Morgunblaðið - 17.07.1996, Blaðsíða 23

22 MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ 1996 23
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
STOLT EÐA
FRIÐUR?
ATBURÐIR síðustu viku á Norður-írlandi eru mikið
áfall fyrir friðarumleitanir í héraðinu. Víðtækustu
óeirðir um árabil brutust út um allt Norður-írland, einn
maður lét lífið og margir slösuðust, meðal annars í
öflugri sprengingu á hóteli í Enniskillen, sem talið er
að kaþólskur öfgahópur hafi staðið á bak við.
Það virðist hafa ýtt undir átökin, ef eitthvað er, að
brezk lögregluyfirvöld bönnuðu í fyrstu árlega göngu
Reglu Óraníumanna, félags herskárra mótmælenda, um
hverfi kaþólikka í Portadown og æstu mótmælendur
þannig á móti sér, en létu síðan í minni pokann. Gang-
an var leyfð og í brýnu sló milli öfgamanna úr röðum
mótmælenda og kaþólikka í bænum.
Enn og aftur hafa öfgamenn því hleypt málum Norð-
ur-írlands í óefni. Líklegt má telja að allur almenningur
kunni þeim litlar þakkir fyrir að hafa rofið friðinn, sem
ríkt hefur undanfarin misseri.
Ganga Óraníumanna um Portadown er gömul hefð.
Hún er farin til að minnast sigurs Vilhjálms af Óraníu,
sem var mótmælandi, á herjum hins kaþólska Jakobs
II árið 1690. Gangan og aðrar hefðir, sem tengjast
minningum um forna sigra mótmælenda á írlandi, eru
nátengdar sögu og sjálfsvitund írskra mótmælenda.
Þeir sögðust of stoltir af fortíðinni til að láta banna sér
að ögra kaþólikkum með göngunni. Sömuleiðis sögðust
kaþólikkar of stoltir til að láta ögrunum mótmælenda
ósvarað — þeir hefðu látið þá kúga sig of lengi. Því fór
sem fór.
Hvar sem reynt er að semja frið milli andstæðra fylk-
inga, verða báðir að brjóta odd af oflæti sínu. Hefðu
þeir, sem fóru út á göturnar til að berjast í síðustu
viku, skoðað hug sinn og spurt hvort væri mikilvæg-
ara, framtíðin og friður til handa þeim og börnum þeirra
eða fortíðin — stolt yfir manndrápum á sautjándu öld
eða hefnd fyrir aldalanga kúgun — hefðu þeir kannski
komizt að þeirri niðurstöðu að bezt væri að sitja heima
í friði.
Viðræður um frið á Norður-írlandi munu halda áfram
þrátt fyrir atburði undanfarinna daga. En í þeim næst
enginn árangur nema hugarfarsbreyting verði hjá þeim,
sem ekki vilja fórna stolti sínu fyrir frið.
MIKILVÆGU EFTIRLITI
EKKISINNT
GREINT var frá því í Morgunblaðinu í gær að lítið
sem ekkert eftirlit væri nú haft með skipum, sem
eru að karfaveiðum á Reykjaneshrygg. Þrátt fyrir að í
samningum um karfaveiðar á hryggnum sé kveðið á
um að aðildarríkjum Norðaustur-Atlantshafsfiskveiði-
nefndarinnar, NEAFC, beri að senda nefndinni tölur
yfir afla skipa sinna mánaðarlega, eru einu heildartöl-
urnar, sem fyrir liggja, frá íslandi. Misbrestur hefur
orðið á því að önnur aðildarríki tilkynni afla sinn eins
og um var samið.
Jafnframt kemur fram að Landhelgisgæzlan hafi nú
ekkert eftirlit með skipum á Reykjaneshrygg, enda séu
þau ekki að veiðum nálægt íslenzku landhelginni. Fátt
er því vitað um fjölda skipa á miðunum eða aflabrögð.
