Morgunblaðið - 23.07.1996, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Islenskar bækur á Spáni
Englar o g
Víga-Glúmnr
Guðbergur Bergsson og Snorri
Sturluson eru þeir íslensku rithöfundar
sem spænskir lesendur hafa greiðastan
aðgang að. Jóhann Hjálmarsson seg-
ir frá íslensku efni á spænskum bóka-
markaði, en meðal væntanlegra bóka
á spænsku eru Englar alheimsins eftir
Einar Má Guðmundsson í þýðingu
Femández Romeros.
Francisco J. Uriz Camilo José Cela
BOKAVERSLUNIN Tierra de Fu-
ego í Madríd hefur sent frá sér ritl-
ing, Literatura Nórdica, með skrá
yfir norrænar bækur sem eru fáan-
legar I búðinni og væntanlega fleiri
spænskum bókaverslunum. Hug-
myndin mun koma frá norrænu
sendiráðunum á Spáni. 1 ritlingnum
eru stuttar inngangsgreinar um bók-
menntir Norðurlandaþjóðanna fimm
og skrifar Kristinn R. Ólafsson um
ísland.
í fyrra var haldin Norræn menn-
ingarhátíð á Spáni og komu bók-
menntir þar við sögu ásamt öðrum
greinum. Ætla má að sendiráðin
vilji fylgja eftir velheppnuðum kynn-
ingum norrænna bókmennta. Helsti
bókmenntalegi árangur menningar-
hátíðarinnar var útkoma tveggja
norrænna safnrita í spænskum þýð-
ingum, annars vegar Poesía Nórdica
(Norræn ljóð) og hins vegar Cien
aiios de cuentos nórdicos (Norrænar
smásögur í hundrað ár). Ed. de la
Torre gaf ritin út í norrænni ritröð
sem nýhafin er á vegum útgáfunn-
ar. Franciseo J. Uriz ritstýrði Ijóða-
safninu og Enrique Bernárdez smá-
sagnasafninu.
Einstakt ljóðasafn
Báðum þessum ritum hefur verið
vel tekið þótt tiltölulega lítið hafi
verið um þau skrifað. Vöntun er á
fólki með þekkingu á efninu. En
nýlega birtist afar lofsamleg grein
um ljóðasafnið í dagblaðinu ABC
eftir Nóbelsverðlaunahöfundinn
Camilo José Cela. Hann hvatti Spán-
veija til að lesa þetta Ijóðasafn sem
væri einstakt. Það eru áreiðanlega
orð að sönnu því að jafn ítarleg
kynning ljóða norrænna þjóða í einu
bindi hefur ekki áður komið út. Bók-
in er í stóru broti og 1.054 bls.
Smásagnasafnið er 389 bls. í sama
broti.
Önnur íslensk samtímaverk sem
komast á skrá Tierra de Fuego eru
Atómstöðin eftir Halldór Laxness í
þýðingu Aitors Yraola og skáldsögui
Guðbergs Bergssonar, Tómas Jóns-
son Metsölubók í þýðingu Enrique
Bernárdez og Svanurinn í þýðingu
Aitors Yraola.
Borges þýddi Gylfaginningu
Fornbókmenntir eru fáanlegar á
spænsku. Hrafnkels saga og Gunn-
laugs saga ormstungu eru til í einni
bók þýddar af Enrique Bernárdez;
Eddu- og skáldakvæði í þýðingu
Luis Lerate og Gylfaginning Snorra
Sturlusonar þýdd af Jorge Luis
Borges og Maríu Codama.
E1 poder del amor (Máttur ástar-
inar) er eftir Önnu G. Jónasdóttur
og kemur út í flokki femínískra rita
I þýðingu Carmen Martínez Gimeno.
José Antonio Fernández Romero
þýddi öll íslensku ljóðin i Poesía
Nórdica. Hann hefur áður þýtt verk
eftir Halldór Laxness og Sagnakver
Skúla Gíslasonar. Nú er hann að
þýða Engla alheimsins eftir Einar
Má Guðmundsson og hefur verið
gengið frá samningi þar að lútandi
hjá Plaza y Janéz í Barcelona. Hann
mun skila handriti í október og bók-
in verður gefin út innan árs frá þeim
tíma.
Fernández Romero sem nam ís-
lensku hér á landi er prófessor við
Háskólann í Vigo í Galisíu og kenn-
ir mál en ekki bókmenntir eins og
hann benti blaðamanni Morgun-
blaðsins á. Hann hefur haldið nám-
skeið í fornum íslenskum bókmennt-
um, m. a. Eddukvæðum og Völs-
ungasögu og þau hafa mælst vel
fyrir. „Áhuginn hefur verið mjög
mikill, en þetta er mikil vinna,“ seg-
ir hann. Romero býr nemendur und-
ir doktorspróf í germönskum fræð-
um og er lestur fornra íslenskra
bókmennta hluti þess.
