Morgunblaðið - 25.07.1996, Blaðsíða 2
2 B FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Endurgreiðslukerfi Europe Tax-Free Shopping nær skjótri útbreiðslu hér á landi
Yfír 300 verslmiir semja
um endurgreiðslu VSK
ÚTIBÚ frá alþjóðlega fyrirtækinu
Europe Tax-Free Shopping hér á
landi hefur á einum mánuði gert
samninga við yfír 300 versianir um
að annast endurgreiðslu virðisauka-
skatts af vörukaupum erlendra
ferðamanna. Þar af eru um 50 versl-
anir í Kringlunni og svipaður fjöldi
á Laugaveginum, að sögn Jónasar
Hagan, framkvæmdastjóra. Þá hafa
um 40 verslanir gert slíka samninga
á Akureyri, 15 verslanir á Austur-
landi og 4 á Vestfjörðum.
Europe Tax-Free Shopping hefur
nú verið starfandi hér á landi í u.þ.b.
einn mánuð. Hér áður var þessi
möguleiki á endurgreiðslu til ferða-
manna sáralítið kynntur og einung-
is hægt að fá endurgreiddan virðis-
aukaskattinn í Flugstöðinni í Kefla-
vík.
„Við greiðum núna um 200-250
ávísanir á dag til erlendra ferða-
manna sem eru að fjárhæð samtals
um 2,5 milljónir króna á viku,“
sagði Jónas. „Verslanir hafa fundið
fyrir því að endurgreiðslan er farin
að skila sér í auknum viðskiptum.
Við endurgreiðum í öllum skemmti-
ferðaskipum og höfum dreift þar
bæklingum sem voru að koma út á
sex tungumálum. Þá verður þeim
einnig dreift á hótelum og víðar.
Þannig munum við í samstarfí við
ferðaskrifstofurnar reyna að fá fólk
til að stoppa aðeins lengur í bæn-
um, en ekki fara aðeins á milli í
rútum.“
Umsóknir streyma inn
Að sögn Jónasar hafa verslanir
í auknum mæli spurst fyrir um
þessa þjónustu og streyma inn
umsóknir á hverjum degi. Aðspurð-
ur um hvaða vörur það væru sem
erlendir ferðamenn hefðu helst
áhuga á, sagði Jónas að mest væri
keypt af ullarvörum. í einu tilviki
hefði verið efnt til tískusýningar í
einu skemmtiferðaskipanna og þar
hefði salan verið þrefalt meiri en í
öðrum skipum.
„Það er greinilegt að útlendingar
hafa enga hugmynd um vöruúrvalið
hér á landi eða hversu hagstætt
verðið er á merkjavörum. í öllum
kynningum á landinu hefur þessi
þáttur alveg gleymst. Þetta er
smuga í ferðaþjónusta sem hefur
verið algjörlega vannýtt. Kannanir
erlendis hafa sýnt að 24,5% af
eyðslu fólks í fríum rennur til versl-
ana á móti 8% í kynnisferðir. Hér
á landi hefur mest áhersla verið
lögð á kynnisferðir."
Endurgreiðsla VSK nemur
15% af verðinu
Europe Tax-Free Shopping fyrir-
tækið starfar í 23 löndum og hyggst
það kynna íslenska verslun sérstak-
lega á næstunni á hinum Norður-
löndunum. í því sambandi má
minna á að íbúar ríkja Evrópusam-
bandsins fá ekki endurgreiddan
virðisaukaskatt af vörum sem þeir
kaupa í öðrum ríkjum sambandsins.
Þá segir Jónas að þar fyrir utan
sé ýmis merkjavara hérlendis ódýr-
ari en á hinum Norðurlöndunum.
Erlendir ferðamenn fá endur-
greitt 15% af verði vöru sem þeir
kaupa hérlendis. Hlutur 24,5% virð-
isaukaskatts er hins vegar 19,68%
af verðinu, en mismunurinn rennur
til Europe Tax Free-fyrirtækisins.
Ferðamennirnir þurfa að kaupa fyr-
ir a.m.k. 5 þúsund krónur í viðkom-
andi verslun til að eiga rétt á endur-
greiðslu.
Þeir fá í hendur sérstaka ávísun
sem hægt er að innleysa í Flugstöð-
inni í Keflavík eða í afgreiðslu fyr-
irtækisins um borð í skemmtiferða-
skipum í hvaða gjaldmiðli sem er.
Einnig er hægt að póstleggja ávís-
unina til fyrirtækisins þegar heim
er komið og óska eftir að greiðslan
verði færð inn á greiðslukorta-
reikning eða verði send til baka í
pósti.