Til þess að hægt sé að viðhalda markvissri stjórnun
veiða á alþjóðlegum hafsvæðum á borð við Reykjanes-
hrygg verða að liggja fyrir áreiðanlegar upplýsingar
um fjölda skipa á miðunum, afla þeirra, veiðarfæri og
fleira. Skortur á upplýsingum býður upp á misferli, að
reynt sé að fara framhjá gerðum sarnningum og að
gengið sé nær auðlindinni en hún þolir.
íslenzk stjórnvöld hljóta því að gera þá kröfu á hend-
ur öðrum aðildarríkjum NEAFC að þau bæti úr upplýs-
ingaskortinum. Jafnframt hljóta menn að spyrja hvort
ekki sé ástæða til að efla Landhelgisgæzluna, þannig
að hún geti sinnt eftirliti á hafsvæðum, sem liggja að
íslenzku efnahagslögsögunni. Flest nágrannaríki okkar
telja slíkt eftirlit mikilvægt og nauðsynlegt.
Samkomulag heilbrigðisráðuneytis og Félags íslenskra heilsugæslulækna
Stór hlutí þjóðarinnar
taki upp nýja kerfið
*
Fyrsta almannavarnaæfing Friðarsamstarfs NATO haldin á Islandi
MIKILL ÁHUGI
A-EVRÓPUEÍKJA
Samkomulag heil-
brigðisráðuneytisins
við Félag íslenskra
heilsugæslulækna
snertir verkaskiptingu
innan heilbrigðisþjón-
ustunnar. Kristín
Gunnarsdóttir ræddi
við heilbrigðisráð-
herra um fyrirhugað-
ar breytingar og áhrif
þeirra en ráðherra
segir að um fimm ára
tilraunaverkefni sé að
ræða.
INGIBJÖRG Pálmadóttir heil-
brigðisráðherra kynnti drög
að samkomulaginu við heilsu-
gæslulækna í ríkisstjórninni
áður en þau voru lögð fyiir fulltrúa
heilsugæslulækna. „Ríkisstjórnin
styður tillögumar sem eru í 21 lið
og nokkuð umfangsmiklar. Þar er
tekið á mörgum þáttum sem verið
hafa í vinnslu en einnig ýmsum
málum sem snerta starfsumhverfi
heilsugæslulækna sérstaklega,"
sagði Ingibjörg. „Það sem mesta
umræðu hefur vakið er tilraun með
valfijálst stýrikerfi sem margir aðil-
ar eru kallaðir til að taka þátt í.
Við erum ekki að hlaupa í þetta
kerfi blindandi. í allri umræðunni
höfum við fylgt ákveðinni línu til
að tryggja sem best hagsmuni sjúkl-
inganna og þess vegna tel ég alla
möguleika á að vinna málið með
heildarsamtökum lækna og vænti
góðs af því samstarfi."
Sjúklingar fá tækifæri
Aðalatriðið er að mati ráðherra
að með nýju kerfi fá sjúklingar tæki-
færi, sem þeir hafa ekki haft áður,
auk bættrar þjónustu. Ljóst sé að
heildarsamtök lækna verði að koma
að viðræðunum og hafa þeir þegar
verið kallaðir til. „Við erum á marg-
an hátt með mjög gott heilbrigði-
skerfi og góða heilbrigðisþjónustu
en það eru ýmsir hlutir ___________
sem við teljum að skýra
þurfi betur og það erum
við að gera með þessum
tillögum okkar,“ sagði
Ingibjörg. _________
Ráðherra sagði að til-
lögumar hefðu ekki verið kynntar
sérstaklega fyrir þingmönnum. Þær
hefðu sem slíkar ekki í för með sér
lagabreytingar þótt t.d. fram-
kvæmdahraði og ýmislegt sem af
þeim leiði komi til kasta Alþingis
þegar frá líður. „Ég tel þetta ekki
vera pólitískt mál, heldur er hér ein-
faldlega verið að stuðla að faglegri
niðurstöðu sem víðtæk sátt ætti að
nást um,“ sagði Ingibjörg.
