Morgunblaðið - 14.07.1996, Blaðsíða 12

12 B SUNNUDAGUR 14. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
~h
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. JÚLÍ 1996 B 13
Það lið sem tapaði skyldi þrífa salernin að mót-
inu loknu svo það var til einhvers að vinna.
Ungir og aldnir tróðu upp með söng- og dans,
eftirhermur, ljóðalestur og hljóðfæraleik svo
nokkuð sé nefnt. Nokkrir gamlir smalar úr Jök-
ulfjörðum rifjuðu upp gamla takta með því að
reka mótsgesti í kringum samkomuhúsið. Á
laugardagskvöldinu var dregið í Híramíuhapp-
drætti. Allar söngbækurnar voru tölusettar og
dregið úr númerunum. Ef enginn gaf sig fram
með vinningsnúmer var dregið aftur þar til vinn-
ingurinn gekk út. Þannig var þetta allt á eðlileg-
um og afslöppuðum nótum.
Enginn fullur eða edrú
Það var ekki síst að fólk skemmti sér við að
spjalla við gamla vini og kunningja. Menn rifj-
uðu upp gömul kynni og gamla daga. Við hitt-
um Óskar Friðbjarnarson fiskverkanda úr Hnífs-
dal þar sem hann var við félagsheimilið. Óskar
er landsþekktur fyrir afburða góðan hákarl og
harðfisk sem hann framleiðir í hjalli sínum.
„Hér má enginn vera fullur - og enginn edrú,“
sagði Óskar léttur í bragði. Hann rifjaði upp
þegar hann sótti skemmtanir á Flæðareyri á
yngri árum. „Ég rtian að það kostaði krónu inn
og 25 aura ölið.“ Hann benti út á túnið og sagði:
„Eg sé fyrir mér frænda minn, Halldór Pálsson
frá Höfða, þar sem hann sat hér í túninu um-
kringdur litlum frændum og frænkum. Hann
tíndi tuttugu og fimmeyringa úr buddunni sinni
og rétti hveiju og einu. Þá gátu allir keypt sér
flösku af Vallas appelsíni frá Akureyri. Halldór
fór á vertíðir og átti peninga sem annars voru
sjaldséðir." Enn er drukkið „Vallas“ á Flæðar-
eyri. Vörumerkið hefur fengið yfirfærða merk-
ingu og er nú notað um „styrkta" gosdrykki.
Frá Sidney til Flæðareyrar
Fólkið kom víða að, en líklega engir lengra
en hjónin Björk Dagbjartsdóttir og Gary Potter,
ásamt börnum sínum Eriku og Reyni, en þau búa
í Sidney í Ástralíu. Þau komu ásamt föður Bjark-
ar, Dagbjarti Majassyni.
„Ég hef ekki áður komið á Flæðareyrarhá-
tíð,“ sagði Björk. Kveikjan að því að þau komu
nú var að Dagbjartur varð áttræður í fyrra. Fjöl-
skyldan hittist i Danmörku og fór til Noregs þar
sem Rannveig Ragúelsdóttir, frænka Bjarkar,
býr ásamt kúrdískum manni sínum Amad Hajo
og þremur bömum. Þar var ákveðið að hittast
á Flæðareyri í ár og voru þau Rannveig og
Amad einnig á Flæðareyri með börnum sínum.
„Það er ægilega gaman að koma hingað,“
sagði Björk. „Gary hefur gaman af útivist og
fjallgöngum svo þetta á vel við hann.“ Þegar
kinin Pálína söngkona, Hrólfur harmónikkuleik-
ari og Haukur trommari Vagnsbörn úr Bolung-
arvík sem fyrst léku og sungu fyrir dansi. Laga-
valið mætti nefna íslandslistann frá aldamótum
og fram á síðari ár, vinsæl lög sem þjóðin hefur
sungið í rútum og útilegum um árabil. Á þessu
balli var ekkert aldurstakmark, í hvorugan end-
ann. Börn og gamalmenni voru þar í bland við
unglinga og miðaldra sem ýmist dönsuðu í þéttu
faðmlagi vegna troðningsins eða sátu og stóðu
með veggjum, fylgdust með dansinum eða spjöll-
uðu saman. Margir tóku undir sönginn og tónlist-
in var ekki háværari en svo að vel var spjall-
fært. Það var funhiti í salnum og gott að oma
sér þar eftir nepjuna úti. Þegar fólki varð of
heitt rölti það útfyrir til að kæla sig. Aðrir fóru
niður í eldhúsið og fengu sér hressingu.