Romero er að ganga frá þýðingu
á þremur íslendingasögum: Banda-
manna sögu, Gísla sögu og Víga-
Glúms sögu. Þetta er gamalt verk-
efni sem ekki tókst að framkvæma
á sínum tíma vegna þess að forlagið
sem hugðist gefa bókina út varð
gjaldþrota. Romero hefur endur-
skoðað þýðinguna og ritað nýjan
formála.
Á Spáni kemur út mikill fjöldi
bóka. Ekki er þó líklegt að spænsk-
ir útgefendur séu fáanlegir til að
gefa út íslenskar bækur nema þær
mjóti styrkja og hefur Bókmennta-
kynningarsjóður til dæmis styrkt
útgáfu ljóða- og smásagnasafnanna
norrænu auk annarra norrænna
stofnana. Miklu skiptir líka að bæk-
urnar fái umsögn í stærstu dagblöð-
unum, en það getur verið torvelt.
Norðmaðurinn Jostein Gaarder er
tvímælalaust sá norræni rithöfundur
sem helst er í sviðsljósi. Maður rekst
varla á bókabúð, jafnvel ekki í
spænskum smábæjum, án þess að
Veröld Soffíu eftir hann skarti ekki
í glugga. Nú hefur Kabalmysteriet
(1995) bæst við og má sjá bækurnar
hlið við hlið á mest áberandi stöðum.
Það kom mér á óvart, en verður
að teljast ánægjulegt að í gríðar-
stórri bókadeild risavöruhússins EI
corte inglés í Alicante þar sem
ljóðabækur eru í litlum skáp var
meðal bóka Poesía Nórdica, Norræn
ljóð. Kannski hefur fyrrnefnd grein
Cela borið hana þangað?
Heppinn Don Juan
Bandarískur tenór hljóp í skarðið fyrir söngv-
ara sem missti röddina í sýningu á Carmen
VÍKINGASKIP úr silfri úr safni Svíakonungs. Þetta er
borðskraut eftir Alfred Ambrosius í Stokkhólmi 1882.
Víkingagoðsögnin -
sýning í Normandí
í „MUSÉE DE NORMANDIE" í
Caen hefur verið sett upp mikil
sýning um víkingagoðsögnina
sem blómstraði á 18.-20. öld á
Norðurlöndum og í Normandí,
þar sem víkingar settust að á sín-
um tíma. Stendur þessi sérstæða
sýning, sem mikið hefur verið _
lagt í, frá 22. júní til 25. ágúst. í
sambandi við sýninguna hefur
verið gefin út falleg bók um þetta
efni með greinum fræðimanna og
myndum, m.a. af gripum af sýn-
ingunni sem fengnir voru að láni
úr söfnum og úr einkaeigu.
í lok 18. aldar og byijun þeirr-
ar 19. vaknaði á Norðurlöndum
mikill áhugi á fortíðinni og nor-
rænum arfi. Við uppgröft vík-
ingaskipanna í Gauksstað og Ose-
berg í Noregi örvaðist þessi áhugi
mjög og hinn vinsæli drekastill
blómstraði i verkum listamanna
og rithöfundar sóttu innblástur
til víkingatímans. í Frakklandi
fóru um það leyti fram harðar
sagnfræðilegar deilur umupp-
runa frönsku þjóðarinnar, hvort
hún væri komin af Keltum eða
Frökkum, en íbúar Normandíhér-
aðs kusu sér einfaldlega eigin
forfeður; víkingana. Víkingar
höfðu á sínum tíma sest að á
Norðurströnd Frakklands, í
Basse-Normandie. Dýrkunin náði
hámarki í miklum hátíðahöldum
1911,þegar lOOOárvoru liðin
síðan víkingurinn Rollon, þ.e.
Göngu Hrólfur, stofnaði hertoga-
dæmið Normandí. Næstu áratugi
kepptust rithöfundar héraðsins,
menningar- og vísindafélög, og
jafnvel seinna vissar pólitískar
hreyfingar, við að draga fram
uppruna þessara afkomenda vík-
inganna og byggja á sögulegum
og bókmenntalegum arfi. Dreka-
höfuð af skipum urðu tákn og
nöfn sótt til víkinganna.
Jean-Yves Marin, safnstjóri í
Musée de Normandie, sem setti
upp þessa sýningu, sagði blaða-
manni Mbl. er hann var hér á
ferð nýlega að á þessum tíma
hafi víkingaáhugi verið mikill og
geysimikið af fögrum gripum og
hlutum verið framleitt í dreka-
og víkingastíl. Munir frá þessum
tíma séu geymir söfnum í Noregi
og Svíþjóð og þaðan hafi verið
lánað mikið af fallegum munum
á sýninguna í Normaiulí, auk
DREKAHÖFUÐ af víkinda-
skipi, tákn sýningarinnar.
þeirra hluta og skjala sem þar er
að finna. Hugmyndin var að
draga saman allt sem var í kring
um þessa víkinga„mýtu“ og sýna
norrænu áhrifin. En jafnframt
sýningunni gefur safnið út mjög
vandaða litskeytta bók um mun-
ina á sýningunni og goðsögnina á
18.-20. öld sem þar er fjallað um.