Óformlegt samráð
Varðandi samráð við sérfræðinga
sagði Ingibjörg, að ráðuneytið hefði
haft óformlegt samráð við Lækna-
Morgunblaðið/Kristinn
INGIBJÖRG Pálmadóttir heilbrigðisráðherra
Engin
greiðsla fyrir
yngri en 16
ára
félag íslands, enda væri brýn nauð-
syn að eiga gott samráð við heildar-
samtök lækna í máli sem þessu.
Ráðherra benti á að formaður
Læknafélags íslands væri sérfræð-
ingur en varaformaður heilsugæslu-
læknir. „Ég hef ekki heyrt annað
en að báðir þessir aðilar hafi lýst
því að þessar tillögur séu góður
grunnur að þeirri lausn sem við
stefnum að,“ sagði Ingibjörg, „En
við viljum vinna þetta mál áfram
með heildarsamtökum lækna.
Skipulag heilbrigðiskerfísins má
ekki vera þannig að á hvetju ári
megi búast við að sérfræðingar segi
upp sínum samningum vegna ein-
hvers sem gerst hefur hjá heilsu-
gæslulæknum eða heilsugæslulækn-
ar segi upp sínum samningum vegna
einhvers sem gerst hefur hjá sér-
fræðingum. Við getum ekki búið við
það og ég veit að læknar vilja það
ekki heldur. Ég er alveg viss um
að þeir eru tilbúnir til að leggja sitt
af mörkum til að ná friði um þessi
mál. Það er ekki einungis nauðsyn-
legt gagnvart öryggi sjúklinga í
landinu, heldur, held ég, líka fyrir
læknana sjálfa.“
Boðið upp á val
Ingibjörg benti á að ekki væri
verið að taka upp tilvísanaskyldu
heldur væri verið að bjóða upp á
_________ val. Menn tækju ákvörðun
um hvort þeir vildu greiða
fyrirfram til heilsugæsl-
unnar til dæmis með því
að krossa við sérstakan
reit á skattskýrslunni og
greiða þá eina upphæð
sem nefnt hefur verið að geti verið
á bilinu 1.500 til 2.500 krónur fyrir
allt árið fyrir þá sem eru 16 ára og
eldri. „Ef menn ákveða að fara beint
til sérfræðinga þá eru þeir áfram í
því kerfí sem við höfum í dag og
greiða áfram sömu upphæð fyrir þá
þjónustu sem þeir fá,“ sagði hún.
„Sumir hafa sagt að þetta sé mikil
skriffínnska en þetta er eins einfalt
og það getur verið. Allir eiga hvort
sem er að hafa sitt sjúkrasamlags-
skírteini og þar kemur fram hvort
þú hefur ákveðið að greiða fyrirfram
fyrir þjónustuna."
Ráðherra sagði að kerfið eins og
það er í dag væri flókið og mörg
skírteini í notkun og óþarft að fjölga
þeim. „í dag eru gefin út ýmis skír--v herra að bera saman bæði rekstur
okkur mjög vel. Með þessum breyt-
ingum erum við að styrkja heilsu-
gæsluna verulega, sérstaklega á
Stór-Reykj avíkursvæðinu. “
í tillögunum er gert ráð fyrir að
heilsugæslulæknum verði fjölgað
um 25 á höfuðborgarsvæðinu fram
til ársins 2005. Sagði Ingibjörg að
fjölgunin væri m.a. ráðgerð vegna
framreiknaðs íbúaijölda á svæðinu
og ætti engum að koma á óvart. I
vissum hverfum í Reykjavík og í
nágrannabyggðarlögum hafi fjöldi
heimilislækna ekki fylgt íjölgun
íbúa. „Fjölgun heimilislækna er ekki
nein bylting - þetta er beinn út-
reikningur fram til ársins 2005,“
sagði Ingibjörg. „í ijölmiðlum hefur
hinsvegar komið fram sá misskiln-
ingur að við ætium að fjölga læknum
um 25 á íjórum árum.“
Þj ónustusamningar
Gert er ráð fyrir í tillögunum að
hægt sé að gera þjónustusamninga
við heimilislækna um rekstur
heilsugæslustöðva og sagði ráðherra
að komið hefði fram áhugi meðal
heilsugæslulækna á að reyna þetta
form og eftir skoðun hafi þótt eðli-
legt að heimila þannig samanburð
á óiíkum rekstrarformum. I Reykja-
vík og nágrannabyggðum eru í dag
sjálfstætt starfandi heimilislæknar
sem eru um 10% heildarfjöldans.
