Alþýðublaðið - 15.11.1933, Blaðsíða 3

4
MIÐVIKUDAGINN 15. NÓV. 1933. ALÞÝÐUBLAÐIÐ
SKOLA- OG MENNINGARMAL
REYKJAVÍKUR
/. Húsnœði skólanna
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÖAGBLAB OG VIKUBLAB
ÚTGFANDI:
A L1» Ý B UFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
Ritstjóm og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Simar:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4905: Prentsmiðjan.
Ritstjórnin er til viðtals kl 6—7.
Þlnqtlöindi Alþúðublaösins
Neðri deild afgreiðir
stjórnarskrána.
I efri deild voru á dagskrá í
gær.
Frv. til I. um bxleytingu á 1. uan
Kreppulánasjóð. Frá Pétri Mag'n-
úsísyni og Jónd í Stóradal. Efni
frv. er að lausiafjárveð (húsgðgn
o. þ. h.) skuli metí'n gild í
Kreppuiánasjóði sem í bústofns-
liánadeild Bú na ðarbankans.
Frv. var samp. mótatkv.laust
til 3. umir.
Till. ttt pál, um húsnœoi fyrir
fprmrmnjit og málverkamfnid í
Þiódleikhúsmu.
ML til'l. var samþ. með ,12
smhlj. atkv.
F:rv. til 1. um aftiáim innflutn-
ingshafta. Frh. 1. umr. um þetta
mál var frestað í fyrnadag en
ekki vísað til 2. umr. og nefndar
eins og sagt var hér í blaði'nu í
gær. Til máls tóku með frv.
Magnús Jónsson fim. þess, Jón
Þorláksson og Kári Sigurjónsson,
en með höftunum töluðu forsœt-
isráðhiefra og Jón í Stóradal.
Vár frv. loks. ví;sað til 2. umr.
mteð 7 :6 (Framsóknarmamna).
Einn þm. (P. M.) var fjarverandi.
Ftelt var að visa frv. til' fjhn.
mieð 7 atkv. gegn 6, en samþ.
að vísa því til allshn. með 10
shlj. atkv.
1 neðri deild voru þassi frv.
tíl umr.:
Frv. til stjómskipimarlfiga,, 3.
umr. Fr\v. var sampyki til
Ed, med ölfum greidd u m
atik u,
Frv, til pál. wn koup á húsi
og m gódtemplam í Reykjapík.
Hvernig raeða skuli. Voru ákveðn-
ar tvær umr.
Frv. f\il l. um heimdd fyrir rfk-
isstjómina til pess ad ábyrgjast
lán, er Neskanpstaóim tekur. til
byggingar, síhlarbrœcnlustödvar.
Nakkrar umræður urðu um mál-
ið. Var því vísað til 2. umræðu
nneð *öllum greiddum atkv., en
ekki sent til nefndar, þar sem
sjútvn. flytur það. Hefir Jónas
Guðmundsson á Norðfirði verið
hér syðra undanfarið til að hrinda
miálinu áleiðis, og eru góðar horf-
ur á því, að það muni verða af-
greitt nú á þessu þingi.
Fmmvarp ttl laga um stofnyn
sildarbrœ’ösluverksmióju á Nord-
urhsndi. Frá sjávarútvegsinefnd.
Hljóða tvær fyrstu greinar þess
þannig:
Rikisstjórninni heimilast að láta
reisa á næsta ári sildafverksmiðju
Reykjavík var orðin svolítil
borg, áður en landsmenin áttuðu
sig fylliiega á því. Reykjavíkur-
röstin bar landslýðinn hrönnuim
saman í einn og sama farveginin,
svo að fólkið kasaðist saman.
Á bráðskömmnm tíma fluttu þús-
undir manna hvaðanæva úr sveit-
úm landsins og kauptúnum til
Reykjavíkur. Eftir að fólksstraum-
urin|n stöðvaðist til Amiefíku óx
hann til Reykjavíkur. En hærinn
varð í fyrstu eins og óskapnaðuri.
Húsum var hrófað upp yfir fólk-
ið, isums staöar skipuliega og
myndarlega, en áninars staðar
bygðu fátæklingarnir kofa úti um
holtin hér og þar, litla, ósjáliega
kofa með flötum þökum og illa
varða vetrairhöfkum. Auk þess
vantaði þar vitainliega flest tii
þæginda, sem borgarbúar vtíja
sízt án vera. Reykjavík var á
þessum árum og er enn þá eins
og unglingur, sem tútnar út á
stuttum tíma, en hefir ekki efni
á þvi að fá sér nýjar flíkur, svo
að gömlu fötin standa á beini.
