Morgunblaðið - 28.07.1996, Blaðsíða 12

12 B SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FARGO er af mörgum
talin besta kvikmynd
Coen-bræðra, og er þá
mikið sagt, þarsem þeir
hafa verið eftirlæti
kvikmyndagagnrýnenda nær óslitið
í meira en áratug. Blood Simple
kom þeim á kortið svo um munaði,
Raising Arizona varð þeirra vinsæl-
asta kvikmynd og Barton Fink hirti
öll helstu verðlaunin í Cannes 1991.
Reyndar var reglum hátíðarinnar
breytt í kjölfarið til að koma í veg
fyrir að ein og sama myndin ynni
of mörg verðlaun.
Coen-bræður fengu að kynnast
skellinum með The Hudsucker
Proxy í hittifyrra, sem þrátt fyrir
skemmtileg augnablik hlaut dræma
Fever. Joel hlær þegar hann les
þetta.
„Þetta er skemmtileg samlíking.
Því miður hef ég ekki séð Cold
Fever, en eftir þetta verð ég greini-
lega að sjá hana. Ég veit til þess
að hún er sýnd í kvikmyndahúsi í
New York um þessar mundir. Lily
(Taylor) vinkona sagði mér frá því
þegar hún fór til íslands og lék í
þessari furðulegu mynd. En ég sá
einu sinni mjög sérstaka íslenska
kvikmynd í New York.“
Nú?
„Já, þetta var víkingamynd um
ungan mann, sem fer frá írlandi
til Islands til að hefna fyrir foreldra
sína. Mjög flott mynd.“
Hann er greinilega að tala um
Bræðumir Joel kvik-
myndaleikstjóri og
Ethan framleiðandi
Coen em á meðal
virtustu kvikmynda-
gerðarmanna heims.
Nýjasta mynd þeirra,
Fargo, sem nýlega
er farið að sýna hér
á landi, hefur hlotið
einróma lof gagnrýn-
isvert gert utan hefðbundinna kvik-
myndavera. Og innan þeirra líka.“
Erum ekki aó ýkja
Snúum okkur að Fargo. Er hún
amerískari en ykkar fyrri verk?
Ethan: „Ekki endilega. Þær
fjalla hver fyrir sig um amerískan
verleika, hver í sínu fylki og á sínum
tíma. Við hrifumst af þessari sögu,
en það gerði útslagið að hún gerist
í Minnesota, þar sem við ólumst
upp. Þannig höfum við sterk tengsl
við umhverfi myndarinnar, en fyrir
mörgum Bandaríkjamönnum er
Minnesota exótískur og skrýtinn
staður. Þannig er sögusvið Fargo
mjög sérstakur hluti Ameríku, svo
mikið er víst.“
Flestir leikaranna í myndinni eru
frá Minnesota og þurftu ekki að
breyta hreimnum. Fran (Frances
McDormand) og (William) Macy
voru þeir einu, sem þurftu að laga
sig að framburði annarra. Reyndar
skal ég viðurkenna að í raunveru-
leikanum tala sumir með þessum
hreimi í Minnesota en aðrir ekki.
Við ákváðum hinsvegar að láta alla
tala með þessum hætti í myndinni.
En þetta kalla ég ekki rangfærsl-
ur.“
Eru einhver atriði í myndinni
byggð beint á bernskuminningum
ykkar?
Ethan hlær: „Nei, það er ekkert
sjálfsævisögulegt við þessa mynd.
Að minnsta kosti ekkert sem ég vil
aðsókn, en með Fargo hafa þeir
bæði heillað gagnrýnendur uppúr
skónum og hlotið mjög góðar við-
tökur áhorfenda. Myndin er byggð
á sannsögulegum atburðum, sem
gerðust í Minnesota frostaveturinn
1987 og segir af bílasalanum Jerry
Lundegaard, sem á í svo miklum
fjárhagsvandræðum að hann fær
tvo smákrimma til að ræna eigin-
konu sinni og krefjast lausnar-
gjalds. Ætlunin er að forríkur
tengdafaðir reiði fram Iausnarféð,
en bófarnir tveir lenda í ógöngum
þannig að áður en langt um líður
liggja liðin lík sem slóð á eftir þeim.
Þessa sögu krydda Coen-bræður
með hæfílegum skammti af hryll-
ingi og ofbeldi, en umfram allt
þeirra einstaka auga fyrir svartri
kímni og sérstökum persónum. Best
er þó óborganleg lýsing þeirra á
skandinavísku nýlendunni í Min-
nesota, þeirra heimabyggð, sem
ætti að falla íslenskum áhorfendum
vel í geð. Alltént færði myndin þeim
enn ein verðlaunin í Cannes — Joel
var valinn besti leikstjórinr. á hátíð-
inni í ár.
íslenskt og kalt
Joel hefur ávallt verið titlaður
leikstjóri, Ethan framleiðandi og
þeir báðir höfundar handrits, en
ljóst er að þeir vinna mjög náið
saman á öllum sviðum. Af skiljan-
legum ástæðum ræða bræðumir í
sameiningu um sínar kvikmyndir.
Það gengur mjög eðiilega fyrir sig
og stundum er einsog sami maður-
inn sé á ferðinni. Um leið og annar
gerir kúnstpásu, þá hefur hinn upp
raustina.
Við höfum mælt okkur mót á
efstu hæð Carlton-lúxushótelsins í
Cannes. Ethan er á tali við ein-
hvern blaðamann, en um leið og
ég kynni mig fyrir Joel sýni ég
honum gagnrýni stórblaðsins New
York Times á Cold Fever, eftir Frið-
rik Þór Friðriksson. Þar var gerður
nokkurs konar kuldasamanburður
á Fargo og Cold Fever með þeim
Hrafninn flýgur og vildi fá að vita
meira um leikstjórann og íslenska
kvikmyndagerð. Ég svala forvitni
hans og í sama mund sest Ethan
við hlið okkar.