Miðað við aðstæður í dag er því
tvímælalaust tímabært að mati ráð-
teini en stefnt er að því að tölvu-
væða þá vinnslu þannig að ekki
þurfi nema eitt skírteini," sagði hún.
„Kerfið verður allt mun einfaldara
en það er í dag og breytingin verður
ekki kostnaðarsöm."
Miðað við að stór hluti
þjóðarinnar fari í nýja kerfið
Ingibjörg sagði að tillögurnar og
allir útreikningar byggðust á að stór
hluti þjóðarinnar færi inn í nýja
kerfið. „Eitt af því sem menn hafa
misskilið er að verið sé að leggja á
nýtt ijölskyldugjald en það er ekki
rétt,“ sagði hún. „Þeir sem eru yngri
en 16 ára munu fylgja foreldrum
sínum og greiða ekkert fyrir þjón-
ustu heilsugæslulækna. Þeir sem eru
eldri, og þá er átt við stóran hluta
þjóðarinnar, greiða eina upphæð.
Það er jú þannig að menn þurfa
mismikið á heilbrigðisþjónustu að
halda og þeir sem fara oft, eins og
til dæmis barnaijölskyldur, munu
njóta þessa fyrirkomulags. Núver-
andi reglur um hlutfallsgreiðslur og
hámarksgreiðslur fyrir þá sem þurfa
mikið á þjónustunni að halda, verða
skoðaðar við útfærslu kerfisins,
enda eru engin áform um að draga
úr öryggi þeirra sem minnst mega
sín og mest þurfa á þjón- ________
ustunni að halda.“
Ekki fullmótað
Innheimta með skatt-
framtali er byggð á ______
danskri fyrirmynd. í til-
lögunum kemur fram að meðal ann-
ars verði leitað til óháðs aðila, til
dæmis Hagfræðideildar Háskóla ís-
lands um mat á árangri. „Þetta er
ekki fullmótað," sagði Ingibjörg.
„Við erum að leggja fram rammatil-
lögur sem ýmsir eiga eftir að koma
að. Forsendan er að breytingarnar
hafi ekki kostnaðarauka í för með
sér.“ Ingibjörg telur að nýja kerfið
muni henta Islendingum mjög vel.
Þeir séu þannig þenkjandi að vilja
eiga valkost. „Við höfum til dæmis
ekki verið tilbúin til að taka upp
tilvísanaskyldu," sagði hún. „það er
þetta frelsi til að velja sem hentar
og þjónustu miðað við mismunandi
rekstrarform. Þar sem gerðir verða
þjónustusamningar verða jafnframt
settar fram kröfur um þá heilsu-
vernd sem boðið skal uppá. „Þegar
talað er um þjónustusamninga þá
teljum við m.a. mikilvægt að endur-
skoða byggingamátann sem hefur
verið viðhafður á heilsugæslustöðv-
um,“ sagði Ingibjörg. „Við viljum
gjarnan skoða ódýrari kosti heldur
en við höfum verið með. í þessum
tillögum er þannig gert ráð fyrir
möguleikum á ýmiskonar þjónustu-
samningum, bæði að því er varðar
þjónustu, rekstur og mannvirki. Is-
lenska heilbrigðiskerfið er bæði gott
og vel rekið en mér finnst sjálfsagt
að við látum reyna á nýjar stjórnun-
araðferðir og sjáum hvort þær geti
skilað okkur enn betri árangri.“
Ráðherra sagði að vel kæmi til
greina að verktakar byggðu heilsu-
gæslustöðvar og rækju en leigðu
ríkinu, ef það reyndist hagkvæmara
en að ríkið stæði að framkvæmdun-
um.