Allt svo eðlilegt
Guðrún Helga Leifsdóttir frá Eskifirði stóð
við olíueldavélina og setti pylsur í brauð fyrir
viðskiptavini sem stóðu utan við gluggann. Yfir
eldavélinni héngu nokkur pör af strigaskóm til
þerris. Það leyndi sér ekki að Guðrún var í
góðu skapi. „Hér er ánægt fólk og því líður ljóm-
andi vel,“ sagði hún hlæjandi. „Þetta er allt svo
eðlilegt!" Guðrún var ásamt móður sinni, fjórum
systkinum og fjölskyldum þeirra á mótinu. Hún
sagði að mótsgestir væru allir meira og minna
skyldir, þetta væri ein stór fjölskylda.
Vindinn lægði þegar leið á nóttina. Fáninn
sem daglangt hafði staðið strekktur lafði nú
þreyttur við hún. Um leið og lygndi hlýnaði.
Bátarnir á læginu spegluðu sig í sléttum Leiru-
firðinum og gyllt ský endurköstuðu geislum
miðnætursólarinnar yfir Einbúa og Lónanúp.
Víða á mótssvæðinu mátti sjá fólk í litlum hóp-
um, sumir rauluðu við gítarspil, aðrir röbbuðu
saman. Krakkarnir voru enn að leik, gengu á
stultum og keyrðu hjólbörur, nokkur voru á
fleygiferð með plastpoka að safna tómum dósum
og flöskum. Ung pör leiddust feimnislega í sum-
arnóttinni eða tylltu sér á fjörukambinn og
hjúfruðu sig.
Það var skipt um hljómsveit og Halli nikkari
(Magnús Haraldur Magnússon) og Ingi Jóhann-
esson þöndu dragspilin í vínarkruss og polka
við öruggan takt Halldórs Guðmundssonar
trommara þegar við blaðamenn héldum út að
Höfða til að taka á okkur náðir. Við nutum
þess að sjá sólina koma upp yfir norðurfjöllin
og hella geislum sínum yfir firðina. Selkópur
spókaði sig á Höfðabótinni og í hlíðum Hestsins
gaggaði tófa. Yrðlingarnir í greninu við vatns-
bólið okkar kumruðu á móti.
Einn gesta á Flæðareyri var Sjöfn Theodórs-
A„,., , . , Morgunblaðið/Árni Sæberg
OSKAK skvetti a balið svo skiðlogaði í kuldastrekkmgnum. Kappklæddir hátíðargestir tylltu sér utan í hól og sungu átthagasöngva og ættjarðarlög við harmónikkuundirleik.
PÁLL Halldór Kristinsson, átta ára harmónikkuleikari, skemmti á kvöldvökunni.
þau yfirgáfu veturinn í Ástralíu var þar 18 stiga
hiti og því nokkur viðbrigði að koma í 6 stiga
sumarhitann í Jökulfjörðum.
Dagbjartur Majasson er frá Leiru í Leiru-
firði. Bærinn fór í eyði 1926 og flutti fólkið þá
að Höfðaströnd. Árið 1941 flutti Dagbjartur svo
í Sætún í Grunnavík. Þar kvæntist hann Sigríði
Kristjánsdóttur, uppeldisdóttur séra Jónmundar
Halldórssonar á Stað í Grunnavík. Þau fluttu
svo 1948 á Seltjarnarnesið. Dagbjartur hefur
alltaf haldið tengslum við sveitina sína og oft
komið norður. Honum þótti dýrmætt að fá
einkadóttur sína, tengdasoninn og barnabörnin
með sér í þetta sinn.
