Morgunblaðið - 21.07.1996, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 21. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
HLUTIRNIR í Safnið eru flestir komnir á verkstæðið ÖFLUGAR tölvur og tilheyrandi búnaður er í tölvuher- YFIRBYGGING af rútu sem notað er sem gróðurhús
og meðal annars búið að mála gírkassa og vél. Hjálmar berginu. Þar lokaði Hjálmar bóndi sig inni í tvö ár á og vindmyllan í baksýn eru dæmi um hugkvæmni Ólafs
og Guðrún eru þó ekki enn farin að setja bílinn saman. meðan hann lærði forritun og skrifaði fyrsta forritið sitt. heitins Runebergssonar bónda og viðgerðarmanns.
TÖLVUBONDINN
ÍTJÓRNA
TÆKNINNI
Innst inni í Vatnsdal býr bóndi með tölvur
og nokkrar ær. Eftir krefjandi og tímafrekt
sjálfsnám skrifar hann forrít og setur upp
tölvur um allt héraðið. Þekktastur er hann
fyrir sauðlj árræktarforritið Fjárvísi. Þegar
Helgi Bjarnason heimsótti Hjálmar Ólafs-
son í Kárdalstungu komst hann að því að
nýjasta uppátæki hans er að smíða bíl úr
bestu hlutunum úr 5-6 tegundum. Bílinn
kallar hann auðvitað Safnið.
G held að áhuginn sé með-
fæddur, ég get ekki skýrt
þetta öðruvísi,“ segir Hjálm-
ar Ólafsson bóndi í Kárdalst-
ungu í Vatnsdal um áhuga sinn á
tölvum. Hann segist fyrst hafa
fengið tölvu fyrir 15-20 árum. Þá
hafi lítið verið hægt að gera annað
en að leika sér. 1987 keypti hann
sér einkatölvu og þá fóru hjólin
að snúast.
Vill hafa stjóm á hlulunum
„Ég hef alltaf viljað fara alveg
ofan í kjölinn á tækninni, vita hvað
væri að gerast og stýra því sjálfur.
Það finnst mér mest hei1' ndi við
tölvurnar. Ég fór að róta í i Titum,
meðal annars Búbót sem t ’ fjár-
hagsbókhald fyrir bændur, og fór
svo að athuga möguleikana á að
forrita sjálfur,“ segir Hjálmar.
Hann hóf að kynna sér forritun
með skipulegum hætti og tók sem
tilraunaverkefni að skrifa afurða-
og ættabókhald fyrir sauðfjárbænd-
ur. Verkefnið var nærtækt því sjálf-
ur er Hjálmar sauðíjárbóndi í Kár-
dalstungu ásamt Guðrúnu Halldóru
Baldursdóttur konu sinni. Hjá þeim
býr móðir Hjálmars, Sigrún Iljálm-
arsdóttur fyrrum ljósmóðir í Eyja-
firði.
Námið fór fram í Kárdalstungu
og Hjálmar var bæði kennarinn og
nemandinn. Allt þurfti að læra frá
grunni enda hafði Hjálmar aðeins
lokið skyldunámi. „Þetta var mjög
stíft sjálfsnám, endalaus gagnaöfl-
un, lestur og vinna. Það er ekki
hlaupið að því að læra þetta fag,
þegar það er gert algerlega á eigin
forsendum. Maður þurfti að gera
ýmsar tilraunir sem margar mis-
heppnuðust. Þetta var því í raun
mjög dýr skóli ef miðað er við tím-
ann sem fór í námið. En ég held
að hann hafi verið betri og hentaði
mér örugglega vel. Þannig gat ég
unnið að verklegum hlutum við
raunverulegar aðstæður," segir
Hjálmar. Hann líkir forritunarnámi
við það að læra að lesa og skrifa.
Það virðist erfitt í byijun en svo
þegar leiknin er komin skrifi maður
forrit af fíngrum fram eins og að
skrifa bréf.
Fjárvís verður til
Út úr þessu kom Fjárvís, afurða-
og ættabókhald fyrir sauðfjárbænd-
ur. Það vakti strax athygli. Eftir
að Hjálmar kynnti forritið fyrir
bændasamtökunum var ákveðið að
hann héldi áfram vinnu við það og
Búnaðarfélag Islands keypti dreif-
ingarréttinn og sæi um söluna.
Forritið fór á markað 1993 og seg-
ir Hjálmar að það hafi fengið mjög
góðar viðtökur. Nú eru 170 bændur
byijaðir að nota það og sífellt fleiri
að bætast við. Hjálmar hefur haldið
áfram að þróa forritið og leggur
áherslu á að safna skipulega at-
hugasemdum og ábendingum frá
bændum til að nota við þróunar-
vinnuna. Til stuðnings þessu starfi
er samráðshópur notenda, ráðu-
nauta og tölvumanna.
Segir hann að samstarfið við
bændasamtökin um Fjárvísi hafi
gengið mjög Vel og verið árangurs-
ríkt. Jón Baldur Lorange, forstöðu-
maður tölvudeildar Bændasamtaka
íslands, tekur undir þessi orð. Seg-
ir að þekking Hjálmars og áhugi á
að gera alltaf betur en um er beðið
hafi gert þetta starf mögulegt. Þeir
170 bændur sem nú þegar noti for-
ritið séu til vitnis um það.