Uppbót sérfræðinga
Læknum
fjölgar um 25
til ársins
2005
í tillögunum er einnig gert ráð
fyrir að sérfræðingar sem kjósa að
taka þátt í nýja kerfinu fái uppbót
eða bónus frá Trygginga-
stofnun ríkisins með
hveijum sjúklingi. „í þeim
bráðabirgðaútreikningum
sem gerðir hafa verið, er
stuðst við 300 krónur en
upphæðin hefur ekki verið
ákveðin og það er hluti af útfærsl-
unni sem ráðist verður í strax að
loknum sumarleyfum," sagði Ingi-
björg. „Þeirri stefnumótun sem hér
er sett fram og er til umræðu, er
ekki einungis ætlað að sætta ólík
sjónarmið lækna, heldur einnig að
ná fram umfangsmikilli hagræðingu
í íslenskri heilbrigðisþjónustu. Við
reiknum því með að sú hagræðing
muni, er til lengri tíma er litið, skila
verulegum sparnaði sem mun fyrst
og fremst nýtast skattgreiðendum
en einnig m.a. til að greiða þennan
svokallaða bónus."

Áðilditrríkí f riðai síinistitrf s NATO
Aðildarríki NATO
Önnur aðildarríki friðarsamstarfsins
Þau riki sem tilkynnt hafa þátttöku í æfingunni á Islandi
77 ^
>, ( MALTA TYRKLAND
\ ^ ^
KANADAV
BANDARÍKIN1^ V
KAZAKHSTAN
"(i
YWL.f yTlf
JZ.
*
A þriðja þúsund hermanna frá a.m.k. 14 ríkj-
um mun næsta sumar æfa viðbrögð við öflug-
um jarðskjálfta á Islandi. Olafur Þ. Stephen-
sen segir frá æfingunni, sem er fyrsta al-
mannavarnaæfingin á vegum Friðarsamstarfs
Atlantshafsbandalagsins.
HERSVEITIR frá ríkjum í
Austur-Evrópu, sem fáum
hefði dottið í hug fyrir
nokkrum árum að kæmu
til Islands í friðsamlegum tilgangi,
munu taka þátt í almannavarnaæf-
ingu á vegum Friðarsamstarfs Atl-
antshafsbandalagsins (Partnership
for Peace) hér á landi í júlí á næsta
ári. Æfingin verður sú fyrsta á vegum
Friðarsamstarfsins þar sem æfð verða
viðbrögð við náttúruhamförum. Hinar
ímynduðu hamfarir eru öflugur jarð-
skjálfti í nágrenni Reykjavíkur.
Aðild að Friðarsamstarfinu eiga
ríki Atlantshafsbandalagsins, flest
nýfrjálsu ríkin í Austur-Evrópu og
nokkur hlutlaus ríki, t.d. Finnland,
Svíþjóð og Austurríki. Samtals eru
ríkin 43 talsins, 16 NATO-ríki og 27
samstarfsríki. Markmið samstarfsins
eru m.a. að aðildarríkin skiptist á
upplýsingum um varnar- og öryggis-
mál sín; að lýðræðisleg yfirstjórn her-
afla sé tryggð; að aðildarríkin geti
tekið sameiginlega þátt í friðargæzlu
samkvæmt umboði Sameinuðu þjóð-
anna eða Öryggisstofnunar Evrópu
(ÖSE); að koma upp hersveitum í
samstarfsríkjum NATO, sem til lengri
tíma litið muni eiga auðveldara með
að starfa með hersveitum bandalags-
ins; og síðast en ekki sízt að „efla
hernaðarlegt samstarf við NATO,
með það í huga að taka upp sameigin-
legar áætlanir, þjálfun og heræfingar
til að gera [Friðarsamstarfsjþátttak-
endum betur kleift að takast á hend-
ur verkefni á sviði friðargæzlu, leitar-
og björgunaraðgerða, mannúðarað-
stoðar og á öðrum sviðum eftir því
sem síðar kann að semjast um.“
Fellur vel að markmiðum
Friðarsamstarfsins
Að sögn Halldórs Ásgrímssonar
utanríkisráðherra kom sú hugmynd
upp, þegar heræfingin Norður-Vík-
ingur var haldin hér á landi í fyrra,
að íslendingar gætu tekið þátt í æf-
ingu á vegum Friðarsamstarfsins, en
margar slíkar æfíngar hafa verið
haldnar með þátttöku herliðs frá
ýmsum aðildarríkjum samstarfsins.