1 svona ástandi verður það
menningarlega venjulega út un,d-
an. Og niðumíðsla og mmniingair-
leysi heiliiar borgai' kenrur vitan-
iega fyrst og harðast niður á
smælingjunum, þeim börnum, sem
versta aðbúð eiga við á'ð búa
hieima. Barnaskóli Reykjavíkur
hefir um langt skeið átt við
þröngan kost að búa. Sú var
tíðin, að bygt var all-myndariiegt
skólahús í Miðbænum, en með
Mnum öra vexti bæjarins varð
hann brátt of lítill, svo a'ð tvísetja
var'ð í kienslustofur, og hrökk þó
ekki til. Varð þá að leigja hús-
n@eði úti í bæ, er reyndist mjög
ilia. Með byggingu Austurbæjar-
skóians var bætt úr brýnustu
þörf um skólahúsnæ'ði, ien barna-
fjöldinn yfirgnæfði enn á ný hús-
rúmið. Er nú kent í báðum
skólurn Austurbæjar og Miðbæjar
frá kl. 8 að morgni til kl. 5 og
6 að kvöldi, auk leikfimi og
sunds, sem stundum er eftir
þann tíma. En þrátt fyrir þetta
ern leigð húsnæði í þremur út-
hverfum borgarininar, í Siogajmýri,
við Lauganiesveg og við Skerjar
fjörð.
Skólahúsnæði það, sem á'öur
á Norðurlandi, er bræöi niinst
2000 mál sildar á sólarhi-jng.
Til gneiðslu stofnkostnaðar, er
leiðir af fyrirmælum 1. greinar,
hemliast rikisstjórninni að taka
lán fyrir hönd ríkissjóðs, alt að
1 milljón króna.
Um þetta mál urðu allmiklar
umræður. Vildu sumir þingmienn
ákveða staðinn, er verksmiðjan
verður reist á, í frv. sjálfu, en
að þiesstu sinni var frv. vísað tii
2. umr. með öllum gneiddum at-
kv., án þesis að svo væri gert, en
raddir komu fram um að leitað
verði álitjs síldarútvegsmanna
sjáifra urn þetta áður en lendan-
ieg ákvörðun verður tekin. Sjáv-
airútvn. flytur frv. þetta fyrir at-
beina Finns Jónssonar.
hafði verið notað við Vatnsistíg,
var mjög óvistlegt. Þótti því nær
hegning á nemendur og kennara
að dvelja þar. Svo var ástandið
þar lélegt. En um skóla úthverf-
anna nú má að vissu leyti segja
eitthvað svipað. Aðbúð er hvergi
nærri góð og sums *staðar afleit.
Enda koma iðulega beiðnir frá
foreldrum barna í úthverfunum,
þar 'sem farið er fram á að börn-
in fái að sækja innainbæjalisikól-
ana. Vilja foreldrar mjög oft
taka á sig kostnað, som ferðir
barnannia haifa; í för með sér.
Fliest eldri börn úthverfanina
eru þvi i innanbæjarskóluiníum,
En litlu börnin í úthwerfuinium
verða að sitja við ófuilkomið
skólahúsnæði og verri aðbúð á
ýmsan hátt.
Raddir frá foreldmm koma iðu-
lega fram, Foreldrar barna á
Skildinganesi héldu fundi í fyrra
vetur og mótmæltu gerðum skóla-
nefndar í húsnæðismáii skólanB
þar syðra. Þó mun skólinn við
Lauganesveg vera hi'ð versta, sem
börnum Reykjavíkur er bo'ðið að
dvelja í.
Skólanefnd Reykjavíkur leigöi
húsnæði þetta í fyrrahaust fyrir
100 kr. á máuuði, og til'þess a'ð
vera viss um að það yrði notað
um’ lengri tíma, festi hún það um
tvö ár. B.ærinn borgar þvi 2400,00
kr. íyrir þetta húsnæði þes.si tvö
ár. En húsnæðið er þaninig, a'ð í
húsinu er verzlunarbúð við hlið-
ina á s'kólastofu þeirri, sem stærri
er, en þær eru tvær. Báðar stof-
itrmar eru svo litlar, að mjög ilt
er að koma þar fyrir skólahorð-
um, og þarf kennarinin helzt að
standa í þrcngum gangi, sem er
milli stofanna, og tala þa'ðan til
jarnanna. Saierni er þar við nefið
á nemendunum, og þó að skolað
sé niður, eft-ir að einhver hefir
gengið 'erinda sinna, liggur það í
au.guin uppi, að óclaun nokkurn
muni leggja inn í skólastofumar.
Fyrir utan skólann hefir verið
for, þegar blautt er um, svo a:ð ilt
er að halda þröngum gangi þrifa-
ieguin, þar sem börn geyma hiíf-
ar sínar. Þetta, auk margs aunars,
hendir ótvírætt á það ,að slikt er
bænuin til vanza. Auk þess er
'Okurleiga á húsnæðinu.
Það .ætti að vekja menn ti.l um-
hugsunar, að nú er verið að
byggja nýtízku skóla út um sveit-
ir landsins, 1 úthverfunum i
Reykjavík þurfa a'ð rísa upp iitlir
skólar, a. m. k. einn fyrir innan
bæ og annar á Skildingapesi.
Borg, sem hefir rá'ð á þvi a'ð
greiða nokkur þúsund krónur í
húsaleigu árliega fyrjr léleg eða
jafnvel óboðlieg skólahúsnæði,
ætti að geta komið upp smáskól-
um ti.1 þess að bæta úr brýnustu
þörf. Þesisir nýju skólar, siem
bygðir eru í sveitum nú, eru á-
ætlaðir 30—40 þús. kr. með 2—4
kensiustofum, Slíkt húsnæði er
einlmitt isem vantar nú héjr i borg'.