Fjárvís er í raun tölvutæk fjár-
bók. í forritinu er notað sama kerfi
til skýrsluhalds og í sauðfjárræktar-
félögunum en það snýst um að velja
hæfustu einstaklingana í fjárstofn-
inum, miðað við þarfir markaðar-
ins. Bændurnir skiia skýrslum sín-
um til bændasamtakanna í tölvu-
tæku formi í stað handskrifuðu fjár-
bókanna. Hjálmar segir að forritið
sé í raun aðeins eitt tæki af mörgum
sem sauðfjárbóndinn hafi til að
auka framleiðni búsins. Ekki veiti
af. Hins vegar gefi forritið óendan-
lega möguleika til viðbótar hefð-
bundna skýrsluhaldinu, fyrir utan
það hvað það auðveldi vinnuna.
Hjálmar annast þjónustu við not-
endur forritsins og hefur því tölu-
vert samband við bændur. Bænda-
stéttin hefur ekki almennt notfært
sér tölvur, sérstaklega ekki eldri
hluti hennar. Hjálmar segir að sum-
ir hafi einmitt byijað tölvunotkun
sína með Fjárvísi. Þeir séu fljótir
að komast upp á lag með að nota
forritið enda sé það skrifað með það
að markmiði að bændur geti sem
mest bjargað sér sjálfir á vettvangi.
Aðalaivinnan við tölvur
Ekki neitar Hjálmar því áð ná-
grannarnir hafi verið farnir að hafa
áhyggjur af sálarheill hans á meðan
á þessu stóð. Hann lokaði sig inni
í tölvuherberginu í tvö ár og enginn
skildi hvað hann var að gera. En
hann segir að viðhorfíð hafi breyst
þegar tölvubúskapurinn fór að skila
afurðum, sérstaklega þegar menn
sáu Fjárvísi. Þá fóru menn að leita
til hans með aðstoð við að setja upp
tölvur og hjálp um völundarhús
tölvunnar. Fer hann víða um í þess-
um tilgangi. Hann segir að stað-
setning sín, innst inni í Vatnsdal,
breyti engu varðandi forritunina,
samskiptatæknin sé orðin svo góð.
Fjarlægðirnar geti háð sér við þjón-
ustustörfin en hann bendir á að
ekki séu þó nema rúmir 20 kíló-
HJÁLMAR Ólafsson tölvubóndi í Kárdalstungu.
metrar niður á þjóðveg og 40 kíló-
metrar á Blönduós og það vaxi
sveitafólki ekki í augum. Það hafi
svo sína kosti að vinna þessi störf
í kyrrð og ró.
Nýjasta forritið sem til varð í
Kárdalstungu er Heimafengur. Það
skrifaði Hjálmar í samvinnu við
ættfræðing og að hans beiðni. For-
ritið hefur þann tilgang að styðja
ættfræðirannsóknir. Það er upp-
flettikerfi fyrir þjóðskrá og er notað
með ættfræðiforritinu Espólín.
Nú er áhugamálið orðið að aðal-
atvinnu. Fjölskyldan lifir á vinnu
hans við forritun og tölvuþjónustu.
„Ég lít á það sem forréttindi að
geta sinnt áhugamálunum í vinn-
unni,“ segir Hjálmar. Búskapurinn
hefur frekar setið á hakanum enda
hefur áhuginn á honum minnkað.
Enn eru þó 80 ær á bænum, fyrst
og fremst vegna áhuga Guðrúnar
Halldóru og segir Hjálmar að hún
sé aðalbóndinn á bænum. „Þetta
heldur manni enn liðugum,“ segir
hann spurður um eigin þátttöku í
bústörfunum.
l>að skásta úr 5-0 kgundum
Hjálmar og Guðrún Halldóra eru
að smíða sér ferðabíl. Meginhlutar
hans eru úr fímm eða sex bílum
og vegna þess var sjálfgefið að
hann fengi tegundarheitir Safnið.
Hjálmar fékk áhuga á bílum og
viðgerðum í æsku því faðir hans,
Ólafur Runebergsson sem látinn er
fyrir nokkrum árum, gerði við bíla
og búvélar samhliða búskapnum.
Tók Ólafur sér ýmislegt fyrir hend-
ur á þessu sviði. Þekktust er vind-
myllan sem hann reisti. Var það
tilraunaverkefni í samvinnu við
Háskólann og var samskonar mylla
sett upp í Grímsey. Með yindmyll-
unni og vatnsbremsu var framleidd
hitaorka sem notuð var til að hita
upp íbúðarhúsið í Kárdalstungu.
Hún stendur enn en hefur ekki ver-
ið í notkun í rúman áratug.
„Við höfum áhuga á að koma
okkur upp góðum ferðabíl og ég
hef verið að sanka að mér skástu
eiginleikunum úr 5-6 tegundum
bíla,“ segir Hjálmar. Byijaði hann
að safna bílhlutunum í fyrrahaust
og er komin með alla þá helstu.
Grindin og hluti hússins er úr löng-
um Land Rover, vél og gírkassi úr
Nissan Patrol, hásingar úr Che-
rokee Chief, stýrisvél úr Ford
Bronco og stýri, mælaborð og fleira
úr Land Cruiser.
Safnið á að vera góður og þægi-