknaði því í huga
blaðamanns hvort ekki væri hægt
að fanga hana úti og sleppa henni
í gróðurhúsunum og spara þannig
stórfé. Friðrik sagði að því miður
bæri það takmarkaðan árangur.
Flugan fijóvgaði plöntuna einungis
fyrir tilstuðlan hunangsdrottning-
arinnar. Ef hún væri veik eða ekki
til staðar væri lítið gagn af flugi
hunangsflugunnar.
Friðrik sagði að eins og víðar
væri það kvenndýrið sem ynni alla
vinnuna. Karlflugan gerði ekkert
annað en að eðla sig, en kvennflug-
an væri á eilífum þönum um allt
gróðurhúsið. Blaðamaður hafði á
orði að það hlyti að vera gott að
vera karlhunangsfluga. Friðrik sagði
að það hefði vissulega sína kosti,
en ókostirnar væru einnig nokkrir
því að karlinn dæpist eftir að hafa
eðlað sig.
Tómatar á grein
Friðrik er enn með vakandi auga
fyrir nýjungum og í sumar setti
hann fyrstur manna á markað svo-
kallaða klasatómata. Þeir eru stærri
en venjulegir tómatar. Aðal munur-
inn er þó sá að þeir vaxa á einum
stilk og er stilkurinn klipptur með
þegar tómatarnir eru tíndir af plönt-
unni. Þeir fá áfram örlitla næringu
úr stilknum eftir að þeir hafa verið
tíndir og eru því að margra mati
bragðbetri. I verslunum hafa þessir
tómatar verið kallaðir tómatar á
grein.
Friðrik sagði að góða veðrið í
sumar hefði ekki hjálpað gróður-
húsabændum mikið. Það skipti þá í
sjálfu sér engu máli fyrir ræktunina
hvaða hitasig væri fyrir utan gróður-
húsin, en birtan væri hins vegar lyk-
ilatriði. í vor hefði sólin ekki skinið
neitt sérstaklega mikið. Skipst hefðu
á skyn og skúrir og birtan því óstöð-
ug. Hann sagði að gróðurhúsabænd-
ur væru ekkert á móti því að hafa
snjó fram eftir öllu vori því að snjór-
inn endurkastaði sólargeislunum og
yki birtuna.
Raflýsing í gróðurhúsum hefur
aukist mikið á síðustu árum. Friðrik
sagði að hún hefði m.a. leitt til þess
að tómatar kæmu á markað einum
og hálfum mánuði fyrr en þeir gerðu
fyrir tíma raflýsingar. Fyrstu ís-
lensku tómatarnir hefðu komið á
markað í apríl í vor.
Verð á tómötum hefur lækkað
mikið undanfarna daga enda er
framleiðslan að ná hámarki.
Nýr sendiherra Evrópusambandsins
Sérskilgrein-
ing fyrir íslenzk-
an sjávarútveg?
JOHN Maddison, sendi-
herra Evrópusam-
bandsins í Noregi og á
íslandi, afhenti Vigdísi Finn-
bogadóttur forseta trúnað-.
arbréf sitt í síðustu viku.
Maddison hefur aðsetur í
Ósló en hefur hug á að koma
til íslands oftar en forveri
hans hafði tök á. „Ég mun
reyna að koma til Islands
að minnsta kosti annan
hvern mánuð,“ segir Maddi-
son.
Sendiherrann segist gera
ráð fyrir að einbeita sér eink-
um að því að miðla upplýs-
ingum um Evrópusambandið
til íslendinga. Hann nefnir
sem dæmi áhuga sinn á að
koma upp evrópskri skjala-
miðstöð á íslandi, en í slíkum
miðstöðvum er meðal annars
að fínna alla opinbera útgáfu
Evrópusambandsins. „Nú
þegar eru fimm slíkar mið-
stöðvar í Noregi, en engin á Is-
landi. Venjulega eru þessar mið-
stöðvar settar upp í samstarfi við
háskóla. Ég hef því mikinn áhuga
á að kanna hvort Háskóli íslands
vildi opna skjalamiðstöð, þannig
að við gætum miðlað upplýsingum
— ekki áróðri.“
Maddison segist hafa _ langa
reynslu af samskiptum við íslend-
inga á sviði samninga um við-
skipti með sjávarafurðir.