í bókinni er mikið af víkingateikn-
ingum og bókaskeytingum frá
fyrrnefndu tímbili og gætir áhrif-
anna af þessari goðsögn allt fram
á okkar daga í vinsælum teikni-
myndaseríum blaðanna.
Róm. The Daily Telegraph.
SÖNGVARI sem orðinn var dauð-
þreyttur á baslinu við að koma sér
á framfæri, fékk fyrir skömmu
tækifæri, sem hann hefði varla get-
að dreymt um. Og hann nýtti sér
það svo sannarlega..
John Murray er 34 ára tenór-
söngvari og var einn áhorfenda á
flutningi óperunnar Carmen í óperu-
húsinu í Veróna á Ítalíu, þegar te-
nórinn sem söng aðalhlutverkið,
missti skyndilega röddina. Murray
brá við skjótt, skellti sér baksviðs
og kynnti sig fyrir stjórnandanum
Daniel Oren, sem var að reyna að
finna mann sem gæti hlaupið í
skarðið, því annars yrði að hætta
við sýninguna. Oren bað Murray að
leyfa sér að heyra hvað hann gæti
og var Murray ráðinn á staðnum.
Tenórinn raddlausi, Sergei Larin,
stóð á sviðinu og hreyfði varirnar,
en Murray stóð í hljómsveitargryfj-
unni og söng allt hvað af tók. í lok
sýningarinnar var báðum fagnað
með miklum aðdáunarhrópum.
Bandaríkjamaðurinn Murray
hafði verið á tjaldferðalagi þegar
honum datt í hug að veita sjálfum
sér það að fara á óperusýningu.
Skammt var liðið á sýninguna er
ljóst var að Larin átti í hinum mestu
erfiðleikum með að syngja hlutverk
Don Juans. Sá sem hlaupa átti í
skarðið fyrir Larin hafði verið send-
ur heim, því Larin taldi sig fullfrísk-
an.
„Þetta var ægilegt," segir stjórn-
andinn, Oren. „Við urðum að finna
staðgengil eða senda áhorfendur
heim. Aðstoðarstjórnandinn kvaðst
hafa fundið tvo söngvara í kórnum
og ég sagði fínt, prófum þá. En í
þann mund birtistþessi Bandaríkja-
maður og sagði: „Eg er tenórsöngv-
ari og á að vera staðgengill Placido
Domingos í Metropolitan-óperunni í
New York í október." Ég ákvað að
prófa hann fyrst og tenórinn hafði
ekki fyrr hafið upp raust sína en
hinir tveir létu sig hverfa. Röddin
var svo falleg að þeir vissu að þeir
ættu enga möguleika. Ég fór yfir
hlutverkið með honum á 6-7 mínút-
um og að því búnu söng hann dúett-
ana svo fallega að ég hef aldrei
heyrt annað eins. Áhorfendur gengu
af göflunum."
Það verður ekki annað sagt en
að þetta hafi verið tækifærið sem
Murray vantaði. Honum var greitt
vel fyrir góða frammistöðu og boðið
að syngja áfram. „Ég vil koma hon-
um á framfæri á hans eigin forsend-
um,“ segir Oren. „Ég er viss um
að þetta er byijunin á glæstum ferli.
Ekki gleyma því að Leonard Bern-
stein og Toscanini hófu feril sinn á
sama hátt.“
------» ♦--------
Tímarit
• ÁRSRIT Sögufélags ísfirðinga,
36. ár, er komið út. Það hefst á grein
eftir Jón Pál Halldórsson þar sem
hann fjallar um iðnaðarmenn á
ísafirði. í greininni „Gamli bærinn í
Meiri-Hattardal“ segir Hlíf Gunn-
Iuugsdóttir frá æskustöðvum sínum.
Hjálmar R. Bárðarson ritar inn-
gang að grein eftir föður sinn, Bárð
G. Tómasson skipaverkfræðing, en
þar greinir hann frá hugmyndum
sínum um nýjan þéttbýliskjarna.
Eyjólfur Jónsson á tvær greinar í
ritinu og fjallar önnur um vélbáta-
smíðar í Onundarfirði, en hin um
útvarpsfélag á Flateyri. I greininni
Ratsjárstöðvar í Aðalvík fjallar Frið-
þór Kr. Eydal um ratsjárstöðvar á
Sæbóli í Aðalvík. í grein eftir Hall-
grím Sveinsson rekur höfundur
nokkra þætti úr sögu vélsmiðju Guð-
mundar J. Sigurðssonar og Co. á
Þingeyri. „Jón Sigurðsson og ísland-
slýsing Bókmenntafélagsins“ nefnist
grein eftir dr. Aðalgeir Kristjáns-
son. Lýður Björnsson ritar um Jón
Fannberg. Loks er grein um tilurð
svokallaðra dráttarkarla og línu-
brauta á línubátum, verk Magnúsar
Kr. Guðmundssonar á Tálknafirði.
Ritstjórar eru Jón Þ. Þór og Vet-
urliði Oskarsson, afgreiðslumaður
Eyjólfur Jónsson, ísafirði.