Um leið og dansinn hófst á laugardagskvöld
var félagsheimilið troðið af fólki. Það voru syst-
VÍÐA sat fólk í litlum hópum
við gítarspil og söng.
Guðrún Helga Leifsdóttir
við pylsupottinn.
VIÐGERÐALIÐIÐ ’96 atti kappi við Landsbyggðarúrvalið í HESTAFÓLKIÐ var ánægt að heimta hrossin aftur af fjöllum.
knattspyrnu. VL menn viðhöfðu ýmsar tilfæringar. Flugmaður smalaði þeim á flugvél úr dal ofan við neðstu brúnir.
MaríiilHirn 381
. 'ý gadur y
J^^Xlnn^NeT^"^, Staðarheiði
fe...'
Bjarnar-
itndi
núpur

Höfðaströnd
Höfði
TVöU- /jöp
hálsp^A^
' 276 y
Hestur
” i "Ov
j® Miðmunda- fcS1'
4 fcU311 4
^
/ k
Tincla-
638 X /CO’
skörð V-
Sauðhyrna
649
Nónhðgg
Dynjandisfjal)
Árbók Ferðafélags íslands 1994
dóttir, eða Theo Brown eins og hún heitir upp
á amerísku. Sjöfn býr í Mt. Vernon í Washing-
tonríki og hefur búið vestra í 39 ár og á þar
fjölskyldu. Hún sleit barnsskónum í Aðalvík, á
Patreksfirði, ísafirði og Hnífsdal. Sjöfn kunni
því ágætlega að vera á hátíðinni, þótt seinna
væri gengið til náða en hún á að venjast í
Ameríku. „Þetta er dásamlegt!, Það er engin
ástæða til að sofa á íslandi. Þetta er okkar
náttúra. íslendingurinn er aldrei tekinn úr okk-
ur, sama hvað við búum lengi erlendis."
Sjöfn þótti ótrúlegt að sjá hvað fólkið lét
kuldann lítið á sig fá. Ekki þótti henni verra
að komast á sveitaball. „Við fórum í gamla
daga frá Patreksfirði á sveitaböll á Barða-
strönd. Þar spilaði gamall karl á harmónikku
og kunni ekkert nema sambatakt svo við döns-
uðum bara samba!“ Sjöfn reynir að koma til
Islands á fjögurra ára fresti og hlakkar ævin-
lega jafn mikið til. „Mig dreymir oft í Aðalvík
þótt ég væri ekki nema sjö, ára þegar ég fór
þaðan. Þar er svo yndislega fallegt."
Fjallhressir hestar
Sjö Borgfirðingar á ellefu hestum komu sunn-
an úr Tungu í Svínadal til Flæðareyrar. Fólkið
hafði riðið í einum áfanga frá Sandeyri á Snæ-
fjallaströnd um Grunnavík og að Flæðareyri.
Það ætlaði eftir mótið í Furufjörð og Reykja-
fjörð áður en haldið_yrði suður Strandir. Farar-
stjóri var Samúel Olafsson bóndi, fæddur og
uppalinn í Furufirði.
Á sunnudagsmorgninum sluppu hrossin og
enginn vissi hvert. Þeirra var leitað í ailar áttir
án árangurs. Að vonum voru hestamennirnir
óhressir og allt eins líklegt að þeir væru orðnir
strandaglópar með reiðtygi sín, hnakka og
hnakktöskur.
Loks var að kölluð út flugvél frá ísafirði að
leita hrossanna. Síðdegis á sunnudeginum mátti
sjá litla rellu þræða fjalladalina. Þegar hún kom
yfír Dynjandisdal breyttist fluglagið og upphó-
fust miklir loftfimleikar. Þóttust menn skynja
að þar væru hestarnir fundnir og tygjuðu sig
til smalamennsku. Ekki linnti loftfimleikunum
og undraðist fólkið hvað þetta ætti að þýða en
skildi fljótt hvað fyrir flugmanninum vakti.