Engin þeirra hefur hins vegar beinzt
að því markmiði friðarsamstarfsins
að efla samstarf um leitar- og björg-
unaraðgerðir, heldur hafa þær allar
verið á hernaðarsviðinu.
„Mér hefur alltaf fundizt mikilvægt
að leiða það í ljós að samstarf okkar
innan NÁTO byggist ekki eingöngu
á hernaðaröryggi, heldur einnig á því
að tryggja annað öryggi borgar-
anna,“ segir Halldór. „Þess vegna
vaknaði þessi hugmynd; að rétt væri
að æfa viðbrögð við raunverulegri
hættu, sem gæti komið upp hér á
ísiandi í sambandi við innra öryggi.
Við, sem búum í þessu landi, vitum
öll að hér geta orðið jarðskjálftar,
þótt við hugsum ekki um það dag-
lega. Við höfum hins vegar upplifað
það síðustu ár að skyndilega geta
orðið hér atburðir á borð við snjóflóð,
sem við erum ekki nægilega vel búin
undir, hvað þá ef hér yrði meiriháttar
jarðskjálfti á borð við Suð-
urlandsskjálftann skömmu
fyrir síðustu aldamót. Það
er alveg ljóst að ef einhverj-
ir slíkir atburðir eiga sér
stað, munum við þurfa á
alþjóðlegri hjálp að halda og jafn-
framt samstarfi við aðrar NATO-þjóð-
ir og þær þjóðir, sem hafa ákveðið
að vinna saman innan Friðarsam-
starfsins."
Halldór segir að byijað hafi verið
að vinna á þessum grundvelli og það
hafi komið ýmsum á óvart að hug-
myndin falli einkar vel að markmiðum
Friðarsamstarfsins og áætlunum Atl-
antshafsbandalagsins um öryggi al-
mennings. Mikill áhugi hafi verið á
æfíngunni, ekki sízt á meðal sam-
starfsríkja NATO í Austur-Evrópu.
Þijú NATO-ríki, Bandaríkin, Kanada
og Danmörk, hafa þegar tilkynnt að
þau verði með, og ellefu samstarfs-
ríki, Austurríki, Finnland, Svíþjóð,
Tékkland, Úkraína, Ungverjaland,
Pólland, Rúmenía, Eistland, Litháen
og Albanía. Gert er ráð fyrir að fieiri
ríki geti bætzt í hópinn. Líklegt er
talið að Lettland verði þar á meðal
og utanríkisráðherra segist vonast til
að Rússar sjái sér fært að senda hing-
að lið, en enn sem komið er hafi það
ekki verið staðfest. Því má ætla að
um tugur Austur-Evrópuríkja muni
eiga aðild að æfingunni.
Búizt við allt að sex hundruð
hermönnum að utan
Búizt er við að allt að sex hundruð
hermenn komi til landsins frá sam-
starfsríkjum NATO vegna æfingar-
innar. Auk þeirra tekur þátt í æfing-
unni stærstur hluti um 1.200 manna
varaliðs Bandaríkjamanna, sem sent
verður hingað vegna heræfingarinnar
Norður-Víkings, sem haldin er til að
æfa varnir íslands og fer fram strax
að lokinni Friðarsamstarfsæfingunni.