Joel: „Þessi náungi er frá Is-
landi, Ethan. Við ættum að skella
okkur þangað einhvern daginn."
Ethan: „Ekki spurning."
Coen-bræður hafa til þessa farið
eigin leiðir og verið í hópi óháðra
kvikmyndagerðarmanna í Banda-
ríkjunum. Sumir evrópskir gagn-
rýnendur vilja líta á þá og ýmsa
aðra óháða kvikmyndagerðarmenn
sem „Evrópumenn“.
Hvað veldur?
Ethan: „Ég veit það ekki. Von-
andi er það hrós (hlær).
Joel tekur undir hláturinn: „Við
ólumst upp í miðjum Bandaríkjun-
um án nokkurra áhrifa frá Evrópu.
Ja, nema auðvitað áhrifa frá Norð-
urlöndum, sem setja mikinn svip á
Minnesota. Það renna nokkrir drop-
ar af Skandinavíublóði í æðum okk-
ar.
enda og góða aðsókn
víða um heim. Þor-
finnur Ómarsson
hitti bræðuma á
Carlton-hótelinu í
Cannes þegar kvik-
myndahátíðin stóð
þar yfír í maí síðast-
liðnum.
Joel: „Tarantino er góður og
margir aðrir líka. Það er margt
mjög gott og heilbrigt í bandarískri
kvikmyndagerð um þessar mund-
ir
Ethan: „... og meiri Ijölbreytni
en margir vilja meina. Til dæmis
sáum við nýlega myndina Safe, eft-
ir Tom Hanks, og líkaði mjög
vel ..."
Joel: „... og eitt af því besta við
bandaríska kvikmyndagerð er ein-
mitt að það er svo margt athygl-
Var myndinni vel tekið af ykkar
heimafólki í Minnesota?
Ethan: „Hún gekk mjög vel í
kvikmyndahúsum og hlaut mjög
mikla athygli ..."
Joel: „... enda varð þetta fljót-
lega að mjög merkilegri mynd á
þessum slóðum. Fólk var svo undr-
andi og stolt af því, að það skyldi
vera gerð kvikmynd um þeirra
heimabyggð. En þú veist, sumir
kunna við myndina en aðrir ekki.“
Hvort eru sveitungar ykkar stolt-
ir af myndinni eða óánægðir með
ykkar sýn á mannlífíð?
Joel: „Það er mjög misjafnt.
Flestir hafa tekið myndinni vel, en
sjá samt ekki endilega sig sjálfa í
henni. Varðandi mállýskuna segja
margir: „Ég tala ekki svona, en ég
þekki fólk sem gerir það,“ sem seg-
ir manni að það hljóta einhveijir
að tala svona. Allir virðast þekkja
hreiminn, en enginn þykist tala
þannig."
Hvað fannst fólki um það hvern-
ig þið gerið grín að hátterni, hrelm
og talanda?
Joel: „Við erum ekki að grínast
og þurftum ekki að ýkja, heldur
sýnum það í réttu ljósi. í alvöru.
orðum að sú fyrmefnda væri einsog
baðstrandarmynd við hliðina á Cold-
Hvaða skoðun hafíð þið á banda-
rískri kvikmyndagerð, til dæmis
Tarantino-kynslóðinni og því sem
er að gerast-í dag?
tala um,“ segir hann og hlær meira.
Þið lýsið fólki á þessum slóðum
sem værukæru og rólegu. Gerðuð
þið ykkur grein fyrir þessari sér-
stöðu þegar þið voruð ungir?
Ethan: „Nei, þegar maður hefur
aldrei farið úr heimabyggð sinni
álítur maður hana hið eina rétta
umhverfi. Við fluttum báðir burt á
unglingsárum og sáum þá fljótlega
að ekki var allt með felldu á heima-
slóðum!“
Joel: „Mig minnir samt að við
höfum varla geta beðið eftir að
komast burt á sínum tíma. Samt
er Minneapolis líklega ..."
Báðir: „... meiri heimsborg en
hún lítur út fyrir að vera í Fargo.“
Ethan: „í rauninni erum við bara
að undirstrika það sem einkennir
söguslóðir myndarinnar, sem er
nauðsynlegt til að skilja dramatík-
ina í sögunni. Það á við um hátt-
emi, mállýsku og ekki síður lands-
lag, sem er afar sérstakt og líklega
líkara íslandi en annars staðar í
Bandaríkjunum. Endalausar snævi
þaktar sléttur, þar sem sjóndeildar-
hringurinn sést varla.“
Joel: „Veturnir eru langir og
erfiðir og allt þetta hefur auðvitað
áhrif á persónuleika fólksins, sem
býr þarna. Nú þegar maður hefur
búið í New York í 20 ár verður
maður alltaf meira hissa á því að
koma heim til Minnesota og sjá
hvernig fólkið lifir sínu dagfars-
prúða lífi þrátt fyrir erfið skilyrði.
Til dæmis er stórkostlegt að sjá
nokkra virta kaupsýslumenn, uppá-
klædda í fínum jakkafötum, halda
viðskiptafund á fínum veitingastað,
en halda síðan út í tveggja metra
háa snjóskafla og byija að moka
snjó af bílunum sínum. Okkur lang-
aði að sýna þessar skemmtilegu
andstæður í myndinni.“
Off lítill snjór
En var ekki martröð að taka
kvikmynd í þessum snjó?
Joel: „Það má segja að það hafi
verið martröð, en ekki vegna snjó-
þyngsla heldur einmitt snjóleysis.
Við lentum í öðrum heitasta vetri