Jarðboranir fá
stórverkefni
við Kröflu
Gylliboð frá afrískum svindlurum
streyma til íslenskra fyrirtækja
Bréfritarar
útsmognari
en áður
EKKERT lát hefur orðið á
bréfasendingum með gylliboð-
um frá Nígeríu hingað til lands.
Bendir ýmislegt til þess að send-
endur bréfanna afli sér betri
upplýsinga nú en áður um við-
takendur og stíli þau gjarnan á
einstaklinga í stað fyrirtækja.
Lofa gulli og
grænum skógum
Á undanförnum árum hafa
bréf með ýmsum gylliboðum
streymt til ýmissa fyrirtækja
hér á landi frá aðilum í Nígeríu,
sem lofa gulli og grænum skóg-
um fyrir að fá að nota banka-
reikninga viðkomandi fyrir-
tækja til peningaþvættis. Oftast
er óskað eftir því að viðtakandi
sendi upplýsingar um banka-
reikning sinn og jafnvel undir-
rituð blöð með bréfhaus fyrir-
tækisins en óútfyllt að öðru leyti.
Á móti er honum boðin ákveðin
þóknun fyrir ómakið, oft upp á
tugi eða hundruð milljóna
króna. Talið er að hinir nige-
rísku „pennavinir" ætli sér í
raun að nota blöðin og upplýs-
ingarnar til að svíkja út fé af
umræddum bankareikningum
og koma fyrirtækjunum í fjár-
skuldbindingar. Ekki er vitað til
þess að íslensk fyrirtæki hafi
leiðst út í að svara slíkum beiðn-
um á siðari árum en erlendis eru
mörg dæmi um slíkt.
Einskorðast ekki
við Nígeríu
Birgir Ármannsson, lögfræð-
ingur Verslunarráðs, segir að
ráðinu berist oft afrit af bréfum,
sem virðast hafa verið rituð í
ofangreindum tilgangi.
„Það hefur færst í aukana að
undanförnu að sendendurnir
ytra stíli bréfin á nafngreinda
menn innan fyrirtækjánna en
yfirleitt hafa þau aðeins verið
send á nafn viðkomandi fyrir-
tælya.
Ef til vill telja sendendurnir
við því að það sé vænlegra til
árangurs að senda bréf beint til
nafngreindra einstaklinga en
a.m.k. gefur þetta vísbendingu
um að þeir afli sér nú betri upp-
lýsinga um fyrirtækin en áður.
Það er því full ástæða til að
hvetja menn til að vera á varð-
bergi gagnvart óvenjulegum
bréfasendingum af þessu tagi
og hika ekki við að leita ráða
ef þeir eru í vafa.“
Hingað til hafa slik bréf nær
eingöngu borist frá Nígeríu en
að sögn Birgis er að verða breyt-
ing þar á. „Þetta svindl ein-
skorðast ekki við Nígeríu þótt
langflest bréfin komi þaðan. Slík
bréf hafa einnig borist frá öðr-
um löndum Vestur-Afríku, t.d.
Tógó og Benín en geta þó auðvit-
að komið hvaðan sem er.“
LANDSVIRKJUN hefur gert verk-
samning við Jarðboranir hf. um
borun holna við Kröflu í kjölfar
ákvörðunar stjórnar Landsvirkjunar
um að ráðast í stækkun Kröfluvirkj-
unar úr 30 MW. Samningurinn var
undirritaður af Halldóri Jónatans-
syni, forstjóra Landsvirkjunar, og
Bent S. Einarssyni, framkvæmda-
stjóra Jarðborana hf., sl. föstudag.
Samningurinn í heild er að upp-
hæð um 122 milljónir króna auk
virðisaukaskatts, skv. upplýsingum
frá Landsvirkjun. Um er að ræða
borun tveggja nýrra 1 þúsund
metra djúpra víðholna til öflunar á
lágþrýstigufu fyrir vélarnar ásamt
hreinsun á botnfalli úr holu sem
boruð var árið 1991, en blés þá
aðeins í stuttan tíma.
Við verkið munu Jarðboranir
m.a. nota borinn Jötunn og stendur
flutningur hans til Kröflu yfír. Áður
en sjálf borunin með Jötni getur
hafíst verður að höggbora um 60
metra djúpar holur. Þessi undirbún-
ingur er þegar langt kominn. Gert
er ráð fyrir að Jarðboranir ljúki
öllum umsömdum framkvæmdum
fyrir áramót.
Við framkvæmdirnar starfa um
12 manns og munu þær standa
fram í nóvember. „Þetta hefur gríð-
arlega mikla þýðingu fyrir rekstur
Jarðborana því þarna er um að
ræða 40-50% af veltu síðasta árs,“
sagði Bent S. Einarsson í samtali
við Morgunblaðið.