Og það verður a'ð koma. Sú
verður raunin á, að stóm skóla-
báknin verða ekki ieinis heppileg,
þó að þau sameiui ýmisiegt, sem
ekki ier hægt að hafa f smærri
skólunum.
En litlir vktlegir barnaskólar í
úthverfum Reykjavikur er eitt af
þeim imestu nauðsynjamá’um siem
isnúa að smæstu borgurunum, —
börnunum, sem skyldu'ð ' eru til
þess að sitja á skólabekkjum.
Bæ|arsf|órnar fhaldið
svíkst um að tolU
næg|a krSVn werka-
manna um aukna
atvinnu.
Á síðasta Dagsbrúnarfundi
samþyktu verkamenn að gera þá
kröfn til bæjarstjórnarinnar, að
hún bætti nú þegar 250 mönnum
í atyin nub ótaviinnuna. Þessari
kröfu hefir auðvitað ekki verið
sint nema að mjög iitliu leyti.
Fyrir skömtnu : var þó 25 miönn-
um veitt atvinnubótavinna við
höfnina. En p sta'ð þessara 25
manna var jafnmörgum sagt
upp, er fyrir voru í þeirri vinnu.
Er rnieð þessum ráðstöfunum að
engu ilieyti bætt úr atvinnuleysinu,
nema síður sé, þar sem dagvinuu-
tiíminn í atvinnubótavininunni er
styttri ien í venjuiiegri. vinnu, eða
6V2 tolst, á d.ag. Mér er ekki full-
kunnugt um hvað mörgum hefir
verið sagt upp í bæjarvinnunui
eftir a'ð atvinnubætumar hófust,
en einhverjir munu þó hafa ver-
ið sviftir vinnu. En á þennan hátt
er bæjarstjórnarihaildið a'ð svíkj-
a-st uindan því að bæta úr at-
vinnuleysinu í bænum og gerir
þa'ð með því, að umskíra: venju-
lega bæjarvinnu og kalia hana
atvinnubætur, stytta vinnutimann
og segja mönnum upp Vinnu
samtimis því sem aðrir fá at-
vinnubótavirmu. En eins og allir
sjá er þetta engin laus,n á ^at-
vinnuileysismáJinu, þar sem at-
vinnulieysi;ngjafjöldin:n er á hverj-
um tíma jafnmikill eftir sem áð-
ur. Verkamenn krefjast þess að
atvinnubiæturnar komi að ra'un-
veruiegum notum fyrir almenn-
jing í bænum, að þær sviftS' 'eng-
an atvinnu sinni, heldur séu þær
biein aukning á þeiiri atvinnu,
sem fyrir er. Verkamenn þurfa að
vera vel á verði um þa'ð, að at-
vinnubótatoröfur þeirra séu stoii-
yrði'slaust uppfyltar. En éins og
nú ler, virðast atvinnubætumar
ekki vera gerðar í öðrurn tilgangi
en þeim, að þyrla blekkingar-
ryki í augu verkamanna og
draga athygii þeirra frá því, sem
íhaldið er í raun og veru að gera:
Aó draga úr, fjárveitíngum tU al-
meimra verksfna, eda m. ö. 0. að
tmka atving.iilei/stö í bcenum.
Árni Ágústsson.
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum að maðurínn minn
Sigurjón Guðmundsson Spítalastíg 6 andaðist að kvöldi 12. þ. m.
Elín Þorláksdóttir.
Sjótnannafélag Reykjavíkur,
Fundur
í Iðnó uppi í kvöld miðvikudaginn 15. nóv, kl. 8 síðdegis,
Til umræðu: Félagsmál, nefndarálit o. fl. — Síidarverksmiðjumálið og
saltsildarverðið (alþin. Finnur Jónsson). Varalögregla íhaldsins.
Fundurinn er að eins fyrir félagsmenn, er sýni skirteini sin við dyrnar.
Stjórnin.
Bezfn dgarettornar i 20 stk. pttbknm, sem kosta
kr. 1,10, er
Commander
Virginia
I
Westminster
cigarettur.
Þessi ágæta cigarettutegund fæst ávalt í heildsölu hjá
Tóbakseinkasölu ríkisins,
Rúnar ti! af
Westnlnster Tobacco Gompany Ldt,
London. •
Samsæti
Ákveðið hefir verið að hafa samsæti í Oddfellow-
húsinu þann 21. þ. m. í tilefni af 60 ára afmæli
frú Guðríðar Guðmundsdóttui konu séra Ólafs
Ólafssonar fyrv. fríkirkjuprests. — Þeir sem óska að
taka þátt í samsæti þessu, eru beðnir að skiifa nöfn
sín á lista, sem liggja fram- i til næstkomandi
mánudagskvölds hjá bókaverzl. Sigfúsar Eymunds-
sonar, Austurstræti og veizi. Lilju Kristjánsdóttur.
Laugavegi 37.
Reykjavik, 14- nóv- 1933
Forstöðunefndin.