Hann var að reka hestana! Brátt sást hópurinn
Gary Potter, Erika, Björk, Reynir og
Dagbjartur Majasson.
Hlíf
Guðmundsdóttir.
Helga Ástríður
Pálsdóttir.
Sjöfn Theodórsdóttir.
Steinar Örn Eydal, Óskar Friðbjarn-
arson, Guðmundur Páll Óskarsson.
Ragúel Hagalínsson.
Steinunn Guðmundsdóttir
í stofunni á Höfða.
koma fram á fjallsbrúnina og lét flugmaðurinn
ekki af fyrr en hrossin voru komin niður að
Flæðareyri.
Sum þessara hrossa eru ekki alveg óvön fjall-
göngum því í ársbyijun 1995 stukku þau upp
á brún Skarðshyrnu í Svínadal og þurfti tölu-
vert umstang til að ná þeim niður, eins og greint
var frá í blöðum á þeim tíma.
Lánuðu tarfinn til byggingarvinnu
Aldursforseti mótsins var Helga Ástríður
Pálsdóttir frá Höfða, hún verður 87 ára í októ-
ber næstkomandi. Hún gaf þeim yngri ekkert
eftir og var með seint og snemma. „Ef það er
nokkur leið að komast þá fer ég á Flæðareyri,"
sagði Helga. Hún vílaði ekki fyrir sér langar
gönguferðir. „Æskustöðvarnar toga í mig. Ég
gekk út á Höfða í gær, átti eftir að taka mynd
af steini þar. Ég safna myndum frá bernsku-
stöðvunum sem ég get skoðað þegar ég kemst
ekki lengur."
Höfði er næsti bær við Flæðareyri og Helga
man vel eftir stofnun Ungmennafélagsins Glaðs
um 1930 og byggingu félagsheimilisins skömmu
síðar. Helga segir að stofnendur Glaðs hafi ver-
ið 14 og fyrstu fundirnir haldnir í stofunni á
Höfða og nálægum bæjum.
„Halldór Halldórsson frá Dynjanda gaf land
undir félagsheimilið og 20 poka af sementi, það
var byrjunin," segir Helga. Eins gáfu bændur í
sveitinni lömb til byggingarinnar. „Það var vinnu-
skylda að vinna í húsinu og ef félagamir gátu
ekki unnið urðu þeir að borga. Við Guðrún
(tvíburasystir Helgu) sluppum því við lánuðum
tarf og kerru til flutninga.“ Tarfur þessi var bola-
kálfur sem systumar á Höfða ólu upp. Hann var
gæfur sem lamb og dró kerru á við tvo hesta.
Kerran var notuð til að flytja byggingarefnið.
„Halldór bróðir minn var aðalmaðurinn við
að drífa þetta áfram,“ segir Helga. „Eftir að
húsið var vígt lagðist mikið á okkur Guðrúnu
að ræsta og baka fyrir skemmtanir. Það var
dansað við harmónikku fram á morgun. Það
þekktist ekki fyllerí og ekki einn einasti sem
reykti. í eldhúsinu niðri stóð rabbarbaragrautur
sem við Gunna elduðum á Höfða og var borinn
hingað. Grauturinn var borðaður með rjóma og
einnig boðið upp á kaffi og kökur.“
Með trillu á dansleik
Steinunn Guðmundsdóttir frá Höfða og upp-
alin í Grunnavík var mætt á Flæðareyri með
sínu fólki. Hún mundi vel skemmtanir Ung-
mennafélagsins Glaðs. „Það var minnst ein leik-
sýning á ári, yfirleitt í kringum áramótin. Fyrst
var sýnt í baðstofunni á neðri bænum á Dynj-
anda. Þar sá ég leikritið Átján barna faðir í
álflieimum og mér er minnisstæð stelpan sem
lék umskiptinginn. Eftir að félagsheimilið kom
var sýnt þar. Eg man eftir sýningum á Happinu
eftir Árdal og Manni og konu.