Einnig mun varnarliðið á Keflavíkur-
flugvelli eiga hlut að máli. Samtals
munu því á bilinu 2.000 til 3.000 er-
lendir hermenn verða viðr-
iðnir æfínguna, auk ís-
lenzkra björgunarsveitar-
manna, sem gætu orðið
nokkur hundruð.
Samkvæmt upplýsingum
frá varnarmálaskrifstofu utanrikis-
ráðuneytisins verður þátttöku rtkj-
anna í æfingunni hagað með mismun-
andi hætti. Sum munu einvörðungu
senda fámennt lið til að fylgjast með,
en önnur hyggjast leggja meira af
mörkum. Þannig hyggjast Úkraínu-
menn senda 40-50 manna lið og þyr-
lusveit. Sum ríkin, til dæmis Austur-
ríki, munu senda sveitir, sem eru sér-
þjálfaðar í björgunarstörfum.
Aðspurður hverja hann telji ástæð-
una fyrir miklum áhuga á æfingunni
meðal samstarfsríkja NATO segir
Halldór Ásgrímsson að megnið af
kostnaði við æfinguna sé greitt af
NATO og Bandaríkjunum og sam-
starfsríkjunum því gert auðvelt að
taka þátt í henni. „Austur-Evrópuríkj-
unum er jafnframt mikið í mun að
auka samstarf sitt við NATO-ríkin,
því að öll þessi ríki vilja ganga í Atl-
antshafsbandalagið og þau, eins og
fleiri, vilja benda á þá möguleika sem
Friðarsamstarfið býður upp á,“ segir
Halldór.
í fyrsta sinn undir
borgaralegri stjórn
í forsendum æfingarinnar er gert
ráð fyrir að öflugur jarðskjálfti, á við
Suðurlandsskjálftann 1896, hafi orðið
á Suðvesturlandi með manntjóni og
gífurlegri eyðileggingu. Gengið verð-
ur út frá því að fjarskipti og allar
samgöngur liggi niðri í nágrenni höf-
uðborgarinnar og að fjöldi fólks sé
grafínn í rústum húsa. Utanríkisráð-
herra segir að hvort sem öflugur jarð-
skjálfti yrði í nágrenni höfuðborgar-
innar eða á Suðurlandi, gætu slíkar
hamfarir kallað á alþjóðlega hjálp.
„Það eru tvær hliðar á þessu máli,“
segir Halldór. „Önnur er sú að æfíng
sem þessi kann að vekja ugg meðal
fólks. Það er verið að leiða
fram f dagsljósið að eitt-
hvað þessu líkt getur gerzt.
Hin hliðin er þessi: Er það
ekki ófyrirgefanlegt af okk-
ur að gera ekki ráð fyrir
eða undirbúa okkur ekki fyrir að eitt-
hvað svona geti gerzt? Við skulum
vona að það gerist aldrei, en æfíngin
getur að sjálfsögðu komið fleirum að
gagni en okkur. Það er ekki bara
verið að æfa viðbrögð við hamförum
hér á íslandi, heldur sambærilega
alþjóðlega hjálparstarfsemi ef eitt-
hvað slíkt kemur fyrir annars staðar."
Æfingin verður undir stjórn Al-
mannavarna ríkisins og verður þetta
í fyrsta sinn sem Friðarsamstarfsæf-
ing er undir borgaralegri stjórn.
Æðsti stjórnandi hermanna jafnt og
íslenzkra björgunarsveitarmanna
verður Sólveig Þorvaldsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Almannavarna. Sólveig
segist ekki kvíða því að þurfa að
stjórna bæði hermönnum og björgun-
arsveitarmönnum. „Þarna verður unn-
ið að borgaralegu málefni. Þegar nátt- j
úruhamfarir verða, eru borgaralegar
björgunarsveitir oftast fyrst kallaðar j
til. Ráði þær ekki við verkefnið, fá þær I
liðsauka, sem oft er úr röðum hersins. !
