Morgunblaðið - 16.07.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚLÍ1996 23
_____AÐSENPAR GREIIMAR_
Gleymdu hinu hvers-
MATARLYSTIN er dýrkuð á Fiðlaranum og góða skapið einnig,
hins vegar mættu skiliríin á veggjunum vera í meira samræmi við
efnislegu virktina.
MYNDLISTARMENNIRNIR Helgi Vilberg og Guðmundur Ármann
fyrir framan fegursta húsgafl á Akureyri að áliti hins fyrrnefnda.
sóma og á eftir að skila sér í fram-
tíðinni. Þó er skólinn mjög tækni-
væddur og nýtir sér alnetið óspart,
þegar því verður við komið.
Eins og ég hef lengi haldið fram,
er mikilsvert að listaskólar á lands-
byggðinni haldi sjálfstæði sínu og
sérstöðu, en falli ekki undir ein-
hvern alþjóðlegan fjarstýrðan stað-
al. Vona ég að þeim á Akureyri
takist það og haldi þó áfram að
þróa kennsluna. það má alveg koma
fram í list nemenda hvaðan af land-
inu þeir eru, landið er hvergi eins,
og skipta þá stílbröðin litlu. Verk
hinna framsæknustu í núlistum ald-
arinnar í Evrópu hafa borið svip
heimkynna þeirra, og gott dæmi
er Garcia Lorca, sem sagði jafnan
að heimabyggð sín Granada hafi
gert sig að því sem hann var. Þar
var þó engin þröng innansveitar-
krónika á ferð, vel að merkja. Þeir
Helgi og Guðmundur drifu mig til
Hjalteyrar þar sem sá síðarnefndi
var með sýningu á málverkum og
grafík í veitingabúðinni. Guðmund-
ur þræðir hefðbundið ferli í listsköp-
un sinni og styrkur hans eru blæ-
brigðin í litnum og einföld og mörk-
uð vinnubrögð í svartlistinni. Mun
veigameiri verk eftir hann voru þó
uppi í nýbyggingu flughafnarinnar
á Akureyri.
Að sjálfsögðu dregur hin risa-
vaxna síldarverksmiðja drjúga at-
hygli að sér og er sem minnismerki
„íslenzku athafnaskáldanna", en
einnig fyrirhyggjuleysis. Grátt fer-
líkið er sjónmengun í hinu fagra
landslagi, en hér væri hægt að
bæta úr með því að mála báknið
og er upplagt verkefni fyrir þá
snjöllu núlistamenn sem hreiðrað
hafa um sig í einu húsa hinnar
strjálu byggðar í nágrenninu. Verk-
smiðjan er nýtt að hluta af smá-
bátaútgerð og í tengslum við lúðu-
eldi í nágrenninu, en hinar yfirgefnu
byggingar sem sumarhús og má
víst enn fá einhver fyrir lítið.
Upplagt er fyrir ferðalanga að
doka við á staðnum og sökkva sér
niður í lærdómsríkar hugleiðingar
og þá helst þær sem skara máltæk-
ið, kapp er best með forsjá.
Áfram var haldið og nú til Dal-
víkur til að bera hið nýja og forvitni-
lega listaverk Jóhönnu Þórðardótt-
ur augum. Enginn okkar varð fyrir
vonbrigðum, því hið einfalda og
svipsterka verk, sem ber réttilega
nafnið „Aldan“, er án efa hápunkt-
urinn á listferli hennar. Er það góð
viðbót við verk Sigurðar Guðmunds-
sonar, „Sjófuglar", í nágrenninu og
hér sannst hve nútímaleg verk geta
fallið vel að eldri byggð og ís-
lenzkri náttúru og vona ég að
myndirnar sem væntanlega fylgja
skrifinu undirstriki mál mitt. Hins
vegar er ekki eins vel staðið að
minnismerki yfir séra Friðrik Frið-
riksson, sem við skoðuðum á baka-
leiðinni fyrir það hve svörtu plötun-
um er óskipulega raðað á svipmik-
inn steininn.
Höfunduv er myndlistamaður
og listgagnrýnandi.
dagslega og hvimleiða,
- að reka útgerð“
RAGNAR Kjartansson
(Hafskip hf.) virðist
hafa einhverja furðu-
lega unun af því að
ata mig auri sýknt og
heilagt vegna 10 ára
gamalla fréttaskrifa
um rosalegasta við-
skipta- og bankaklúð-
ur íslandssögunnar.
Ragnar var í aðalhlut-
verki. Nú síðast veitist
hann að mér í „opnu
bréfi“ til Ólafs Ragn-
ars Grímssonar
Morgunblaðinu fyrir
þremur vikum (25.
júní). Það er gjörsam-
lega óþolandi til lengd-
ar, að svona náungar komist upp
með að saka aðra um kerfisbundna
rógsherferð, þegar þeir sjálfir beita
svo meinta fjandmenn sína ofbeldi
og bellibrögðum á bak við tjöldin
um margra ára bil. Vinnubrögð
Ragnars Kjartanssonar & Co. eru
ógeðfelld. Hann hefur fullt frelsi
til þess að ásaka mig opinberlega
- og mín vegna má hann fara
yfir strikið. Ég áskil mér hins veg-
ar rétt til að svara.