Pabbi minn átti trillu og fór með okkur á
böllin á sumrin. Þá var komið við á Kolsá og
Höfðaströnd til að taka upp fólk. Fólkið frá
Horni kom siglandi með Kvíafólkinu yfir. Þetta
var líkt og nú, það kom allur aldur. Þegar börn-
in sofnuðu voru þau lögð inn í herbergi eða á
sviðið og svo var dansað til morguns,“ segir
Steinunn. Hún segir að bögglauppboð hafi ver-
ið ómissandi á böllunum. Bændur gáfu lömb
og fólk lagði ýmislegt annað til í bögglana.
Ragúel Hagalínsson
Ragúel Hagalínsson er orðinn 75 ára en kvik-
ur og hress eins og unglingur. „Ég er fæddur á
Leiru, fór 5 ára á Steinhóla á Höfðaströnd þar
sem ég var í 15 ár. Síðan að Efra-Sætúni í
Grunnavík þar sem ég var í 21 ár. Þá sáum við
að ekki þýddi lengur að beijast," segir Ragúel.
Kona hans er Helga Stígsdóttir frá Horni. Þau
voru meðal þeirra síðustu sem fluttu úr hreppn-
um haustið 1962. Ragúel segir lífsbaráttuna í
Jökulfjörðum hafa verið erfiða þegar hann var
ungur en batnað síðustu árin. „Maður taldi svo
sjálfsagt og eðlilegt að svona ætti lífið að vera
meðan maður þekkti ekki annað. Annars voru
þetta ágæt ár, að minnsta kosti í minningunni.“
Ragúel var kominn undir tvítugt þegar hann
gekk í Ungmennafélagið Glað og var síðasti rit-
ari félagsins. Hann var tíður gestur á Flæðareyri
í eina tíð. „Það voru ekki margir sem voru oftar
en ég á böllum,“ sagði Ragúel hlæjandi. Böllin
voru boðuð með bréfum sem á stóð: Berist til
næsta bæjar og voru auglýsingarnar þannig sel-
fluttar um sveitina. í fyrstu var spilað fyrir dansi
á grammofón og síðar eina harmónikku. Sjálfur
keypti Ragúel harmónikku í félagi við Matthías
heitinn bróður sinn árið 1942 og spiluðu þeir til
skiptis fyrir dansi. Ragúel segir að böllin hafí
yfirleitt staðið til 8 á morgnana. „Aðsóknin gat
verið upp undir hundrað manns því margir komu
frá Hesteyri og síldarstöðinni á Hekleyri og alls
staðar úr hreppnum."
Unga fólkið vílaði ekki fyrir sér langar ball-
ferðir um fjallvegi og firði. Einu sinni var boðað
til dansleiks að Flæðareyri. Fólk kom norðan frá
Homi í Kvíar, sjö tíma gang. Þaðan var róið
yfir á Flæðareyri, sem tók klukkutíma. Þegar
á Flæðareyri kom komst fólkið að því að að
ballið hefði verið fellt niður vegna dansleiks í
Unaðsdal á Snæfjallaströnd. „Þau létu sig ekki
muna um að rölta fjóra tíma í viðbót í Unaðsd-
al,“ segir Ragúel.
Að sumu leyti minna Flæðareyrarhátíðarnar
Ragúel á gamla daga. „Það rifjast margt upp
hjá manni. Maður verður hreinlega ungur í
annað sinn við að koma hingað. Svo hittir mað-
ur svo margt fólk sem maður sér ekki nema á
fjögurra ára fresti. Aðalerindi mitt nú orðið er
að hitta fólkið."
Ungur Grunnvíkingur sagði stóran mun á
Flæðareyrarhátíð og öðrum útihátíðum sem
hann hafði sótt. „Fólk er fengið hingað til að
skemmta sér en ekki til að ræna það.“ Þessari
sérstæðu skemmtun lauk aðfaranótt mánudags.
Upp úr hádeginu var von á Fagranesinu til að
sækja fólk og föggur þess. Menn voru snemma
á fótum að taka saman. Það gekk greiðlega
að hlaða skipið og fólk kvaddist með þeim heit-
strengingum að sjást aftur að fjórum árum liðn-
um á Flæðareyri.
i