Herlið verður auðvitað að geta starfað
með borgaralegum sveitum til þess
að nýta megi það í alþjóðlegu sam-
starfí um björgunaraðgerðir.“
Að sögn Sólveigar hefur fjöldi und-
irbúningsfunda verið haldinn með yf-
irmönnum varnarliðsins hér á landi
og fulltrúum miðstöðvar Friðarsam-
starfsins í Evrópuhöfuðstöðvum her-
stjórnar NATO í Mons í Belgíu. „Það
samstarf hefur gengið ákaflega vel.
Stjórn og skipulag borgaralegra
björgunarsveita annars vegar og hers
hins vegar eru mjög ólík. Til að ná
yfirsýn yfir sérsvið hvers og eins þarf
að hafa náið samráð."
Að sögn Sólveigar mun öllum
björgunarsveitum á Islandi verða boð-
in þátttaka í æfingunni, en að svo
stöddu hefur aðeins verið haft sam-
band við landssamtökin og formlegri
tilkynningu um æfinguna hefur ekki
verið dreift til allra sveitanna. „Þótt
við höfum fundað mikið með erlendum
samstarfsmönnum okkar og fjallað
um æfínguna hjá Almannavarnaráði
erum við rétt að byija að hafa sam-
band við þá, sem verða lykilmenn á
æfíngunni, svo sem björgunarsveitir,
almannavarnanefndir, slökkvilið og
lögreglu," segir hún.
Sólveig segir að með æfingunni sé
hugsanleg neyðarhjálp frá NATO-
ríkjum og öðrum ríkjum Friðarsam-
starfsins löguð að íslenzkum al-
mannavarnaáætlunum. „Til þess að
alþjóðlegt björgunarstarf komi að
gagni þarf það að vera fagmannlega
unnið og hjálpin þarf að berast fljótt.
Tii þess að þetta tvennt gerist þarf
að undirbúa og skipuleggja það mjög
vel. Nú fáum við tækifæri til að reyna
kerfið. Æfingin sjálf verður í júlí á
næsta ári, en það starf sem við mun-
um vinna til að undirbúa móttöku -
þessa liðs, mun koma okkur tii góða
á komandi árum,“ segir Sólveig.
Ekki eingöngu
hernaðarsamstarf
Að mati utanríkisráðherra mun
æfingin ekki einvörðungu gagnast
íslendingum á sviði almannavarna,
heldur einnig þátttöku íslands í evr-
ópsku varnar- og öryggissamstarfí.
„Með því að taka þátt í Friðarsam-
starfinu og halda æfingu hér á landi
erum við orðin virkari þátttakendur
og sýnum fram á að við getum átt
aðild að þessu samstarfi án þess að
hafa her,“ segir utanríkisráðherra.
„Það hefur mikla þýðingu fyrir okk-
ur, bæði inn á við og út á við. Það%-
leiðir hugann frá því að samstarfið
sé eingöngu hernaðarsamstarf. Við
Islendingar höfum alltaf verið í of
miklum mæli uppteknir af
því að samstarfið sé eitt-
hvert hemaðarbrölt. Þessi
æfing ætti að færa okkur
sönnun um annað og meira.
Margir em þeirrar skoðun-
ar að hemaðarógnin sé tiltölulega lít-
il í dag og friðvænlegra í heiminum.
Er þá ekki einmitt ráðrúm til að beina
athyglinni að öðra? Það leynast víða
hættur, sem rétt er að undirbúa sig
fyrir. Ég held að þetta muni líka
stuðla að því að aðrar þjóðir geri slíkt
í auknum mæli. Við hljótum að geta
eytt meiri kröftum í að skapa betra
innra öryggi fyrir borgarana, hvort
sem það er gagnvart náttúmhamför-
um, margvíslegri glæpastarfsemi,
hryðjuverkastarfsemi eða baráttunni
gegn eiturlyfjum.“
íslenzkar
hjálparsveitir
verða með
Vonazt eftir
þátttöku
Rússlands