I „bréfinu" er vikið nokkrum
sinnum að Helgarpóstinum og
störfum mínum með smekklausum
hætti og enginn greinarmunur
gerður á sannleika og sora. Mér
var brugðið yfir því óbeizlaða hatri
sem ólgar undir niðri. Menn skyldu
forðast að „reiða vanstilltan hnefa
til höggs“ (Vigdís Finnbogadóttir).
Bjöguð
siðferðiskennd
í opnu bréfi Ragnars telur hann
það ámælisvert, að „fornvinur"
hans, Ólafur Ragnar, skyldi leyfa
sér að fara gagnrýnum orðum um
Hafskip, vitandi af gömlum
æskufélaga sínum við stjórnvöl
skipafélagsins! Siðaboðskapur
Ragnars er sá, að maður eigi ekki
að gagnrýna vini, kunningja, forn-
vini, flokksfélaga, kórfélaga eða
nokkurn þann, sem maður þekkir!
Þarna kemur Ragnar illa upp um
bjagaða siðferðiskennd sína, því
þessi krafa er reyndar skilgreining
á samtryggingu. Leyniþræðir sam-
tryggingar eru hættulegt fyrirbæri
og geta eitrað samfélagið. Það er
rík ástæða til að vara við þessum
hugsunarhætti.
Ragnar og vinir hafa þrástagast
á því í heilan áratug, að Hafskip
hafi verið knúið að nauðsynjalausu
í gjaldþrot vegna skipulagðrar
rógsherferðar Helgarpóstsins.
Blaðamaður á fréttablaði í Múla-
hverfi hafi skrifað Hafskip til
dauðs. Ég bið lesendur að velta
þessari kenningu fyrir sér eitt
augnablik. Fór Hafskip á hausinn
vegna þess að úttekt Helgarpósts-
ins leiddi í ljós að fyrirtækið stæði
á brauðfótum? Eða fór Hafskip á
hausinn vegna þess að það stóð á
brauðfótum? Samkvæmt skýrslu
Lárusar Jónssonar, bankastjóra,
var bankastjórn Utvegsbankans
löngu ljóst hversu tæpur rekstur
Hafskips var og að „mikið tjón
hlytist af því að Hafskip yrði gjald-
þrota og selja þyrfti eignir við þær
aðstæður.“ Þess vegna var lög-
fræðingi bankans falið að hafa
sérstakt eftirlit með fyrirtækinu.
Staðreyndatal
í ljósi staðreynda hrynja fals-
kenningar Ragnars & Co. Hafskip
sprakk. Bankinn sprakk. Ágengt,
umdeilt og gott vikublað réði engu
þar um. Fyrsta grein mín birtist
6. júní 1985. Birting
hennar vakti vissulega
athygli á þeirri stað-
reynd að Hafskip átti
við mjög alvarlegan
vanda að stríða. Af
eftirfarandi upplýs-
ingum (og fleirum) er
hins vegar ljóst, að til
gjaldþrots kom ein-
faldlega vegna von-
lausrar skuldastöðu
Hafskips.
1. Undir árslok
1984 var búið að loka
á nær allar fyrirgre-
iðslur til Hafskips,
rösku ári fyrir gjald-
þrot.
2. „Nú er svo komið að meiri
háttar uppstokkunar er þörf á
heimavelli,“ er skráð eftir Ragnari
og Björgólfi Guðmundssyni, á
fundi með bankastjórn 17. desem-
ber 1984. „Verulegttap fyrirsjáan-
legt“. Viðræður við Eimskip eina
Örlög Útvegsbankans
kostuðu ríkið meira en
einn milljarð á þávirði,
segir Halldór Hall-
dórsson, og Hafskips-
skatturinn hefur aldrei
verið birtur.
ferðina enn. Gjörgæzlan var efld.
3. í úttekt Björns Vignis Sigur-
pálssonar, blaðamanns, í Morgun-
blaðinu 14. febrúar 1985, er fjallað
um ýmis vandamál Hafskips, og
síðan vikið að beinu siglingunum:
„Útrás Hafskips með opnun sex
eigin skrifstofa á Norðurlöndum, í
Evrópu og Bandaríkjunum ásamt
beinu siglingunum milli Evrópu og
Ameríku er því áhættusamt fyrir-
tæki, þar sem brugðið getur til
beggja vega“, segir þar. Þá segir
Björn Vignir frá gagnrýni þess
efnis, að „útrásin“ hafi tekið allan
tíma Ragnars og Björgólfs og „hafi
um of leitt huga forráðamanna
Hafskips frá hinum hvimleiðari og
hversdagslegu vandamálum líð-
andi stundar, þ.e. að reka útgerð-
ina.“ Beinu siglingarnar áttu að
færa Hafskipi verulegar tekjur.
Raunin varð þveröfug.