Sendiherrann segist ekki vera í
neinum vafa um að fiskveiðar og
sjávarútvegur muni áfram verða
mikilvægasta málið í samskiptum
íslands og ESB. Sjávarútvegsmál-
in séu jafnframt eina hindrun þess
að ísland gæti gengið í Evrópu-
sambandið. „Ef hægt væri að finna
lausn á sjávarútvegsmálunum, tel
ég ekki að neitt annað mál ætti
að standa í vegi fyrir aðild ís-
lands, ef ísland vill ganga í Evr-
ópusambandið," segir hann. „Þjóð-
ir ganga auðvitað í sambandið af
fúsum og fijálsum vilja og þær
verða að sækjast eftir því að vera
með. En þetta er kannski víta-
hringur. Ef hægt væri að leysa
sjávarútvegsmálin, myndi ísland
vilja vera með, en til þess að hægt
sé að leysa þau verður ísland að
vilja vera með.“
Maddison segist reyndar telja
að ekki megi einskorða umræður
um hagsmuni þjóða af aðild að
Evrópusambandinu við efnahags-
mál; stjórnmál, saga og heimspeki
séu líka ástæður þess að ríki sæk-
ist eftir aðild að ESB. Hins vegar
megi ekki líta framhjá því að sjáv-
arútvegsmálin séu lífshagsmuna-
mál íslands.
„Eins og er á ég erfitt með að
segja hvort Evrópusambandið gæti
fundið lausn á sjávarútvegsmálun-
um. Það fer eftir viðhorfi aðildar-
ríkjanna," segir Maddi-
son. „Sem stendur er
stefnan skýr; sambandið
hefur sameiginlega sjáv-
arútvegsstefnu, sem er
hluti af lögum þess og
reglum og öll ný aðildar-
ríki verða að samþykkja
lög og reglur sambandsins. Við
samþykkjum í mesta lagi aðlögun-
artíma að þeim.
Hins vegar — og þetta held ég
að ísland ætti að reyna að hlera
hjá aðildarríkjunum og fram-
kvæmdastjóminni — mætti kanna
hvort hægt sé að búa til sérstaka
skilgreiningu, eins og við gerðum
til dæmis varðandi fjallalandbúnað
og heimskautalandbúnað. Spum-
ingin er hvort hægt væri að búa
til skilgreiningu um „Mið-Norður-
Atlantshafs-fískveiðar" eða eitt-
John Maddison
Þ-John Maddison er fæddur í
Bretlandi 1941. Hann nam við
háskólana í Manchester, Cam-
bridge og Grenoble. Hann
kenndi frönsku í Englandi og
ensku í Frakklandi áður en hann
gekk í brezku utanríkisþjón-
ustuna. Árið 1973 var hann í
hópi fyrstu Bretanna, sem réð-
ust i þjónustu framkvæmda-
stjórnar Evrópusambandsins.
Undir hann hafa heyrt ýmiss
konar alþjóðasamningar um
unnar matvörur, þannig var
Maddison aðalsamnmgamaður
ESB í viðræðum við ísland um
tollkvóta fyrir síld og aðrar
sjávarafurðir á síðasta ári.
Hann hefur einnig tekið þátt í
undirbúningi stækkunar sam-
bandsins til austurs. Maddison
er nú í fyrsta sinn staðsettur
utan Brussel, sem sendiherra
ESB í Noregi og á íslandi, með
aðsetur í Ósló. Hann er kvæntur
og tveggja barna faðir.
Sjávarútvegs
mál eina
hindrunin í
vegi aðildar
hvað því um líkt, sem augljóslega
ætti aðeins við um fsland. Eg veit
ekki svarið sjálfur. Sem stendur
væri það sennilega neitandi, en
þó er tilhneiging til þess innan
Evrópusambandsins að víkja hluta
stefnu sambandsins til hliðar
gagnvart einstökum aðildarríkj-
um. Ég er ekki viss um ágæti slíks,
en í samningaviðræðum við Aust-
ur-Evrópuríkin mun þetta án efa
koma til umræðu. Ég held að
minnsta kosti að hafi Islendingar
á annað borð nægilegan áhuga á
aðild, væri áhugavert fyrir þá að
nota diplómatísk tengsl til að hlera
hvað mönnum finnst um þetta og
ræða möguleikann.“
Sendiherrann segist telja að
núverandi tengsl íslands við Evr-
ópusambandið, sam-
kvæmt EES-samningn-
um, séu í góðu horfi.
Aðspurður hvort ESB
hafí áhuga á samband-
inu við EFTA-ríkin, nú
þegar athygli sam-
bandsins beinist austur
og suður á bóginn í auknum mæli,
segir hann: „Munurinn er sá að
nú þegar hefur verið samið um
EES. EES-samningurinn er nán-
asta efnahagslega samband, sem
við höfum við nokkurn heimshluta,
það næsta sem ríki komast sam-
bandinu án þess að ganga í það.
EES er nú fyrir hendi og það þarf
fyrst og fremst að viðhalda tengsl-
unum. Augljóslega fer miklu meiri
vinna í samskipti okkar við ýmsa
aðra heimshluta, en rekstur EES
hefur gengið mjög vel.“