Stækkun Kröfluvirkjunar
Síðastliðið vor skiluðu Verk-
fræðistofa Guðmundar og Kristjáns
og Rafteikning skýrslu fyrir Lands-
virkjun um stöðu Kröfíuvirkjunar
m.t.t. frekari virkjunar á svæðinu
og uppsetningar á vél 2 sem beðið
hefur uppsetningar frá því virkjunin
tók til starfa árið 1977.
Niðurstaða verkfræðistofanna
var sú að hægt væri að skipta lúkn:
ingu Kröfluvirkjunar í 2 hluta. í
fyrri hlutanum yrði vél 2 sett upp
ásamt því að nýta þá gufu sem til
reiðu er á svæðinu og einfaldra
boraðgerða til að auka afl stöðvar-
innar um 15 MW eða í 45 MW alls.
I seinni hlutanum yrði borað eftir
háþrýstigufu til að fullnýta uppsett
afl stöðvarinnar sem er 60 MW.
Hlutabréfamarkaður
Hlutabréf
í Jarðbor-
unum
á uppleið
TALSVERÐ viðskipti áttu sér
á hlutabréfamarkaði í gær, en
heildarviðskipti dagsins námu
rúmum 44 milljónum króna
að söluvirði. Mesta athygli
vöktu mikil viðskipti með
hlutabréf í Jarðborunum, en
gengi bréfanna hækkaði um
11,6% og endaði í 3,18, eftir
að hafa farið lækkandi í síð-
ustu viku. Gengi hlutabréfa í
Eignarhaldsfélaginu Alþýðu-
bankanum og Pharmaco
hækkaði einnig lítillega.
Hins vegar lækkaði gengi
hlutabréfa í Eimskip og ís-
landsbanka lítillega sem og
gengi hlutabréfa í Hraðfrysti-
húsi Eskiíjarðar og Sláturfé-
lagi Suðurlands. Ollu þessar
lækkanir því að þingvísitala
hlutabréfa lækkaði um 0,22%
í gær.
Áfram mikil viðskipti í SÍF
Stærstu viðskipti gærdags-
ins áttu sér stað í SÍF og Hrað-
frystihúsi Eskifjarðar. Ein við-
skipti áttu sér stað í SÍF, að
nafnvirði 5 milljónir króna.
Sölugengi bréfanna var 3,20,
hið sama og var í þeim við-
skiptum sem áttu sér stað með
hlutabréf í fyrirtækinu í gær,
er Lífeyrissjóður Verslunar-
manna eignaðist tæplega 20
milljóna króna hlut að nafn-
virði í félaginu.
Heildarviðskipti í Hrað-
frystihúsi Eskifjarðar námu
tæpum 2 milljónum króna að
nafnvirði á genginu 5,5. Sölu-
virði bréfanna var því tæpar
11 milljónir króna.
Evrópsk
hlutabréf
snarlækka
VERULEG lækkun varð í evr-
ópskum kauphöllum í gær
vegna mikilla verðsveiflna í
Wall Street, sem vöktu ugg.
Á þremur helztu verðbréfa-
mörkuðum Evrópu — í London,
París og Frankfurt — nam
lækkunin meira en 1%, en
ástandið var jafnvel verra á
öðrum mörkuðum. í Zurich
varð 3% lækkun og hollenzk
hlutabréf lækkuðu um 2,4%,
Slæm útkoman í Wall Street
á þriðjudag hafði áhrif á evr-
ópsku markaðina og í Tókýó
varð mesta lækkun, sem orðið
hefur á einum degi það sem
af er árinu.
Eftir opnun í Wall Street í
gær lækkaði Dow vísitalan um
rúmlega 70 punkta á fyrstu
mínútunum. Þótt meira jafn-
vægi kæmist á síðar gerðist
það of seint til þess að það
hefði áhrif á markaðina í Evr-
ópu.
Stokkað upp
hjá N-TV
Bcrlín. Reuter.
FYRSTA þýzka fréttarásin,
sem sjónvarpar allan sólar-
hringinn, N-TV, segir að út-
gefandi Handelsblatt verði
stór hluthafí í fyrirtækinu.
Aðrir hluthafar, þar á meðal
CNN Turner Broadcastings og
Time Warner munu minnka
eignarhlut sinn. Breytingarnar
eru nauðsynlegar, m.a. vegna
samruna Time Warners og
Turners. Sameiginlegur eign-
arhlutur þeirra er 64%, meiri
en leyfilegt er í Þýzkalandi.