4. I skýrslum Ólafs Helgasonar,
og Lárusar Jónssonar, bankastjóra
Útvegsbankans í lok 1984 fram á
mitt ár 1985, kemur fram, að
Ragnar og Björgólfur voru oftar
en áður boðaðir á fundi banka-
stjórnar.
Bankanum var ljóst, að ballið
var búið.
Dauðadómur
Útvegsbankans:
„...hætta rekstri
og selja fyrirtækið"
5. I greinargerð Lárusar Jóns-
sonar um örlagaríkan fund 17.
júlí 1985 segir a) að fyrirhugað
sé að hefja aftur viðræður við Eim-
skip, b) hefja undirbúning að sölu
á Atlantshafssiglingunum, c)
bankinn hjálpi til „að koma í veg
fyrir stórslys“ og loks var nefnd
skipuð um vandamálið. Eftirfar-
andi dauðadómur var kveðinn upp
yfir Hafskipi:
„Sýnt þótti að útilokað væri að
taka frekari áhættu og ákvörðun
tekin að hætta rekstri og selja
fyrirtækið...“
Sex vikum eftir birtingu fyrstu
greinar minnar var Hafskip þannig
í raun orðið gjaldþrota! Þá hafði
birzt ein fréttaskýring til viðbótar
í HP um málið og viðtöl við tvo
fyrrverandi starfsmenn Hafskips í
Bandaríkjunum. Þetta var „rógs-
herferðin"! Það sem skrifað var
eftir 17. júlí 1985 skipti engu um
örlög Hafskips. Útvegsbankinn var
búinn að afskrifa Hafskip. Dæmið
gekk ekki upp. Bommsadeisí! Haf-
skip fékk greiðslustöðvun 18. nóv-
ember og var lýst gjaldþrota 6.
desember 1985 skv. beiðni Ragn-
ars sjálfs.
Þrotabúið gat aðeins
greitt 17% krafna
Kokhreysti þessara manna og
vina þeirra sem leyfa sér að segja
að greiðslugeta þrotabúsins hafi
sannað að fyrirtækið hafi verið vel
á sig komið er undraverð. Stað-
reyndin er nefnilega sú, að þrota-
búið gat aðeins greitt um 17% af
kröfum. Ingvi Hrafn Jónsson, vin-
ur Ragnars, sagði síðar, að „það
er mál manna“ að Hafskip hafi í
rauninni ekki verið komið á haus-
inn! Þvílíkt þvaður! Örlög Útvegs-
bankans kostuðu ríkið meira en
einn milljarð á þávirði og Hafskips-
skatturinn hefur aldrei verið birt-
ur. Það þarf ekki neinn smáræðis
hroka til að kalla stærsta gjald-
þrotamál og bankahrun á íslandi
velheppnaða „rógsherferð“. Sjálfir
hafa þessir menn aldrei viðurkennt
mistök.
Þegar dómur féll hrópuðu svo
fjórir dæmdir menn og lög-
menn/vinir þeirra „dómsmorð!“
Þeir reyndu að misnota sér dóminn
sem eins konar sýknudóm og sönn-
un á að málið hefði verið „stormur
í vatnsglasi“. Þess vegna neyðist
ég til að minna á, að þessir menn
voru dæmdir fyrir fjárdrátt, um-
boðssvik, skjalafals, stórkostlega
bókhaldsóreiðu og óhæfíleg vinnu-
brögð við reikningsskil og árs-
reikningsgerð og í tveggja til tólf
mánaða skilorðsbundna refsivist.
Þegar allt var komið í óefni
þurftu Hafskipsmenn að finna
sökudólg, óvin. Þeir notuðu Helg-
arpóstinn og blaðamanninn, og
hófu „gagnaðgerðir“. T.d. fækkaði
um eitt blað, nefnilega Helgarpóst-
inn sjálfan, svo dæmi sé tekið! Var
það tilviljun? Varla. Fingraför eins
lögmanna Hafskipsmanna voru
þar á.
„Fagleg úttekt“:
200 lygar Halldórs
Staðhæfing um 200 „lygar“ í
texta eftir mig í HP um Hafskips-
málið er gamall, órökstuddur
áburður, sem Jón Magnússon, lög-
maður í Hafskipsmálinu, varpaði
fram án dæma af alkunnu lítillæti
þegar málið var fyrir dómi. Eigi
ég að geta leiðrétt villur/lyg-
ar/rangfærslur skv. „faglegri út-
tekt“ eins og Ragnar kallar taln-
inguna húna, verður hann að svipta
leyndarhjúpnum af skránni, ef hún
er j)á til.
I Morgunblaðsgrein sinni stað-
hæfir Ragnar, að Ólafur Ragnar
hafi í þingræðu byggt mál sitt á
þvættingi úr Helgarpóstinum. í
ræðunni vitnar Ölafur Ragnar
aldrei í Helgarpóstinn, en hins veg-
ar ítrekað í Þjóðviljann. Ég er á
því, að tími sé kominn til, að Ragn-
ar Kjartansson fari að segja satt.
Það er engum hollt að lifa í blekk-
ingu og lífslygi.
Höfundur er blaðamaður.
Halldór
Halldórsson